Wikariat generalny cieszyński

Wikariat generalny cieszyński
Ilustracja
Siedziba Wikariatu Generalnego w latach 1894-1925 w Cieszynie
Siedziba

Cieszyn (od 1872)

Data powołania

1770

Data zamknięcia

1925

Diecezja

wrocławska

Położenie na mapie Cieszyna
Mapa konturowa Cieszyna, blisko centrum po lewej na dole znajduje się punkt z opisem „Cieszyn (od 1872)”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa śląskiego
Mapa konturowa województwa śląskiego, na dole nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Cieszyn (od 1872)”
Położenie na mapie powiatu cieszyńskiego
Mapa konturowa powiatu cieszyńskiego, po lewej znajduje się punkt z opisem „Cieszyn (od 1872)”
Ziemia49°44′52,6″N 18°37′55,2″E/49,747944 18,632000

Wikariat generalny cieszyński – został utworzony w 1770 na terytorium diecezji wrocławskiejj pozostałym przy Austrii po wojnach śląskich i rozdzieleniu granicą terytorium diecezji między zwycięskim Królestwem Prus, które zagarnęło większą część terytorium diecezji z Wrocławiem, i Austrią Habsburgów.

Po stronie austriackiej pozostały dwa obszary rozdzielone pozostałą częścią Śląska Austriackiego (księstwa opawsko-karniowskiego) podlegającej diecezji ołomunieckiej (od 1777 archidiecezji). Na wschodzie był to obszar istniejącego od 1654 biskupiego komisariatu cieszyńskiego, a na zachodzie obszar dawnego biskupiego księstwa nyskiego, na którym w 1746 utworzony biskupi komisariat nyski (frywałdowski). W początkowym okresie na obszar Wikariatu składało się 6 dekanatów komisariatu cieszyńskiego: Bielsko, Cieszyn, Frydek, Frysztat, Karwina, Strumień. W części nyskiej znalazło się 16 parafii stanowiących fragmenty trzech dekanatów, a po utworzeniu komisariatu w 1747 utworzono na jego obszarze 4 dekanaty (Frývaldov, Jánský Vrch, Vidnava i Cukmantl[1]), ponadto 1 nową parafię i 12 lokalii[2].

Początkowo częścią pozostałą przy Austrii zarządzał biskup wrocławski Philipp Gotthard von Schaffgotsch rezydujący na zamku Johannesberg (cz. Jánský Vrch na terenie miasta Javorník). W 1770 pierwszym Generalnym Wikariuszem został Justus Wilhelm, dziekan frydecki. Przez następne lata Habsburgowie starali się utworzyć osobne biskupstwo w Opawie, jednak bez powodzenia. W 1795 zmarli biskup Philipp Gotthard von Schaffgotsch oraz Wikariusz Generalny Justus Wilhelm, a nowym biskupem we Wrocławiu został Joseph Christian Hohenlohe-Bartenstein, który zatwierdzeniem cesarskiego dokumentu quoad temporalia unormował prawny status Wikariatu Generalnego. Następnym prawnym Wikariuszem Generalnym został dotychczasowy komisarz i dziekan cieszyński ks. Antoni Alojzy Löhn. Następni rezydowali również we Frydku, Bielsku, Frysztacie i Strumieniu, ale przeważnie w Cieszynie. Na stałe siedzibą Wikariatu generalnego Cieszyn został, gdy siódmym z kolei Generalnym Wikariuszem uczyniono ks. Franciszka Śniegonia w 1872, od 1883 uroczyście konsekrowany na biskupa-sufragana. Następujący po nim ks. Karol Findinski zanim przeniósł się z Frydka postanowił wybudować nową siedzibę w Cieszynie. Neobarokowy budynek ukończono w 1894. W 1891 biskup Georg Kopp utworzył funkcję kanclerza Generalnego Wikariatu powoływanego we Wrocławiu[2]. Po podziale Śląska Cieszyńskiego w 1920 władza cieszyńskiego wikariatu została ograniczona tylko do jego polskiej części[3]. Generalny Wikariat zniesiono wraz z utworzeniem diecezji katowickiej w 1925, do której to włączono podległe mu dekanaty bielski, cieszyński, skoczowski i strumieński. Parafie w czechosłowackiej części Śląska Cieszyńskiego pozostały częścią archidiecezji wrocławskiej, tworząc Apostolską Administraturę w Czeskim Cieszynie, podległą Watykanowi aż do 1978 roku, kiedy to zostały włączone do archidiecezji ołomunieckiej.

Generalni wikariusze

  1. ks. Justus Wilhelm, hr. Prażma (1770-1795)
  2. ks. Antoni Alojzy Löhn (1796-1806)
  3. ks. Józef Karol Schipp (1806-1836)
  4. ks. Paweł Prutek (1836-1842)
  5. ks. dr Mateusz Opolski (1843-1850)
  6. ks. Antoni Helm (1850-1872)
  7. ks. Franciszek Śniegoń (1872-1891)
  8. ks. Karol Findiński (1892-1897)
  9. ks. Karol Hudziec (1897-1902)
  10. ks. Jerzy Kolek (1902-1926)

Zobacz też

Przypisy

Bibliografia

Media użyte na tej stronie

Silesian Voivodeship location map2.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of en:Silesian Voivodeship with counties (powiats) and municipalities (gminas). Geographic limits of the map:
  • N: 51.1617 N
  • S: 49.2956 N
  • W: 17.8872 E
  • E: 20.0559 E
Cieszyn County location map02.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Cieszyn County with urbanized area highlighted. Geographic limits of the map:
  • N: 49.95 N
  • S: 49.50 N
  • W: 18.55 E
  • E: 19.03 E
Japanese Map symbol (Church).svg
Japanese map symbol "Church". U+26EA
Cieszyn location map.png
Autor:
OpenStreetMap contributors
, Licencja: ODbL
Location map of Cieszyn, Poland
Ta mapa of Cieszyn została utworzona dzięki danym z projektu OpenStreetMap, zbieranym przez społeczność. Mapa ta może być niekompletna i zawierać błędy. Niewskazane jest poleganie wyłącznie na niej w nawigacji.
POL Cieszyn Katolickie Gimnazjum i Liceum, Urząd Parafialny.jpg
Autor: D T G, Licencja: CC BY-SA 3.0
Dwupiętrowy budynek Urzędu Parafialnego w stylu neorenesansowym został wzniesiony w 1894 roku według projektu arcyksiążęcego architekta w miejscu starego probostwa. W zabytkowym obiekcie do 1925 roku była zlokalizowana siedziba Generalnego Wikariatu dla austriackiej części diecezji wrocławskiej. W zabytkowym budynku jest zlokalizowane Katolickie Gimnazjum i Liceum Ogólnokształcące imienia świętego Melchiora Grodzieckiego należące do Zespołu Katolickich Placówek Oświatowych w Cieszynie oraz Urząd Parafialny kościoła pod wezwaniem Świętej Marii Magdaleny w Cieszynie.