Wietlica (roślina)

Wietlica
Ilustracja
Wietlica samicza
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

telomowe

Gromada

naczyniowe

Klasa

paprocie

Podklasa

paprotkowe

Rząd

paprotkowce

Rodzina

wietlicowate

Rodzaj

wietlica

Nazwa systematyczna
Athyrium Roth
Tent. Fl. Germ. 3(1): 31. 1800[2]
Typ nomenklatoryczny

Athyrium filix-femina (L.) Roth[3][2]

Wietlica alpejska
Wietlica samicza

Wietlica (Athyrium Roth) – rodzaj paproci należących do rodziny wietlicowatych[2]. Liczy ok. 200[4]–230 gatunków[2]. Zasięg rodzaju obejmuje wszystkie kontynenty (z wyjątkiem Antarktydy)[4]. W Polsce występują dwa gatunki – wietlica alpejska (Athyrium distentifolium) i wietlica samicza (Athyrium filix-femina)[5]. Do gatunków uprawianych jako ozdobne należy zwłaszcza wietlica samicza z setkami odmian różniących się modyfikacjami blaszki liściowej[6], poza tym wietlica alpejska i wietlica japońska (Athyrium nipponicum)[6].

Systematyka

Athyrium microphyllum
Athyrium otophorum
Athyrium sinense
Wietlica japońska 'Metallicum'

Do rodzaju w systemie PPG I (2016) włączone zostały rodzaje Cornopteris i Anisocampium wyodrębniane w rodzinie Athyriaceae w systemie Christenhusza, Zhanga i Schneidera z 2011[7].

