Wiktor Kemula

Wiktor Kemula

Prof. Kemula wśród współpracowników, 1963
Data i miejsce urodzenia	6 listopada 1902 Izmaił
Data i miejsce śmierci	17 października 1985 Warszawa
Miejsce spoczynku	Cmentarz Powązkowski w Warszawie
Zawód, zajęcie	chemik, naukowiec
Alma Mater	Uniwersytet Jana Kazimierza we Lwowie
Uczelnia	Uniwersytet Warszawski

Wiktor Kemula (ur. 6 listopada 1902 w Izmaile, zm. 17 października 1985 w Warszawie) – polski chemik, uważany za twórcę polskiej szkoły polarografii.

Życiorys

Urodził się w polskiej rodzinie zamieszkałej w mieście Izmaił, leżącym w delcie Dunaju w pobliżu Morza Czarnego. Wcześnie stracił oboje rodziców. W 1921 ukończył szkołę średnią w Izmaile z wyróżnieniem i w tym samym roku jako stypendysta rozpoczął studia na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie. Na trzecim roku studiów został zastępcą asystenta przy katedrze profesora Stanisława Tołłoczki. W wieku 25 lat uzyskał doktorat chemii.

W latach 1929–1930 odbywał staż naukowy u profesora Jaroslava Heyrovskiego na Uniwersytecie Karola w Pradze, a w latach 1930–1931 w Lipsku u profesorów Petera Debye’a i Fritza Weigerta. W latach 1936–1941 był profesorem chemii fizycznej na Uniwersytecie we Lwowie, kierownikiem Zakładu Chemii Fizycznej UJK^[1]. W 1936 został wybrany na członka Towarzystwa Naukowego we Lwowie. W październiku 1936 otrzymał tytuł profesora nadzwyczajnego chemii fizycznej Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie^[2].

W okresie sowieckiej okupacji Lwowa nadal prowadził działalność naukową^[3]. Wykładał chemię na tajnym UJK^[4]. W okresie okupacji niemieckiej pracował w fabryce przemysłu spożywczego.

1 lipca 1945 został profesorem na Uniwersytecie Warszawskim^[5]. Był kierownikiem Zespołu Katedr Chemicznych. W 1955 został wybrany na prezesa Polskiego Towarzystwa Chemicznego. Był promotorem ponad 50 doktorantów.

W 1956 został członkiem korespondentem, a w 1961 członkiem rzeczywistym PAN^[6].

W 1968 został usunięty z Uniwersytetu Warszawskiego, formalnie przeszedł na emeryturę w 1972^[7].

Profesor Kemula jest wynalazcą elektrody o wiszącej kropli rtęci (hanging mercury drop electrode – HMDE). Przyczynił się do rozwoju chemii elektroanalitycznej, szczególnie polarografii.

Grób Wiktora Kemuli na cmentarzu Powązkowskim

W PRL informacje na temat Wiktora Kemuli podlegały cenzurze. W 1977 jego nazwisko znajdowało się na specjalnej liście osób pod szczególną kontrolą cenzury. Zalecenia cenzorskie dotyczące jego osoby zanotował Tomasz Strzyżewski, który w swojej książce o peerelowskiej cenzurze opublikował notkę informacyjną z 7 stycznia 1977 Głównego Urzędu Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk. Wytyczne dla cenzorów wymieniały jego nazwisko z adnotacją: "Wszelkie próby popularyzowania w środkach masowego przekazu (prasa codzienna, radio, TV, tygodniki społeczno-polityczne) niżej wymienionych osób należy sygnalizować kierownictwu GUKPPiW". Zalecenia cenzorskie zezwalały jedynie na publikacje w prasie specjalistycznej, naukowej oraz skryptach itp.^[8].

W latach 1981–1985 był prezesem reaktywowanego Towarzystwa Naukowego Warszawskiego. 1 grudnia 1982 Uniwersytet Warszawski przyznał mu tytuł doktora honoris causa^[9].

Był miłośnikiem muzyki poważnej, uprawiał czynnie muzykę kameralną. Zmarł podczas koncertu w warszawskim kościele św. Krzyża. Pochowany na cmentarzu Powązkowskim (kwatera 6-5-27)^[10].

Przypisy

Bibliografia

• Stanisław Tołłoczko, Wiktor Kemula: Chemia nieorganiczna z zasadami chemii ogólnej, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa, 1954, 1964, 1966, 1970
• Adam Hulanicki: Wiktor Kemula (1902–1985).
• Jan Draus, Uniwersytet Jana Kazimierza we Lwowie 1918–1946. Portret kresowej uczelni, Kraków: Księgarnia Akademicka, 2007, s. 261, ISBN 978-83-7188-964-6 .
• Tomasz Strzyżewski: Wielka księga cenzury PRL w dokumentach. Warszawa: Prohibita, 2015, s. 139. ISBN 978-83-61344-70-4.