Wierzbak (dopływ Bogdanki)

Wierzbak
Ilustracja
Most na Wierzbaku w ciągu ul. Dojazd na Winiarach
Kontynent

Europa

Państwo

 Polska

Strumień
Długośćok. 8km[1] km
Źródło
MiejscePoznań (Podolany i Piątkowo)
Współrzędne

52°27′31″N 16°53′10″E/52,458611 16,886111

Ujście
Recypient

Bogdanka[1]

MiejscePoznań (Sołacz)[1]
Współrzędne

52°26′32″N 16°53′04″E/52,442222 16,884444

Położenie na mapie Poznania
Mapa konturowa Poznania, u góry znajduje się punkt z opisem „źródło”, natomiast blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „ujście”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, po lewej znajduje się punkt z opisem „źródło”, poniżej znajduje się również punkt z opisem „ujście”
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego
Mapa konturowa województwa wielkopolskiego, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „źródło”, poniżej znajduje się również punkt z opisem „ujście”
Bonin – dolina Wierzbaka przecięta linią tramwajową na Piątkowską – zaznaczono dawny betonowy most

Wierzbak (dawniej: Rudnik) – ciek wodny na terenie Poznania, lewy dopływ Bogdanki.

Nazwa

Pierwotna nazwa cieku to Rudnik, wywodząca się od pokładów torfu, miałkiego błota, podłoża bagnistego, w staropolszczyźnie rudy. W 1257 i 1296 zapisano nazwę jako Rudnik, a w 1440 jako Rudnyk. Nazwa Wierzbak (lub Wierzbiak) pojawia się dopiero w XIX wieku, a przeniesiona została od nazwy młyna znanego od XV wieku - Wierzbięty Młyn (1408), Wierzbny Młyn (1445), Wierzbnik (1515) i Wierzbak (1563). Nazwa młyna z kolei pochodziła od jego pierwszego właściciela - Jakuba Wierzbięty (ewentualnie Wirzbnego)[2].

Przebieg

Obszar źródliskowy znajduje się na Podolanach, w rejonie ulic Rzepeckiej i Raczyńskiego oraz na Piątkowie (drugi ciek), w pobliżu Osiedla Hulewiczów. Przepływa przez tereny zurbanizowane, industrialne oraz ogrody działkowe. Mija Podolany, rozdziela Bonin od Winiar (niegdyś na tym odcinku towarzyszyła mu ul. św. Stanisława) i uchodzi do Bogdanki na Sołaczu, poniżej Stawów Sołackich, przy Alei Wielkopolskiej.

Nad Wierzbakiem zlokalizowane są mosty na kilku ważnych ulicach, m.in. Janiny Omańkowskiej, Strzeszyńskiej, Druskiennickiej, Lutyckiej i Dojazd. Na długich odcinkach ciek jest skanalizowany (m.in. na Winiarach i Sołaczu). Przy ul. Winiarskiej dolinę Wierzbaka przecina linia tramwajowa na Piątkowską – zbudowano tutaj dość okazały nasyp z dużym przepustem betonowym. Na Podolanach spiętrzono na cieku niewielki zbiornik retencyjnyFolwark Podolany, który odmulono w 2009. Przy ul. Janiny Omańkowskiej, od Wierzbaka rozpoczyna się zabytkowa aleja kasztanowców. W pobliżu urządzono też nad ciekiem krótką promenadę spacerową z placem zabaw do ul. Marcina Rożka. W 2013 otwarto nad ciekiem dwa parki: Edukacji Ekologicznej Strzeszyn (ul. Homera) i Leszka Bergera (ul. Druskiennicka/Strzeszyńska).

W XVIII wieku przebieg Wierzbaka w dolnym biegu był inny – przepływał on u stóp dawnej wsi Winiary, która znajdowała się w rejonie obecnej Cytadeli i uchodził samodzielnie do Warty na terenie Grochowych Łąk, gdzie istniał na cieku niewielki staw. Po wybudowaniu w XIX wieku Twierdzy w Poznaniu strumień nabrał znaczenia militarnego. Płynął z północy i przecinał granice miasta w części północno-zachodniej, koryto strumienia biegło w obszernej dolinie wzdłuż południowo-zachodniego stoku wzgórza Winiarskiego. Wody Wierzbaka zasilały system fos wodnych południowo-zachodniej flanki fortu Winiary (luneta Ceglana) oraz części rdzenia (nadszaniec Magazynowy, narożnik i bastion VI) – w tym celu zostały spiętrzone przy pomocy jazu u podnóża fortu Winiary, Dalej Wierzbak płynął prosto na wschód przez podmokłe z jego powodu Grochowe Łąki i uchodził do Warty w miejscu obecnej przepompowni ścieków przy Garbarach. W ostatnich latach XIX wieku Wierzbak skanalizowano[3].