Wykaz gatunków[4]
  • Athyrium acrocarpum (Rosenst.) Copel.
  • Athyrium acutipinnulum Kodama ex Nakai
  • Athyrium adpressum Ching & W.M.Chu
  • Athyrium × akiense Sa.Kurata
  • Athyrium × amagi-pedis Sa.Kurata
  • Athyrium americanum (Butters) Maxon
  • Athyrium ammifolium (Mett.) C.Chr.
  • Athyrium amoenum C.Chr.
  • Athyrium × anceps Sa.Kurata
  • Athyrium anisopterum Christ
  • Athyrium annae Kornas
  • Athyrium appendiculiferum Alderw.
  • Athyrium approximatum (W.M.Chu) Christenh.
  • Athyrium araiostegioides Ching
  • Athyrium archboldii Copel.
  • Athyrium arcuatum Liebm.
  • Athyrium arisanense (Hayata) Tagawa
  • Athyrium asplenioides Desv.
  • Athyrium atkinsonii Bedd.
  • Athyrium atratum Bedd.
  • Athyrium atroviride (Alderw.) Seriz.
  • Athyrium attenuatum (C.B.Clarke) Tagawa
  • Athyrium austro-orientale Ching
  • Athyrium × austrojaponense Sa.Kurata
  • Athyrium × awatae Seriz.
  • Athyrium badium (Ching) Christenh.
  • Athyrium banajaoense (C.Chr.) Christenh.
  • Athyrium baoxingense Ching
  • Athyrium × bicolor Seriz.
  • Athyrium biserrulatum Christ
  • Athyrium bomicola Ching
  • Athyrium × boreo-occidentali-indobharaticola-birianum Fraser-Jenk.
  • Athyrium bourgaei Fourn.
  • Athyrium brevistipes Ching
  • Athyrium × calophyllum Sa.Kurata ex Seriz.
  • Athyrium caudatum Ching
  • Athyrium caudiforme Ching
  • Athyrium chingianum Z.R.Wang & X.C.Zhang ex X.C.Zhang
  • Athyrium × christensenianum (Koidz.) Seriz.
  • Athyrium christensenii Tardieu
  • Athyrium chungtienense Ching
  • Athyrium clarkei Bedd.
  • Athyrium clemensiae Copel.
  • Athyrium clivicola Tagawa
  • Athyrium contingens Ching & S.K.Wu
  • Athyrium × cornopteroides Sa.Kurata
  • Athyrium costulalisorum Ching
  • Athyrium crassicaule J.P.Roux
  • Athyrium crassipes Ching
  • Athyrium crenulatoserrulatum Makino
  • Athyrium criticum Ching
  • Athyrium cryptogrammoides Hayata
  • Athyrium cumingianum (C.Presl) Milde
  • Athyrium cuspidatum (Bedd.) M.Kato
  • Athyrium cyclosorum (Rupr.) Maxon
  • Athyrium davidii (Franch.) Christ
  • Athyrium daxianglingense Ching & H.S.Kung
  • Athyrium decorum Ching
  • Athyrium decurrenti-alata (Hook.) Copel.
  • Athyrium delavayi Christ
  • Athyrium deltoidofrons Makino
  • Athyrium dentilobum Ching & S.K.Wu
  • Athyrium devolii Ching
  • Athyrium dissitifolium (Baker) C.Chr.
  • Athyrium distans (D.Don) T.Moore
  • Athyrium distentifolium Tausch ex Opiz – wietlica alpejska
  • Athyrium × dixitii Fraser-Jenk.
  • Athyrium dombeyi Desv.
  • Athyrium × drepanopteroides Fraser-Jenk.
  • Athyrium drepanopteron (Kunze) Milde
  • Athyrium dubium Ching
  • Athyrium eburneum (J.Sm. ex Mett.) J.Sm.
  • Athyrium elmeri Copel.
  • Athyrium elongatum Ching
  • Athyrium emeicola Ching
  • Athyrium epirachis (Christ) Ching
  • Athyrium erythropodum Hayata
  • Athyrium falcatum Bedd.
  • Athyrium fallaciosum Milde
  • Athyrium fangii Ching
  • Athyrium ferulaceum Christ
  • Athyrium filix-femina (L.) Roth – wietlica samicza
  • Athyrium filix-incantatrix Christenh.
  • Athyrium fimbriatum T.Moore
  • Athyrium flabellulatum (C.B.Clarke) Tardieu
  • Athyrium × flavosorum Seriz.
  • Athyrium foliolosum T.Moore ex R.Sim
  • Athyrium × fuscopaleaceum Sa.Kurata
  • Athyrium × glabrescens Seriz.
  • Athyrium grantii Copel.
  • Athyrium guangnanense Ching
  • Athyrium × gurungae Fraser-Jenk.
  • Athyrium gymnogrammoides (Klotzsch ex Mett.) Bedd.
  • Athyrium hahasimense Nakai
  • Athyrium hainanense Ching
  • Athyrium haleakalae K.R.Wood & W.L.Wagner
  • Athyrium himalaicum Ching ex Mehra & Bir
  • Athyrium hirtirachis Ching & Y.P.Hsu
  • Athyrium × hisatsuanum Sa.Kurata
  • Athyrium hohenackerianum (Kunze) T.Moore
  • Athyrium × ikutae Sa.Kurata
  • Athyrium × inabaense Seriz.
  • Athyrium infrapuberulum Ching
  • Athyrium × inouei Sa.Kurata
  • Athyrium interjectum Ching
  • Athyrium intermixtum Ching & P.S.Chui
  • Athyrium iseanum Rosenst.
  • Athyrium jinshajiangense Ching & Shing
  • Athyrium kandelii Fraser-Jenk.
  • Athyrium × kathmanduense Fraser-Jenk.
  • Athyrium kawabatae Sa.Kurata
  • Athyrium × kawabataeoides Sa.Kurata
  • Athyrium kenzo-satakei Sa.Kurata
  • Athyrium khasimontanum Fraser-Jenk.
  • Athyrium kidoanum Sa.Kurata
  • Athyrium kirishimaense Tagawa
  • Athyrium kuratae Seriz.
  • Athyrium kutaiense C.Chr.
  • Athyrium × langtangense Fraser-Jenk.
  • Athyrium × lantangense Fraser-Jenk.
  • Athyrium latinervatum M.Kessler & A.R.Sm.
  • Athyrium leiopodum (Hayata) Tagawa
  • Athyrium lewalleanum Pic.Serm.
  • Athyrium lineare Ching
  • Athyrium × lobulosoimpolitum Fraser-Jenk.
  • Athyrium longius Ching
  • Athyrium ludingense Z.R.Wang & Li Bing Zhang
  • Athyrium mackinnoniorum (C.Hope) C.Chr.
  • Athyrium majus (Makino) Makino
  • Athyrium × manickamii Fraser-Jenk.
