Wiktor Bross

Tablica pamiątkowa we Wrocławiu

Wiktor Bross (ur. 9 sierpnia 1903 w Witkowie, zm. 19 stycznia 1994 w Katowicach) – polski chirurg, profesor doktor habilitowany medycyny. Pionier torakochirurgii i współtwórca kardiochirurgii polskiej[1][2][3][4].

Życiorys

Był synem Konstantego (nauczyciela) i Heleny Knast. Absolwent Państwowego Gimnazjum im. Bolesława Chrobrego w Gnieźnie, gdzie w 1922 zdał maturę[3][5]. Studiował najpierw na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Poznańskiego (1922–1924), następnie na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie, gdzie uzyskał dyplom doktora wszechnauk lekarskich (1924–1928)[6]. Po studiach odbył staż w Szpitalu św. Józefa w Poznaniu (01.10.1928–28.02.1929) a następnie praktykował w Szpitalu św. Elżbiety w Katowicach (2.03.1929–30.04.1929). 1 maja 1929 otrzymał zaświadczenie o uprawnieniu do wykonywania praktyki lekarskiej i został lekarzem w katowickim szpitalu (gdzie pracował do 20.03.1930 roku)[6]. W sierpniu 1929 w Katowicach przeprowadził swoją pierwszą operację. W 1930 wrócił do Lwowa gdzie otrzymał etat sekundariusza na Oddziale Chirurgicznym Szpitala Powszechnego. Oddział ten prowadzony był przez prof. Tadeusza Ostrowskiego[7].

W czerwcu 1932 został asystentem w I Klinice Chirurgii Uniwersytetu Jana Kazimierza po objęciu stanowiska dyrektora kliniki przez prof. Tadeusza Ostrowskiego, następnie również równolegle w II Klinice Chirurgii, pełnił funkcję starszego asystenta I Kliniki Chirurgii UJK, a we wrześniu 1938 został mianowany docentem[8]. Następnie uzyskał tytuł doktora habilitowanego i został kierownikiem I Kliniki Chirurgii.

W okresie lwowskim mieszkał na terenie kliniki, dzięki czemu uczestniczył w wielu operacji i co jednocześnie odciążało budżet z konieczności opłacania wynajmu mieszkania. W czasie pracy w I Klinice Chirurgii wielokrotnie wyjeżdżał do zagranicznych ośrodków klinicznych. W 1933 i 1934 przebywał w klinice prof. Martina Kirschnera w Heidelbergu. Jesienią 1935 przebywał 3 miesiące w Berlinie u prof. Ferdinanda Sauerbrucha, w 1936 w Londynie w Brompton Hospital[9].

W czasie wojny, będąc po ślubie z Martą Bross z domu Łejszczijówna, początkowo przebywał we Lwowie i do 20 czerwca 1941 pracował jako p.o. kierownika Kierownika Kliniki Chirurgii Propedeutycznej Instytutu Medycznego we Lwowie, prowadząc jednocześnie wykłady i ćwiczenia dla studentów tego instytutu. Po wkroczeniu Niemców wyjechał do Strzelbowa koło Starego Sambora. Zimą 1942 wobec zagrożenia zamachami na Polaków ze strony ukraińskich nacjonalistów powrócił do Lwowa wraz z żoną. Tam też urodził się ich syn Krzysztof Konstanty (19.06.1943)[10].

Latem 1944 w związku ze zbliżającym się frontem cała rodzina przeniosła się do Iwonicza, w którym założył przyfrontowy szpital dla okolicznej ludności. Następnie przenieśli się do Rzeszowa, gdzie Wiktor Bross 1 października 1944 rozpoczął pracę w szpitalu Ubezpieczalni Społecznej, w którym pracował do końca marca 1945[4][11].

Po wojnie zamieszkał w Katowicach i od 1 kwietnia 1945 pracował jako ordynator oddziału chirurgicznego Szpitala Ubezpieczalni Społecznej przy ul. Francuskiej 20–24. Wraz z innymi pracownikami Uniwersytetu Jana Kazimierza otrzymał propozycję pracy w tworzonym wówczas Wydziale Lekarskim Uniwersytetu i Politechniki we Wrocławiu, którą przyjął. 1 stycznia 1950, w momencie przekształcenia wydziału w samodzielną uczelnię, rozpoczął pracę jako profesor nadzwyczajny Akademii Medycznej na Wydziale Lekarskim[12][13].