Na krótkim odcinku, równolegle do skanalizowanego Wierzbaka, przebiega ulica Źródlana. Nazwa ta pochodzi prawdopodobnie od zlokalizowanego tam dawniej źródełka, którego wody uchodziły do pobliskiego Wierzbaka[4].

Nazewnictwo

Od cieku nazwę przyjęły:

  • ulica Nad Wierzbakiem (do 1918 Weidentalstrasse[4]) na Sołaczu[1],
  • Dom Kultury Wierzbak,
  • grupa poetycka Wierzbak.

Przypisy

  1. a b c d Aleksandra Błaszak-Zbierska: Wycieczki po Piątkowie i okolicach. Poznań: Abos, 1995, s. 132. ISBN 83-85337-17-2.
  2. Bogdan Walczak, Co mówią nazwy?, w: Kronika Miasta Poznania, nr 3/2013, s.69, ISSN 0137-3552
  3. Jacek Biesiadka: Twierdza Poznań. O fortyfikacjach miasta Poznania w XIX i XX wieku... Gawlak A., Kucharski S. , Wojciechowski M.. Poznań: Rawelin, 2006, s. 98. ISBN 83-915340-2-2.
  4. a b Ewa Burchard, Katarzyna Stelmachowska, Winiary jakie pamiętamy... Dawny Poznań i jego mieszkańcy w fotografiach i wspomnieniach, Wagros, Poznań, 2014, s.12, ISBN 978-83-63685-34-8

Bibliografia

  • Aleksandra Błaszak-Zbierska: Wycieczki po Piątkowie i okolicach. Poznań: Abos, 1995, s. 132. ISBN 83-85337-17-2.
  • Poznań – atlas aglomeracji 1:15.000, wyd. CartoMedia/Pietruska & Mierkiewicz, Poznań, 2008, ISBN 978-83-7445-018-8
  • R.Graf, A.Kaniecki, Sposoby przedstawiania elementów środowiskowych na XVII- i XVIII-wiecznych planach Poznania i ich wiarygodność, w: Przegląd Geograficzny – Polish Geographical Review, 2008, tom 80, zeszyt 3, wyd. Instytutu Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania im. Stanisława Leszczyńskiego PAN, Warszawa, ss.343-359, ISSN 0033-2143
  • Sprawozdanie z pracy Urzędu Miasta Poznania w okresie od 16 września do 13 października 2009, s.15
  • Tomasz Lebioda, Od Wierzbaka do egzegezy, w: Powidoki listopada, Związek Literatów Polskich, Poznań, 2007, ss.74-84, ISBN 978-83-87433-72-7
  • Ryszard Danecki, Poznańskie listopady poetyckie, w: Powidoki listopada, Związek Literatów Polskich, Poznań, 2007, ss.6-9, ISBN 978-83-87433-72-7

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Relief Map of Poland.svg
Autor: TUBSEmail Silk.svg Gallery, Licencja: CC BY-SA 3.0
Location map of Poland
Greater Poland Voivodeship Relief location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Relief location map of Greater Poland Voivodeship. Geographic limits of the map:
  • N: 53.70 N
  • S: 51.05 N
  • W: 15.68 E
  • E: 19.19 E
Wierzbak Valley Poznan.JPG
Autor: MOs810, Licencja: CC BY-SA 4.0
Dolina Wierzbaka i przepust, Poznań - Bonin.
Poznań outline map.svg
Autor:

Oskarro. © użytkownicy OpenStreetMap.

Copyright użytkownicy UMP-pcPL., Licencja: CC BY-SA 2.0
Mapa lokalizacyjna Poznania
Wierzbak river Poznan.JPG
Autor: MOs810, Licencja: CC BY-SA 4.0
Wierzbak (ciek), ul. Dojazd w Poznaniu.