Wiesław Chrzanowski (inżynier)

Wiesław Chrzanowski
	Prof. nauk technicznych
Alma Mater	Politechnika w Charlottenburgu (Berlin)
Profesura	1912
	Nauczyciel akademicki
Uczelnia	Szkoła Politechniczna we Lwowie
Okres zatrudn.	1912–1918
Uczelnia	Politechnika Warszawska
Okres zatrudn.	1919–1939
	Rektor
Uczelnia	Politechnika Warszawska
Okres spraw.	1932–1933
Poprzednik	Andrzej Pszenicki
Następca	Edward Warchałowski

Wiesław Chrzanowski
Data i miejsce urodzenia	15 grudnia 1880 ; Gruszczyn, Królestwo Prus
Data i miejsce śmierci	5 grudnia 1940 ; Warszawa, Polska pod okupacją, III Rzeszy
	Minister przemysłu i handlu
Okres	od 26 czerwca 1920; do 26 listopada 1920
Przynależność polityczna	Związek Ludowo-Narodowy
Poprzednik	Antoni Olszewski
Następca	Stefan Przanowski
	Odznaczenia

Grób Wiesława Chrzanowskiego i jego syna na Starych Powązkach

Wiesław Chrzanowski (ur. 15 grudnia 1880 w Gruszczynie^[1], zm. 5 grudnia 1940 w Warszawie) – polski inżynier i konstruktor silników cieplnych, profesor politechnik we Lwowie i Warszawie, działacz państwowy, rektor PW. Ojciec Wiesława Mariana Chrzanowskiego, marszałka Sejmu, adwokata i polityka.

Życiorys

Rodzina:

Ojciec – Władysław^[1]
Matka – Halina z Chrzanowskich^[1]
Żona – Izabela Jaxa-Dobek (od 1920)^[1]

W roku 1900 rozpoczął studia na Wydziale Budowy Maszyn Politechniki w Charlottenburgu w Berlinie, dyplom inżyniera otrzymał 15 marca 1905 roku^[2]. Praktykę odbył w fabrykach H. Cegielskiego w Poznaniu oraz „Breitfeld i Danek” w Pradze. Już po studiach do października 1906 pracował na stanowisku asystenta profesorów Aloisa Riedlera i Johanesa Stumpfa. W 1906 roku podjął pracę jako samodzielny konstruktor w biurze technicznym Deutsch-Luxemburgische Bergwerks- und Hutten Aktien-Desellschaft w oddziale Friedrich Wilhelmshutte w Mulheim (Zagłębie Ruhry). Natomiast od kwietnia 1908 roku do lutego 1912 pracował jako naczelny inżynier Aktien-Gesellchaft Eisenhutte Prinz Rudolph w Dulmen w Westfalii. Opracował tam wiele nowoczesnych konstrukcji silników parowych.

2 grudnia 1910 roku przyznano mu stopień naukowy – doktora inżynierii wraz z odznaczeniem na Politechnice w Charlottenburgu w Niemczech. 1 marca 1912 uzyskał tytuł profesora zwyczajnego lwowskiej Szkoły Politechnicznej, gdzie był wykładowcą, a następnie kierował Katedrą Budowy Motorów Cieplikowych. W latach 1916–1918 był dziekanem Wydziału Budowy Maszyn na tej uczelni. Po uzyskaniu zgody władz wyjechał do Warszawy, gdzie 1 października 1918 rozpoczął wykłady na Politechnice Warszawskiej. Został również członkiem Komisji Stabilizacyjnej, mającej ustalić pierwszy skład profesorów uczelni^[2]. 26 października 1919 r. wygłosił wykład inauguracyjny na Politechnice Warszawskiej (Czynniki warunkujące rozwój naszego przemysłu). W latach 1919–1939 był profesorem zwyczajnym i kierownikiem Katedry Maszyn i Turbin Parowych^[3]. Uczestniczył w organizacji Wydziału Budowy Maszyn i Elektrotechniki, a potem Wydziału Mechanicznego Politechniki Warszawskiej. Wszedł w skład rad tych wydziałów, a następnie w latach 1920–1921 i 1922–1923 był delegatem do Senatu PW. W okresie 1932–1933 pełnił funkcję rektora, a w latach 1933–1935 prorektora Politechniki Warszawskiej.

Przyczynił się do założenia Fabryki Wagon w Ostrowie Wielkopolskim. W 1920 dwukrotnie sprawował funkcję ministra przemysłu i handlu w gabinetach Władysława Grabskiego i Wincentego Witosa.

W listopadzie 1939 został aresztowany przez Niemców; po zwolnieniu zmarł wskutek raka nerki^[4]. Został pochowany na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 229-3-23,24)^[3].

W swojej pracy naukowej zajmował się konstrukcją silników parowych. Był autorem wielu prac naukowych, m.in. Cylindry maszyn spalinowych (1918), Turbiny parowe (1920), Stawidła maszyn parowych (1926–1937). Był członkiem wielu organizacji naukowych, zawodowych oraz technicznych i jednym z założycieli Towarzystwa Naukowego Warszawskiego.