We Wrocławiu stworzył „Wrocławską Szkołę Chirurgiczną”, do której należeli profesorowie: Antoni Aroński, Henryk Kuś, Eugeniusz Rogalski, Tadeusz Orłowski, Anatol Kustrzycki, Ryszard Kocięba, Tadeusz Czereda i inni[14].

Był wieloletnim kierownikiem II Katedry i Kliniki Chirurgii Akademii Medycznej we Wrocławiu. W 1955 wykonał pierwszą komisurotomię mitralną na zamkniętym sercu we Wrocławiu. W 1958 wykonał pierwszą w Polsce operację na otwartym sercu, podczas której w powierzchniowej hipotermii zamknął ubytek w przegrodzie międzyprzedsionkowej[15][16][17].

W 1958 odbył trzymiesięczną podróż naukową do USA odwiedzając wiele wiodących ośrodków poznał wielu wybitnych amerykańskich chirurgów i ich techniki operacyjne (Clarence Walton Lillehei|Clarence Lillehei, John W. Kirklin, Alfred Blalock, Robert E. Gross[18].

31 marca 1966 wykonał pierwsze przeszczepienie nerki pobranej od żywego dawcy w Polsce, w skład zespołu transplantacyjnego wchodzili Waldemar Kozuschek, Zdzisław Wiktor, Tomasz Szepietowski[19].

Był członkiem PAN – od 1971 członkiem korespondentem, od 1986 członkiem rzeczywistym.

Otrzymał doktoraty honoris causa Uniwersytetu Wrocławskiego, Akademii Medycznej we Wrocławiu i Katowicach.

Ogłosił m.in. publikacje książkowe:

  • Zgorzel samoistna. Patogeneza i leczenie chirurgiczne w świetle badań klinicznych i doświadczalnych (1936)
  • Chirurgia. Część I: Schorzenia chirurgiczne głowy i szyi. Część II: Schorzenia chirurgiczne narządów klatki piersiowej (1952, 1957, z S. Kaczorowskim)
  • Odma zewnątrzpłucnowa w leczeniu gruźlicy płuc (1955, z T. Garbińskim)

Żona Marta Bross z domu Łeszczijówna (ur. 19 sierpnia 1908, zm. 19 lutego 2008) była doktorem nauk medycznych, lekarzem anatomem, w latach trzydziestych XX w. asystentką w Zakładzie Anatomii Opisowej (Uniwersytet Jana Kazimierza we Lwowie)[20].

Syn Krzysztof Konstanty jest inżynierem, obecnie zamieszkującym w Teleśnicy Sannie nad Jeziorem Solińskim.

Wiktor Bross miał dwie siostry i czterech starszych braci. Kazimierz Bross (ur. 4 lutego 1894 w Witkowie, zaginął 1939) był profesorem medycyny i redaktorem czasopism naukowych w Poznaniu, m.in. czasopisma „Patologia”, zaginął i prawdopodobnie zginął w 1939 podczas kampanii wrześniowej[21]; Stanisław Bross (ur. 17 października 1895 w Witkowie; zm. 1982[22]) był księdzem infułatem, więźniem obozu koncentracyjnego w Dachau, ordynariuszem Archidiecezji Gnieźnieńskiej w okresie więzienia Stefana Wyszyńskiego, którego był sekretarzem[23]; Stefan Bross (1898–1945) był doktorem nauk weterynaryjnych, więziony w obozie w Stutthofie, zmarł wkrótce po jego opuszczeniu; Marian Bross (ur. 2 października 1900 w Witkowie, zm. 1940) był powstańcem wielkopolskim, podporucznikiem rezerwy piechoty Wojska Polskiego, adwokatem, notariuszem a do 1939 wiceburmistrzem Żnina, prawdopodobnie został zamordowany w Katyniu[6][24].

Jego bratankiem jest prof. Tadeusz Bross, syn Mariana[25].