  • Athyrium × mantoniae Fraser-Jenk.
  • Athyrium maoshanense Ching & P.S.Chiu
  • Athyrium × masachikanum (Sa.Kurata) Seriz.
  • Athyrium masamunei Seriz.
  • Athyrium × masayukianum Sa.Kurata
  • Athyrium medium (Carmich.) T.Moore
  • Athyrium × megayakusimense Sa.Kurata
  • Athyrium × meghalaicum Fraser-Jenk.
  • Athyrium mehrae Bir
  • Athyrium melanolepis (Franch. & Sav.) Christ
  • Athyrium mengtzeense Hieron.
  • Athyrium × mentiens Sa.Kurata
  • Athyrium microphyllum (Sm.) Alston
  • Athyrium micropterum Fraser-Jenk.
  • Athyrium × minakuchii Sa.Kurata
  • Athyrium minimum Ching
  • Athyrium minutum Copel.
  • Athyrium mohillense (Fée) Tardieu
  • Athyrium monomachii (Kom.) Kom.
  • Athyrium morobense Copel.
  • Athyrium multipinnum Y.T.Hsieh & Z.B.Wang
  • Athyrium myer-dreesii Copel.
  • Athyrium nakanoi Makino
  • Athyrium nanyueense Ching
  • Athyrium narthex Christenh.
  • Athyrium neglectum Seriz.
  • Athyrium × neoelegans Sa.Kurata
  • Athyrium × nepalense Fraser-Jenk.
  • Athyrium nephrodioides (Baker) Christ
  • Athyrium newtonii (Baker) Diels
  • Athyrium nigripes (Blume) T.Moore
  • Athyrium nikkoense Makino
  • Athyrium niponicum (Mett.) Hance – wietlica japońska
  • Athyrium nitidulum (Kunze) Milde
  • Athyrium oblitescens Sa.Kurata
  • Athyrium obtusilimbum Ching
  • Athyrium omeiense Ching
  • Athyrium oosorum (Baker) Christ
  • Athyrium opacum (D.Don) Copel.
  • Athyrium oppositipennum Hayata
  • Athyrium otophorum (Miq.) Koidz. – wietlica uszkowata[8]
  • Athyrium pachyphyllum Ching
  • Athyrium palmense (Christ) Lellinger
  • Athyrium × paludicola Sa.Kurata ex Seriz.
  • Athyrium palustre Seriz.
  • Athyrium parasnathense (C.B.Clarke) Ching ex Mehra & Bir
  • Athyrium pectinatum (Wall. ex Mett.) C.Presl ex T.Moore
  • Athyrium × petiolulatum Sa.Kurata
  • Athyrium × pichisermollian um Fraser-Jenk.
  • Athyrium pinetorum Tagawa
  • Athyrium pitcairnense Copel.
  • Athyrium × pokharense Fraser-Jenk.
  • Athyrium praetermissum Sledge
  • Athyrium pseudofluviale (Ching & W.M.Chu) Christenh.
  • Athyrium × pseudoiseanum Sa.Kurata
  • Athyrium × pseudopinetorum Seriz.
  • Athyrium × pseudospinescens Seriz.
  • Athyrium × pseudowardii Seriz.
  • Athyrium pubicostatum Ching & Z.Y.Liu
  • Athyrium pulcherrimum Copel.
  • Athyrium puncticaule (Blume) T.Moore
  • Athyrium × purpurascens (Tagawa) Sa.Kurata
  • Athyrium × purpureipes Sa.Kurata
  • Athyrium pygmaei-silvae Sa.Kurata
  • Athyrium × quaesitum Sa.Kurata
  • Athyrium reichsteinii
  • Athyrium repens (Ching) Fraser-Jenk.
  • Athyrium rhachidisorum (Hand.-Mazz.) Ching
  • Athyrium rondoense Verdc.
  • Athyrium roseum Christ
  • Athyrium rubripes (Kom.) Kom. – wietlica czerwonopędowa[8]
  • Athyrium ruilicola W.M.Chu
  • Athyrium rupicola (Edgew. ex C.Hope) C.Chr.
  • Athyrium × saitoanum (Sugimoto) Seriz.
  • Athyrium × sanjappae Fraser-Jenk.
  • Athyrium sarasinorum Christ
  • Athyrium satowii H.Itô
  • Athyrium × satsumense Seriz.
  • Athyrium scandicinum (Willd.) C.Presl
  • Athyrium schimperi Moug. ex Fée
  • Athyrium schizochlamys (Ching) K.Iwats.
  • Athyrium × sefuricola Sa.Kurata
  • Athyrium seramense (M.Kato) Christenh.
  • Athyrium sericellum Ching
  • Athyrium sessilipinnum X.C.Zhang & R.Wei
  • Athyrium setiferum C.Chr.
  • Athyrium setuligerum Sa.Kurata
  • Athyrium sheareri (Baker) Ching
  • Athyrium × shiibaense (Seriz.) Nakaike
  • Athyrium × shikoku-montanum Seriz.
  • Athyrium silvicola Tagawa
  • Athyrium × simlense Fraser-Jenk.
  • Athyrium sinense Rupr.
  • Athyrium skinneri (Baker) C.Chr.
  • Athyrium × sledgei Fraser-Jenk.
  • Athyrium sohayakiense Nakaike
  • Athyrium solenopteris (Kunze) T.Moore
  • Athyrium spinescens Sa.Kurata
  • Athyrium spinulosum (Maxim.) Milde
  • Athyrium strigillosum (T.Moore ex E.J.Lowe) Salomon
  • Athyrium × subcrassipes Seriz.
  • Athyrium suprapuberulum Ching
  • Athyrium tashiroi Tagawa
  • Athyrium tejeroi Mickel
  • Athyrium tenuipaleatum Copel.
  • Athyrium × tokashikii Sa.Kurata
  • Athyrium triangulare Alderw.
  • Athyrium tripinnatum Tagawa
  • Athyrium × tsurutanum Sa.Kurata
  • Athyrium × undulatipinnulu m Seriz.
  • Athyrium uniforme Ching
  • Athyrium venulosum Ching
  • Athyrium vermae Fraser-Jenk., Khullar & Pangtey
  • Athyrium vidalii (Franch. & Sav.) Nakai
  • Athyrium viridescentipes Sa.Kurata
  • Athyrium viviparum Christ
  • Athyrium wallichianum Ching
  • Athyrium wangii Ching
  • Athyrium wardii (Hook.) Makino
  • Athyrium × watanabei Seriz.
  • Athyrium xichouense Y.T.Hsieh & Z.R.Wang
  • Athyrium × yakuinsulare Sa.Kurata
  • Athyrium yakumonticola Sa.Kurata
  • Athyrium yakusimense Tagawa
  • Athyrium yokoscense (Franch. & Sav.) Christ
  • Athyrium yuanyangense Y.T.Hsieh & W.M.Chu
  • Athyrium zayuense Z.R.Wang
  • Athyrium zhenfengense Ching