W. Chrzanowski był również prezesem tajnej organizacji młodzieżowej Czerwona Róża^[2].

Stanowiska

asystent profesorów: Aloisa Riedlera i Johanesa Stumpfa w fabrykach H.Cegielskiego w Poznaniu oraz „Breitfeld i Danek”;
1908 – 1912 naczelny inżynier Aktien-Gesellchaft Eisenhutte Prinz Rudolph w Dulmen w Westfalii;
1912 profesor nadzwyczajny Lwowskiej Szkoły Politechnicznej;
1912 – 1918 kierownik Katedry Budowy Motorów Cieplikowych;
1916 – 1918 dziekan Wydziału Budowy Maszyn;
1919 wykładowca Politechniki Warszawskiej;
1920 (od czerwca do listopada) dwukrotny minister przemysłu i handlu w gabinetach Władysława Grabskiego i Wincentego Witosa;
1932 – 1933 Rektor Politechniki Warszawskiej;
1933 – 1935 Prorektor Politechniki Warszawskiej;
prezes fundacji Smoguleckiej, założonej przez hr. Bogdana Hutten-Czapskiego.

Członkostwa

członek Zrzeszenia Profesorów Warszawskich Szkół Akademickich
członek Stowarzyszenia Inżynierów Mechaników Polskich
członek założyciel i wiceprezes Akademii Nauk Technicznych
członek Towarzystwa Naukowego Warszawskiego
członek Stowarzyszenia Techników Polskich^[3]

Ordery i odznaczenia

Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (11 listopada 1936)^[5]
Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości (1928)
Srebrny Medal PW za długoletnią służbę (1938)

Bibliografia

Biogramy uczonych polskich, Część IV: Nauki techniczne, Wrocław 1988.
Wielkopolski Słownik Biograficzny, Warszawa – Poznań 1981.

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d StanisławS. Łoza StanisławS. (red.), Czy wiesz kto to jest?, (Przedr. fotooffs., oryg.: Warszawa : Wydaw. Głównej Księgarni Wojskowej, 1938.), Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe : na zam. Zrzeszenia Księgarstwa, 1983, s. 105 .
↑ ^a ^b ^c J. Piłatowicz, „Poczet Rektorów, tradycja i współczesność Politechniki Warszawskiej 1826–2001”,wyd.I, Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej 2001, s.122-123
↑ ^a ^b ^c Elżbieta Borysowicz: Wykaz zmarłych Profesorów Politechniki Warszawskiej pochowanych na Powązkach w Warszawie. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, 2015, s. 20. ISBN 978-83-7814-461-8.
↑ Roman Graczyk: Chrzanowski. Warszawa: Świat Książki, 2013, s. 15. ISBN 978-83-7943-112-0.
↑ M.P. z 1936 r. nr 263, poz. 466 „za wybitne zasługi na polu nauki i wychowywania młodzieży w duchu patriotycznym, położone w latach 1905–1918”.

Linki zewnętrzne

[kto105-1] StanisławS. Łoza StanisławS. (red.), Czy wiesz kto to jest?, (Przedr. fotooffs., oryg.: Warszawa : Wydaw. Głównej Księgarni Wojskowej, 1938.), Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe : na zam. Zrzeszenia Księgarstwa, 1983, s. 105 .

[p1-2] J. Piłatowicz, „Poczet Rektorów, tradycja i współczesność Politechniki Warszawskiej 1826–2001”,wyd.I, Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej 2001, s.122-123

[powazki-3] Elżbieta Borysowicz: Wykaz zmarłych Profesorów Politechniki Warszawskiej pochowanych na Powązkach w Warszawie. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, 2015, s. 20. ISBN 978-83-7814-461-8.

[4] Roman Graczyk: Chrzanowski. Warszawa: Świat Książki, 2013, s. 15. ISBN 978-83-7943-112-0.

[5] M.P. z 1936 r. nr 263, poz. 466 „za wybitne zasługi na polu nauki i wychowywania młodzieży w duchu patriotycznym, położone w latach 1905–1918”.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

W dniu zaprzysiężenia	Władysław Grabski Kazimierz Bartel Franciszek Bujak Witold Chodźko Jan Fryderyk Heurich p.o. Władysław Kucharski p.o. Józef Kuczyński p.o. Józef Leśniewski Tadeusz Łopuszański Jan Morawski p.o. Gabriel Narutowicz Antoni Olszewski p.o. Eustachy Sapieha Stanisław Śliwiński Ludwik Tołłoczko
Późniejsi członkowie rządu	Wiesław Chrzanowski

W dniu zaprzysiężenia	Wincenty Witos Kazimierz Bartel Witold Chodźko Wiesław Chrzanowski Ignacy Daszyński Władysław Grabski Jan Fryderyk Heurich p.o. Władysław Kucharski Józef Leśniewski Gabriel Narutowicz Stanisław Nowodworski Edward Pepłowski Juliusz Poniatowski Maciej Rataj Eustachy Sapieha Leopold Skulski Władysław Stesłowicz Stanisław Śliwiński
Późniejsi członkowie rządu	Ludwik Darowski Jan Dąbski p.o. Bolesław Grodziecki Władysław Leon Grzędzielski Jan Stanisław Jankowski Zygmunt Jasiński Jan Michalski Stefan Przanowski Władysław Raczkiewicz Józef Raczyński Konstanty Skirmunt Bronisław Sobolewski Kazimierz Sosnkowski Jan Kanty Steczkowski Jan Stefan Stoiński Juliusz Trzciński Ignacy Weinfeld p.o.

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne