Wieruszów
| miasto w gminie miejsko-wiejskiej | |||||
_(6).jpg) Rynek w Wieruszowie z pomnikiem Św. Floriana | |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||
| Powiat | |||||
| Gmina | |||||
| Burmistrz | Rafał Przybył | ||||
| Powierzchnia | 5,98 km² | ||||
| Populacja (31.12.2019) • liczba ludności • gęstość |
| ||||
| Strefa numeracyjna | +48 62 | ||||
| Kod pocztowy | 98-400 | ||||
| Tablice rejestracyjne | EWE | ||||
Położenie na mapie gminy Wieruszów _location_map.png "Mapa lokalizacyjna gminy Wieruszów") | |||||
Położenie na mapie Polski  (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de | |||||
Położenie na mapie województwa łódzkiego  | |||||
Położenie na mapie powiatu wieruszowskiego  | |||||
 51°17′43″N 18°09′07″E/51,295278 18,151944 | |||||
| TERC (TERYT) | 1018074 | ||||
| SIMC | 0937400 | ||||
Urząd miejski Rynek 1/798-400 Wieruszów | |||||
| Strona internetowa | |||||
Wieruszów – miasto w województwie łódzkim, na ziemi wieluńskiej, na Wysoczyźnie Wieruszowskiej, nad Prosną, Niesobem i Brzeźnicą. Siedziba powiatu wieruszowskiego i gminy Wieruszów.
Prywatne miasto szlacheckie lokowane w 1368 roku położone było w XVI wieku w województwie sieradzkim[2]. W latach 1975–1998 w województwie kaliskim.
Według danych GUS z 31 grudnia 2019 r. miasto miało 8517 mieszkańców[1].
Położenie geograficzne
Miasto Wieruszów położone jest w strefie przejściowej, od pasa starych gór i wyżyn do krainy wielkich dolin, na tzw. Progu Wieruszowskim. Można przyjąć, że Próg Wieruszowski łączy Wyżynę Śląską ze Wzgórzami Ostrzeszowskimi, oddzielając jednocześnie Kotlinę Śląską od Wysoczyzny Kaliskiej.
Transport
Przez Wieruszów przebiega droga ekspresowa oraz drogi wojewódzkie:
- Droga ekspresowa S8: Wrocław – Warszawa – Białystok z węzłem Wieruszów zlokalizowanym na północny wschód od miasta
- Droga wojewódzka nr 450 relacji Kalisz – Wieruszów
- Droga wojewódzka nr 482 relacji Dobroń – Sieradz – Wieruszów
Komunikację autobusową z większymi ośrodkami miejskimi zapewniają Transport Osobowy Kangurek, PKS Wieluń, PKS Kalisz oraz PKS Ostrów Wielkopolski.
Od 1926 roku przez Wieruszów przebiega linia kolejowa nr 181 z Kępna do Wielunia Dąbrowy. Miasto posiada dwa przystanki kolejowe Wieruszów Miasto oraz Wieruszów. Mimo iż nie przewiduje się likwidacji samego przystanku „Wieruszów Miasto”, we wrześniu 2010 roku, budynek byłej poczekalni i kas został zakwalifikowany do rozbiórki[3], którą przeprowadzono w lutym 2015 roku[4].
Najbliższe porty lotnicze znajdują się we Wrocławiu (110 km), Łodzi (120 km) i Katowicach (140 km).
Informacje administracyjne
Wieruszów jest miastem powiatowym liczącym niespełna 9 tys. mieszkańców. Gmina i miasto Wieruszów obejmują powierzchnię 97,31 km² (w tym miasto 5,98 km²). Zamieszkuje ją 14 000 mieszkańców[5]. Struktura użytkowania gruntów w gminie: użytki rolne – 6700 ha, tj. 68,8% powierzchni gminy; lasy – 2030 ha, tj. 20,9% powierzchni gminy; pozostałe grunty – 1000 ha, tj. 10,3% powierzchni gminy (tereny osiedlowe, komunikacyjne, wody, nieużytki).
Historia
Osadnictwo nad Prosną sięga około 10 tys. lat. Świadczą o tym pewne dowody materialne ze stanowisk archeologicznych. W widłach Niesobu i Prosny znajdują się wały obronne grodziska z czasów kultury łużyckiej. Klaudiusz Ptolemeusz w dziele Nauka geograficzna (II w. n.e.), nanosząc szlak bursztynowy biegnący z południa Europy nad Bałtyk doszedł z terenu Śląska do rzeki Prosny i dalej w dół rzeki w kierunku północnym, zaznaczył na swej prowizorycznej mapie dwie miejscowości na linii rzeki Prosny, są to Arsonium i Kalisia.
