Wiesław Machan

Wiesław Machan (ur. 4 stycznia 1909 we Lwowie, zm. 25 lipca 1993 w Warszawie^[1]) – polski kompozytor, aranżer, multinstrumentalista, dyrygent, pianista, a także rysownik^[2].

Życiorys

Urodzony 4 stycznia 1909 we Lwowie; syn Leona Machana (1877–1952) i Marii z domu Huth (1879–1955). Ukończył Konserwatorium Lwowskie w klasie koncertowej Wiktora Muenzera oraz Wydział Mechaniczny Politechniki Lwowskiej^[3].

W czasie studiów grał w zespołach kameralnych i rozrywkowych. Występował z nimi w Polskim Radiu, na balach i zabawach studenckich. Był również taperem w kinie. Karierę muzyczną rozpoczął w okresie międzywojennym jako muzyk w orkiestrach lwowskich^[1].

W 1929 założył swój własny zespół Machan Jazz, w którym grał na fortepianie. Na gitarze grał w duecie z pianistą Witoldem Krzemieńskim oraz w Wiennerschramer Kwartet, dla którego skonstruował pierwsze w Polsce skrzypce i gitarę elektryczną.

Grób Wiesława Machana na Cmentarzu Bródnowskim.

W 1938 przeniósł się do Warszawy. Pracował tam jako inżynier mechanik w Fabryce Maszyn Precyzyjnych, jak również prowadził własny zespół Złota Siódemka. Grał też w orkiestrze Bronisława Stasiaka. Pierwsze lata okupacji spędził w Warszawie, a w czasie powstania warszawskiego dostał się do niewoli niemieckiej. Wywieziony został do obozu koncentracyjnego we Flossenbürgu^[2].

Po wyzwoleniu osiadł na Saskiej Kępie^[3]. Pracował jako inżynier w Departamencie Mechanizacji Ministerstwa Rolnictwa. Był również pianistą w zespołach rozrywkowych grających w warszawskich restauracjach. Współuczestniczył w reaktywowaniu Jazz Club przy Polskiej YMCA (z ang. Young Men’s Christian Association – Związek Chrześcijańskiej Młodzieży Męskiej)^[2].

Gdy choroba rąk uniemożliwiła mu czynne muzykowanie, poświęcił się kompozycji oraz aranżacji. Uzupełnił w tym kierunku wykształcenie, studiując w systemie zaocznym u Kazimierza Sikorskiego i Macieja Zalewskiego. Współpracował w latach 1956–1960 jako kompozytor i aranżer z zespołem Błękitny Jazz Ryszarda Damrosza^[2], również prowadził własny zespół muzyczny, towarzyszący licznym solistom w nagraniach płytowych. Z zespołem Machana dokonywali nagrań m.in. Marta Mirska, Rena Rolska i Zbigniew Rawicz.

W latach 1961–1971 był dyrygentem i kierownikiem muzycznym teatru "Komedia" w Warszawie, a w latach 1972–1979 teatru "Syrena", tamże^[1].

Należał do Polskiej Korporacji Akademickiej Leopolia we Lwowie.

Jego sylwetce zostało poświęcone jest hasło w telewizyjnej wersji Leksykonu Polskiej Muzyki Rozrywkowej odc. 61 w reżyserii Ryszarda Wolańskiego^[2].

Zmarł 25 lipca 1993 w Warszawie^[1]. Pochowany na cmentarzu Bródnowskim w Warszawie (kwatera 33H-5-19)^[4].

Twórczość

Działalność kompozytorską prowadził od początku lat 50.

Skomponował:

Komedie muzyczne

• Niezwykła przygoda
• Atomowy rower (libretto obu Janusz Odrowąż).

• Wspólnie z Romanem Czubatym opracował ilustrację muzyczną do sztuki Tańczący osioł.
• Tworzył również utwory orkiestrowe dla teatrów i estrad, balety, marsze, utwory taneczne i piosenki.

Utwory instrumentalne

• Niebo południa (tango),
• Amulet (slowfox),
• Serenada (slowfox) i inne.

Piosenki

• Skończył się sen (sł. Janusz Odrowąż, 1955),
• O czym serce śni(sł. Janusz Odrowąż, 1956),
• W Arizonie (sł. Janusz Odrowąż, 1956 - pierwszy polski rock and roll), później wykorzystana w filmie Nad rzeką, której nie ma (1991)^[5]
• Nieśmiały pierwszy śnieg (sł. Janusz Odrowąż, 1960),
• To płynie czas (sł. Helena Kołaczkowska, 1961 - wyróżnienie na I MFP w Sopocie1961),
• Gdy mówisz "a" (sł. Roman Sadowski, 1964),
• W miłości nie ma mocnych (sł. Jan Brzechwa),
• Sekretarka (sł. Jan Brzechwa),
• Na Zamku bal (sł. Krystyna Pac-Gajewska), Pieseczki, koteczki (sł. Janusz Odrowąż) i inne.

Życie prywatne

Jego żoną była lwowianka Lidia Maria Machan^[6] (1915–2013) – aktorka i tancerka, z którą miał córkę Julittę Marię (1947–2013)^[7].

Przypisy