Wikarówka na Wawelu

Wikarówka

nr rej. A-7 (nr rej. Wzgórza Wawelskiego)
Widok Wikarówki od strony południowej
Państwo	Polska
Miejscowość	Wawel, Kraków
Ukończenie budowy	XV wiek
Ważniejsze przebudowy	1522, 1889
Właściciel	Archidiecezja krakowska
Plan budynku
Położenie na mapie Starego Miasta w Krakowie Wikarówka
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Wikarówka
Położenie na mapie województwa małopolskiego Wikarówka
Położenie na mapie Krakowa Wikarówka
50°03′15″N 19°56′05″E/50,054167 19,934722

Wikarówka, zwana również Domem kapitulnym po Koniecpolskim lub Domem wikariuszy zamkowych – budynek nr 3 na wzgórzu wawelskim w Krakowie. Mieści się na zachód od katedry wawelskiej.

Historia

Budynek był własnością królewską do 1441 r. gdy król Władysław III Warneńczyk ofiarował go kanclerzowi wielkiemu koronnemu Janowi Taszce Koniecpolskiemu. Po jego śmierci, wdowa po nim Dorota z Sienna i ich syn Jakub Koniecpolski przekazali budynek Kapitule Krakowskiej. Pierwotnie budynek zbudowany w stylu gotyckim został staraniem kanonika krakowskiego Piotra Sienickiego wzbogacony o elementy renesansowe po 1522 roku, gdy dodano nowe obramienia okienne autorstwa być może Kaspra Simona^[1]. Rozbudowano go w 2. połowie XVI wieku. W 1825 roku zburzono budynek przylegający do Wikarówki od północy. W 1 ćw. XIX wieku dodano pięterko mansardowe od południa. W 1889 roku Wikarówkę nadbudowano o jedno piętro wg projektu architekta Antoniego Siedeka^[2] zasłaniając przy tym dolną część gotyckiego szczytu z blendami powstałego jeszcze w średniowieczu. Po 1958 roku dr inż. arch. Stefan Walczy opracował pod kierunkiem Dyrektora Kierownictwa Odnowienia Wawelu prof. Alfreda Majewskiego projekt usunięcie zniekształceń z 1889 roku dokonanych w bryle Wikarówki, który to jednak projekt nie został zrealizowany^[3].

Obecnie budynek wykorzystywany jest na kancelarię parafialną, a także mieszkania kleru katedralnego.

Architektura

Wikarówka jest trójkondygnacyjną budowlą z dziedzińcem wewnętrznym. Od północy znajduje się wieżyczka z klatką schodową, która została dobudowana podczas eklektycznej przebudowy budynku w 1889 roku. Z tego okresu pochodzi również drugie piętro oraz pewne elementy neorenesansowe. Z 1. połowy XVI wieku pochodzi nadwieszony na kroksztynach renesansowy wykusz na pierwszym piętrze, który udekorowany jest herbem Belina. Siedem wczesnorenesansowych kamiennych obramień okiennych pochodzi z 1 poł. XVI wieku, a pięć obramień z 2. poł. XVI wieku. Od podwórza zachował się gotycki portal fazowany, kolejne dwa półkoliste fazowane portale z pocz. XVI wieku znajdują się w piwnicy. Przypuszczalnie pod tynkiem zachowały się fragmenty gotyckich ceglanych murów. Piwnice częściowo sklepione kolebkowo^[4].

• 

  Widok Wikarówki od strony północnej (Bramy Wazów)

• 

  Wikarówka na fotografii wykonanej przez Ignacego Kriegera pomiędzy latami 1875-1889. Widoczny jest fragment gotyckiego szczytu

Przypisy

Bibliografia

• "Katalog zabytków sztuki w Polsce". Tom IV, "Część 1 Wawel", Instytut PAN, Warszawa 1965, s.144-145
• Kazimierz Kuczman: Wzgórze Wawelskie, Przewodnik. Wyd. 2. Kraków: 1988.