Tę pierwszą miejscowość stanowił zapewne wspomniany wyżej gród, na bazie którego powstał późniejszy Wieruszów. Przez wiele wieków miejscowość była prywatną własnością wielu bogatych rodów. Nazwa Wieruszów wywodzi się od rodu Wieruszów przybyłego na te tereny najprawdopodobniej ze Śląska w czasie bliżej nieokreślonym, z powodu luki historycznej pomiędzy funkcjonowaniem wspomnianego grodziska a pierwszą datą z użycia nazwy Wieruszów (1368).
Z racji położenia przez Wieruszów zawsze biegły szlaki komunikacyjne, co było przyczyną częstych napaści, grabieży i palenia miasta głównie przez książąt śląskich. Poważne straty poniósł Wieruszów w czasie wojny północnej, kiedy przez miasto przechodziły różne armie.
W 1793 roku w wyniku II rozbioru Rzeczypospolitej Obojga Narodów miasto Wieruszów zostało włączone do Królestwa Prus. W 1815 roku podczas kongresu wiedeńskiego zaborcy wytyczyli na rzece Prośnie i Niesobie granicę Prus i autonomicznego Królestwa Polskiego pozostającego pod zależnością Imperium Rosyjskiego. W ten sposób położony w województwie kaliskim Wieruszów stał się polskim miastem granicznym, zaś jego zachodnie przedmieście, zwane Podzamczem, znalazło się w Wielkim Księstwie Poznańskim Królestwa Prus i otrzymało później nazwę Wilhelmsbrück.
W 1816 roku Wieruszów na kilkadziesiąt lat został miastem powiatowym. W okresie powstania listopadowego i styczniowego przez miasto były organizowane przerzuty broni i emisariuszy. Mimo miejskiego charakteru, w 1870 roku Wieruszów utracił prawa miejskie.
W 1918 r. miejscowość wróciła do odrodzonej Rzeczypospolitej Polskiej, a w 1919 r. Wieruszów odzyskał prawa miejskie. W 1919 roku uszkodzony został przez oddziały Grenzschutzu zamek wieruszowski[6]. Miasto doznało poważnych zniszczeń w 1939 roku – według szacunków z 1945 r. zniszczeniu uległo 60% zabudowań.
Kiedy w 1939 r. Niemcy napadli na Polskę, wielu Polaków z Wieruszowa wzięło udział w obronie ojczyzny. Polskich cywilów wielokrotnie Niemcy rozstrzeliwali i wywozili do obozu Auschwitz. W 1939 r. Niemcy zaczęli prześladować 2400 Żydów zamieszkujących wówczas Wieruszów. W październiku 1941 r. utworzyli getto (między ulicami Dąbrowskiego, Kilińskiego a Nadrzeczną), zamykając w nim 3400 Żydów z miasta i okolic. 26 sierpnia 1942 r. wszyscy z getta zostali wywiezieni do obozu Birkenau. 86 osób niezdolnych do transportu Niemcy zamordowali w nocy z 26 na 27 sierpnia 1942 r. w budynku mykwy. W ramach operacji wiślańsko-odrzańskiej w walkach o miasto uczestniczył między innymi 6 Gwardyjski Korpus Pancerny Armii Czerwonej[7]. W momencie zakończenia okupacji niemieckiej w 1945 r. liczba mieszkańców wynosiła niewiele powyżej 2000 osób.
W latach 1955–1975 Wieruszów znów był miastem powiatowym, dzięki czemu jego ranga wzrastała i nastąpił znaczny rozwój przemysłu oraz budownictwa jedno- i wielorodzinnego. W latach 60 XX w. rozebrane zostały ostatecznie pozostałości wieruszowskiego zamku. W 1990 roku nastąpiło odrodzenie samorządu terytorialnego.
Panorama Wieruszowa
Demografia
- Piramida wieku mieszkańców Wieruszowa w 2014 roku[8].
Sport
W Wieruszowie działa klub sportowy WKS Prosna, założony w 1924 roku jako drużyna „Harcerz-Skaut”. Stadion miejski znajduje się przy ulicy Sportowej 4. Obecnie piłkarze klubu występują w sieradzkiej klasie okręgowej.
