Wiktor Feliks Szokalski

Wiktor Feliks Szokalski

Wiktor Feliks Szokalski (1884)
Data i miejsce urodzenia	15 grudnia 1811 Warszawa
Data i miejsce śmierci	6 stycznia 1891 Warszawa
Miejsce spoczynku	cmentarz Powązkowski
Odznaczenia

Grób Wiktora Feliksa Szokalskiego na cmentarzu Powązkowskim

Wiktor Feliks Szokalski (ur. 15 grudnia 1811 w Warszawie, zm. 6 stycznia 1891 tamże) – polski lekarz okulista, naczelny lekarz Instytutu Oftalmicznego, uznawany za ojca polskiej okulistyki^[1]; propagator ewolucjonizmu, badacz marzeń sennych.

Życiorys

30 września 1828 roku po ukończeniu Liceum Warszawskiego zapisał się na Wydział Lekarski Uniwersytetu Warszawskiego.

Mając 19 lat i będąc na trzecim roku studiów (3 kurs) wziął udział w powstaniu listopadowym. Był żołnierzem Gwardii Honorowej, a później podlekarzem 13 i 17 pułku piechoty liniowej. Odznaczony został Złotym Krzyżem Virtuti Militari. Klęska powstania zmusiła go do przekroczenia granicy pruskiej wraz z korpusem Rybińskiego. Pozostał za granicą i kontynuował studia medyczne na Uniwersytecie w Gießen w Wielkim Księstwie Hesji, gdzie uzyskał w 1834 roku tytuł doktora medycyny, chirurgii i akuszerii. Studia kontynuował na Uniwersytecie w Heidelbergu i Würzburgu do roku 1836. W 1837 przeniósł się do Paryża (prawo niemieckie zabraniało praktyki lekarskiej cudzoziemcom).

W Paryżu został asystentem profesora Jules′a Sichela w jego prywatnej klinice. W celu potwierdzenia dyplomu niemieckiego musiał również studiować i uzyskać tytuł doktora medycyny na uczelni francuskiej.

Od 1840 wykładał oftalmologię. W 1844 został lekarzem dobroczynności w VII okręgu Paryża. Pisał artykuły naukowe do czasopism francuskich i niemieckich. Udzielał się również jako pisarz polityczny w „Trzecim Maja”.

W Paryżu ożenił się z Niemką i zbliżył ze środowiskiem niemieckich lekarzy. Jako urodzony społecznik założył wkrótce towarzystwo lekarzy niemieckich (polskie środowisko naukowe było niewielkie i trudne do zorganizowania). Został jego pierwszym przewodniczącym.

Sytuacja materialna Szokalskiego nie była zbyt dobra i zmusiło go to do wyjazdu i pracy na francuskiej prowincji. W 1847 roku objął kierownictwo szpitala w Alice Sainte Reine w Burgundii, pracując jednocześnie na stanowisku lekarza kolei żelaznych linii Paryż – Lyon. Nadal pozostawał w kontakcie z polską emigracją, a zwłaszcza ze stronnictwem księcia Adama Czartoryskiego i w 1848 wyjechał z jego ramienia z misją polityczną do Nadrenii.

Jego praca naukowa i sława w środowisku lekarskim spowodowały, że w 1850 roku wydział lekarski Uniwersytetu Jagiellońskiego powołał go na świeżo utworzoną katedrę oftalmologii. Władze austriackie nie zatwierdziły tej nominacji.

W 1853 roku uzyskał zgodę na powrót do Warszawy. Musiał jednak zdać egzaminy potwierdzające jego wykształcenie medyczne. Rada Lekarska Królestwa przyznała mu stopień doktorski a Instytut Oftalmiczny zatrudnił jako lekarza konsultanta. Wkrótce został lekarzem etatowym, a w 1858 roku lekarzem naczelnym. Rok wcześniej został sekretarzem Towarzystwa Lekarskiego Warszawskiego i pełnił tę funkcję aż do śmierci.

Był wykładowcą fizjologii w Akademii Medyko-Chirurgicznej w Warszawie w 1859 roku^[2].

W latach 1861–1863 opublikował w 2 tomach monumentalną, liczącą blisko tysiąc stron książkę, Fantazyjne objawy zmysłowe, która pozwala zaliczać go do prekursorów koncepcji nieświadomości^[3].

Był utożsamiany ze starszą szkołą w obrębie polskiej szkoły filozofii medycyny. Podobnie jak Henryk Hoyer ówczesną filozofię medycyny traktował jako antymetafizyczną reakcję pozytywistyczną i specyficzną filozofię przyrody^[4].

W latach 1880–1891 był członkiem honorowym Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk^[5].

Pogrzeb Wiktora Szokalskiego odbył się 10 stycznia 1891 roku i wyruszył na cmentarz Powązkowski (kwatera 20-3-21/22)^[6] z kościoła św.Aleksandra.

Wybrane prace

• Fantazyjne objawy zmysłowe. T. 1. Sny, widma i przywidzenia. Kraków: Księgarnia D. E. Friedleina, 1861.
• Fantazyjne objawy zmysłowe. T. 2. Senne marzenia. Kraków: Księgarnia D. E. Friedleina, 1863.
• Stanowisko naukowe Ciołka (Witelliona) w średniowiecznej optyce. „Ateneum”, 1877
• Początek i rozwój umysłowości w przyrodzie. Warszawa: Księgarnia E. Wendego i Sp., 1885.

Przypisy

Bibliografia

• Maciej Iłowiecki: Dzieje nauki polskiej. Warszawa: Interpress, 1981. ISBN 83-223-1876-6.
• StanisławS. Szenic StanisławS., Cmentarz Powązkowski 1891-1918: zmarli i ich rodziny, wyd. Wyd. 1, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1983, ISBN 83-06-00921-5, OCLC 11676051 .
• Polska szkoła filozofii medycyny. Przedstawiciele i wybrane teksty źródłowe, pod redakcją Michała Musielaka i Jana Zamojskiego, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Medycznego im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu, Poznań 2010.
• Teresa Rzepa: Szokalski Wiktor Feliks. W: Słownik psychologów polskich. Elwira Kosnarewicz, Teresa Rzepa, Ryszard Stachowski (red.). Poznań: Instytut Psychologii UAM, 1992, s. 185–186.

Linki zewnętrzne

• Szokalski, Wiktor Feliks (1811-1891). Katalog elektroniczny Biblioteki Narodowej. [dostęp 2016-11-15].
• Publikacje Wiktora Feliksa Szokalskiego w bibliotece Polona