Wiersz o wybieraniu żony

Nie wybiraj, junochu, oczyma – zapis ze zbioru kazań Piotra z Miłosławia (na dole prawej kolumny)

Wiersz o wybieraniu żony – polska piosenka ludowa pochodząca najprawdopodobniej z XV wieku, nieznanego autorstwa.

Fragmenty utworu przytoczył w swoim łacińskim zbiorze kazań Piotr z Miłosławia. Odpisy zbioru odnalazł pod koniec XIX wieku w Cesarskiej Bibliotece Publicznej w Petersburgu Aleksander Brückner, a swoje odkrycie ogłosił w artykule Kazania średniowieczne (1897). Zamieścił w nim także transliterację pięciu wariantów wplecionej w tekst piosenki, zwanej przez badaczy Wierszem o wybieraniu żony lub incipitem: Nie wybiraj, junochu[1].

Najwięcej różnic występuje pomiędzy fragmentem zamieszczonym w tzw. Kodeksie świętokrzyskim (gdzie utwór jest regularnym 10-zgłoskowcem), a pochodzącym z rękopisu Jana ze Słupcy (z wersami 16-, 15-, 7-, 10-sylabowymi). Różne odmiany tego tekstu mają świadczyć o jego popularności[2]. Według Juliana Krzyżanowskiego inspiracją dla powstania piosenki było ludowe przysłowie o treści: "wybieraj żonę uchem, nie okiem"[3].

Kazanie, w którym pojawiła się treść znanej piosenki, dotyczyło wesela w Kanie Galilejskiej. Kaznodzieja napominał wiernych, aby nie wybierali żony ze względu na jej majątek lub wygląd zewnętrzny, a dobre obyczaje. Jak dowodził, majątek można stracić, podobnie jak urodę, natomiast dobry obyczaj pozostaje, spajając więzy małżeńskie. Aby uatrakcyjnić swój wywód, ksiądz przytoczył znaną słuchaczom piosenkę[2].

Przypisy

  1. Maciej Włodarski: Wiersz o wybieraniu żony. W: Polska poezja świecka XV wieku. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1998, s. 10. ISBN 83-04-04378-5.
  2. a b Maciej Włodarski: Wstęp. Wiersz o wybieraniu żony. W: Polska poezja świecka XV wieku. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1998, s. XXII. ISBN 83-04-04378-5.
  3. Julian Krzyżanowski: Mądrej głowie dość dwie słowie. T. III. Warszawa: 1975, s. 247.

Media użyte na tej stronie

Sermones dominicales et festivales ca 1455-1495 (1141328).jpg
Tytuł: Sermones dominicales et festivales
Adres wydawniczy: [S.l., ca 1455-1495]
Gatunek: rękopisy łacińskie
Forma i typ: rękopisy
Opis fizyczny: III, 379 k. ; 32,5x22 cm
Jęz. łac., pol. Opr.: deski, skóra; XV w.