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-02-28] (ang.).
  2. ↑ a b c d e The Pteridophyte Phylogeny Group. A community-derived classification for extant lycophytes and ferns. „Journal of Systematics and Evolution”. 54 (6), s. 563–603, 2016. DOI: 10.1111/jse.12229. 
  3. ↑ Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-01-21].
  4. ↑ a b c Athyrium Roth. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2021-01-02].
  5. ↑ Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 38, ISBN 978-83-62975-45-7.
  6. ↑ a b Elżbieta Zenkteler: Paprocie. Poznań: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1994, s. 138-139. ISBN 83-09-01604-2.
  7. ↑ Maarten J. M. Christenhusz, Xian-Chun Zhang, Harald Schneider. A linear sequence of extant families and genera of lycophytes and ferns. „Phytotaxa”. 19, 1, 2011. [dostęp 2015-08-17]. 
  8. ↑ a b Wiesław Gawryś: Słownik roślin zielnych. Kraków: Officina botanica, 2008, s. 35. ISBN 978-83-925110-5-2.

Media użyte na tej stronie

Athyrium distentifolium habitat.jpg
Autor: MurielBendel, Licencja: CC BY-SA 4.0
Athyrium distentifolium (Woodsiaceae); Nufenenpass, Canton of Valais, Switzerland
Athyrium sinense 01.JPG
Autor: AfroBrazilian, Licencja: CC BY-SA 4.0
Athyrium sinense Rupr. 1845. The Botanical Garden of the University of Latvia
Athyrium otophorum in Auckland Botanic Gardens 01.jpg
Autor: Krzysztof Golik, Licencja: CC BY-SA 4.0
Athyrium otophorum in Auckland Botanic Gardens, Manurewa, South Auckland, New Zealand
Athyrium filix-femina kz01.jpg
Autor: Krzysztof Ziarnek, Kenraiz, Licencja: CC BY-SA 4.0
Athyrium filix-femina in alder forest near stream in Lusowo by Brojce, NW Poland
Athyrium filix-femina leaf.png
Autor: Abalg, Licencja: CC BY-SA 3.0
Leaf of a Fern Athyrium filix-femina)
Athyrium niponicum 'Metallicum' kz02.jpg
Autor: Krzysztof Ziarnek, Kenraiz, Licencja: CC BY-SA 4.0
Athyrium niponicum 'Metallicum' in botanical garden in Kraków