Na terenie miasta funkcjonują 4 nowoczesne boiska wielofunkcyjne z nawierzchnią tartanową oraz boisko do gry w piłkę nożną Orlik z nawierzchnią ze sztucznej trawy.
Trwają prace mające na celu ponowne wykorzystanie rzeki Prosny i reaktywację sekcji kajakowej, która w latach 80. i 90. XX wieku odnosiła liczne sukcesy w zawodach ogólnopolskich[9].
W Wieruszowie urodzili się reprezentanci Polski w piłce nożnej: Marcin Kowalczyk i Rafał Kurzawa.
Wspólnoty wyznaniowe
Na terenie miasta działalność religijną prowadzą następujące Kościoły i związki wyznaniowe:
- Kościół rzymskokatolicki:
- parafia Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny
- parafia św. Stanisława i Matki Bożej Częstochowskiej
- parafia Zesłania Ducha Świętego
- Świadkowie Jehowy:
- zbór Wieruszów (Sala Królestwa ul. Aleja Solidarności 9)[10].
- Kościół Ewangelicko-Augsburski:
- filia parafii w Kępnie
Zobacz też
- Powiat wieruszowski
- Podzamcze
- Cmentarz żydowski w Wieruszowie
- Synagoga w Wieruszowie
- Klasztor Ojców Paulinów w Wieruszowie
Przypisy
- ↑ a b Wyniki badań bieżących - Baza Demografia - Główny Urząd Statystyczny, demografia.stat.gov.pl [dostęp 2020-05-20].
- ↑ Zenon Guldon, Jacek Wijaczka, Skupiska i gminy żydowskie w Polsce do końca XVI wieku, „Czasy Nowożytne” (21), 2008, s. 182.
- ↑ Ok-Kolej.
- ↑ Nie ma dworca, będzie wiata. tugazeta.pl. [dostęp 2015-02-10].
- ↑ Bank Danych Regionalnych. GUS. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
- ↑ M. Michalski, Wieruszów w ogniu, „Ziemia Łódzka” (11 (145)), 2013, s. 19.
- ↑ Bolesław Dolata, Tadeusz Jurga, Walki zbrojne na ziemiach polskich 1939–1945. Wybrane miejsca bitew, walk i akcji bojowych. Warszawa 1971, s.62,201,263.327
- ↑ Wieruszów w liczbach, Polska w liczbach [dostęp 2016-01-09] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ Odbudowa sekcji kajakowej. Polski Związek Kajakowy. [dostęp 2015-02-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-02-10)].
- ↑ Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2022-01-17].
Linki zewnętrzne
- Strona internetowa miasta: http://www.wieruszow.pl/
- Historia klasztoru oo. Paulinów w Wieruszowie
- Wieruszów, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIII: Warmbrun – Worowo, Warszawa 1893, s. 389.
- Parafia Wieruszów, spis mieszkańców z Wieruszowa z 1791 roku. gladala.com
| Miasta na prawach powiatu | |
|---|---|
| Miasta powiatowe | |
| Miasta gminne |
| Siedziba gminy | |
|---|---|
| Wsie | |
| Kolonie | |
| Osady | |
| Osady leśne | |
| Integralne części wsi |
|
Media użyte na tej stronie
(c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de
Location map of Poland
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Łódź Voivodeship. Geographic limits of the map:
- N: 52.45 N
- S: 50.78 N
- W: 17.95 E
- E: 20.75 E
Autor: Robert Niedźwiedzki, Licencja: CC BY 3.0
Kościół pw. św. Rocha w Podzamczu (Wieruszów)
Ta fotografia przedstawia zabytek wpisany do rejestru zabytków województwa łódzkiego pod numerem 981 z 30.12.1967.Autor: Polskawliczbach, Licencja: CC BY-SA 2.5 pl
Piramida wieku mieszkańców Wieruszowa, 2014
Autor: MOs810, Licencja: CC BY-SA 4.0
Rynek w Wieruszowie.
Autor: Stefan.p21, Licencja: CC BY-SA 3.0
Wieruszów: Most w ciągu linii kolejowej nr 181 nad rzeką Prosna
Autor: Mnino, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Wieruszów, zespół klasztorny paulinów, 2 poł. XVII, 1880
Autor: Jasiu 888, Licencja: CC BY-SA 3.0
Kościół Ewangelicki w Wieruszowie