Grób prof. Wiktora Brossa na cmentarzu przy ul. Francuskiej w Katowicach

Odznaczenia

Przypisy

  1. ↑ D. Jung, Stary gmach I Liceum im. B. Chrobrego: znani absolwenci szkoły [w:] 13 pomysłów na Gniezno i okolice. Przewodnik tematyczny dla turystów (red. nauk. Armin Mikos von Rohrscheidt), Gniezno 2016, s. 127.
  2. ↑ Wojciech Noszczyk (red.) - O chirurgii polskiej końca XX wieku. Fundacja Polski Przegląd Chirurgiczny, Warszawa, 2001, s. 185, język polski, ISBN 83-911977-4-3
  3. ↑ a b Ryszard Rafał Kacała 2006 ↓, s. 15.
  4. ↑ a b Jerzy Kuch i inni 2008 ↓, s. 262.
  5. ↑ Absolwenci. Stowarzyszenie Absolwentów I LO.[dostęp 2014-11-01]
  6. ↑ a b c Ryszard Rafał Kacała 2006 ↓, s. 18.
  7. ↑ Ryszard Rafał Kacała 2006 ↓, s. 24.
  8. ↑ Nowy docent chirurgii. „Gazeta Lwowska”, s. 2, Nr 223 z 1 października 1938. 
  9. ↑ Ryszard Rafał Kacała 2006 ↓, s. 27.
  10. ↑ Ryszard Rafał Kacała 2006 ↓, s. 35–36.
  11. ↑ Ryszard Rafał Kacała 2006 ↓, s. 35–38.
  12. ↑ Ryszard Rafał Kacała 2006 ↓, s. 35–52.
  13. ↑ Wydział Lekarski - Historia | Wydział Lekarski, lekarski.umw.edu.pl [dostęp 2022-07-23].
  14. ↑ Jerzy Kuch i inni 2008 ↓, s. 267–271.
  15. ↑ Dwie rocznice, czyli o tym jak prof. Wiktor Bross był wrocławskim pionierem. wroclawskiefakty.pl. [dostęp 2022-07-23].
  16. ↑ Zbigniew Religa (red.) - Zarys kardiochirurgii. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa, 1993, s. 11, ISBN 83-200-1732-7
  17. ↑ Jerzy Kuch i inni 2008 ↓, s. 263.
  18. ↑ Jerzy Kuch i inni 2008 ↓, s. 264.
  19. ↑ Pierwszy rodzinny przeszczep nerki w Polsce, „Gazeta Lekarska”, 5 kwietnia 2016 [dostęp 2018-05-16] (pol.).
  20. ↑ Ryszard Rafał Kacała 2006 ↓, s. 35.
  21. ↑ Ryszard Rafał Kacała 2006 ↓, s. 15–16.
  22. ↑ Stanisław Bross - Wielkopolscy Księża od XVIII do XX wieku, www.wtg-gniazdo.org [dostęp 2022-07-23].
  23. ↑ Ryszard Rafał Kacała 2006 ↓, s. 16.
  24. ↑ Michał Damazyn, Nie-ordynariusz gnieźnieński Stanisław Bross, „Roczniki Teologiczne”, 64 (4: Historia Kościoła), 2017, s. 133–156, DOI: 10.18290/rt.2017.64.4-7, ISSN 2353-7272 [dostęp 2022-07-19] (pol.).
  25. ↑ http://www.pthmif.pl/files/news7/Lazarkiewicz21.c518e.pdf
  26. ↑ M.P. z 1954 r. nr 100, poz. 1224.
  27. ↑ Jerzy Kuch i inni 2008 ↓, s. 266.

Bibliografia

  • Ryszard Rafał Kacała, Wiktor Bross - chirurg i uczony, wyd. I, Wrocław: Cornetis, 2006, ISBN 83-919540-6-4.
  • Andrzej Śródka, Uczeni polscy XIX i XX stulecia, tom V: Suplement, Agencja Wydawnicza „Aries”, Warszawa 2002
  • Jerzy Kuch, Janusz Skalski, Wanda Kawalec: Polskie szkoły kardiologiczne – kardiochirurgiczne – kardiologii dziecięcej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2008, s. 262–271; ISBN 978-83-01-15544-5

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Grób prof. Wiktora Brossa.jpg
Autor: Kordiann, Licencja: CC BY-SA 4.0
Grób prof. Wiktora Brossa na cmentarzu przy ul. Francuskiej w Katowicach
Bross-tablica.JPG
Autor: Bonio, Licencja: CC BY-SA 3.0
Tablica ku czci Wiktora Brossa we Wrocławiu, ul. Curie-Skłodowskiej 68