Wiktoryn Kaczyński

Wiktoryn Kaczyński
Ilustracja
komandor podporucznik pilot komandor podporucznik pilot
Data i miejsce urodzenia

12 marca 1891
Kronsztad

Data i miejsce śmierci

3 lutego 1986
USA

Przebieg służby
Siły zbrojne

Lesser Coat of Arms of Russian Empire.svg Armia Imperium Rosyjskiego
Orzełek II RP.svg Wojsko Polskie

Formacja

Naval ensign of Russia.svg Marynarka Wojenna Imperium Rosyjskiego
Imperial Russian Aviation Roundel.svg Carskie Siły Powietrzne
Roundel of Poland (1921–1993).svg Lotnictwo Wojska Polskiego

Jednostki

1. dywizjon stawiaczy min
1. grupa lotnicza
Morski Dywizjon Lotniczy

Główne wojny i bitwy

I wojna światowa

Odznaczenia
Order św. Jerzego (Imperium Rosyjskie) Order Świętej Anny III klasy (Imperium Rosyjskie) Cesarski i Królewski Order Świętego Stanisława II klasy (Imperium Rosyjskie) Cesarski i Królewski Order Świętego Stanisława III klasy (Imperium Rosyjskie) Order Świętego Włodzimierza IV klasy (Imperium Rosyjskie)

Wiktoryn Kaczyński (ur. 12 marca 1891 w Kronsztadzie, zm. 3 lutego 1986 w USA) – komandor podporucznik pilot Wojska Polskiego. Pierwszy dowódca jednostki lotnictwa morskiego w II RP.

Życiorys

W 1910 roku ukończył Morski Korpus Kadetów i od grudnia służył w carskiej marynarce na pokładzie krążownika Kaguł we Flocie Czarnomorskiej. W 1912 roku ukończył szkolenie lotnicze we Wszechrosyjskim Imperialnym Aeroklubie oraz w oficerskiej szkole lotnictwa morskiego. Szkolenie lotnicze kontynuował w 1913 roku na politechnice w Petersburgu jako słuchacz kursów lotniczych. Kontynuował służbę wojskową w marynarce w 1. dywizjonie stawiaczy min, w 1917 roku został przeniesiony do lotnictwa Floty Czarnomorskiej w którym objął dowództwo 1. grupy lotniczej[1].

W 1918 roku zgłosił się do przedstawiciela polskich władz w Sewastopolu i wstąpił do Wojska Polskiego. Z racji swego doświadczenia lotniczego został przydzielony do I Batalionu Morskiego, który stał się zalążkiem polskiego lotnictwa morskiego w Pucku. Został mianowany dowódcą batalionu lotniczego i otrzymał zadanie doprowadzenia lotniska, hangarów i wodowiska do stanu używalności i przygotowanie ich dla samolotów i personelu przyszłej jednostki lotnictwa morskiego[2].

27 maja 1920 roku został mianowany komendantem pierwszej polskiej jednostki lotnictwa morskiego i otrzymał zadanie stworzenia morskiej eskadry szkolnej. 1 lipca oficjalnie powołano do istnienia Bazę Lotnictwa Morskiego w Pucku, jej dowódcą został Wiktoryn Kaczyński[3]. Pod jego kierownictwem jednostka pozyskiwała sprzęt poprzez remont poniemieckich samolotów oraz zakupy, m.in. w Wolnym Mieście Gdańsku. Dzięki jego staraniom w ramach jednostki powstała Morska Szkoła Pilotów[4].

W listopadzie 1921 roku Baza Lotnictwa Morskiego wraz z Morską Szkołą Pilotów została przekształcona w jednostkę liniową o nazwie Lotnictwo Morskie. Jej dowódcą został mianowany Wiktoryn Kaczyński[5], który sprawował to stanowisko do 23 grudnia 1921 roku[6]. W lutym 1922 roku opracował projekt zmiany organizacji polskiego lotnictwa morskiego pt. Organizacja Lotnictwa Morskiego w związku z przejściem Lotnictwa do Departamentu IV Żeglugi Powietrznej[7]. 3 maja 1922 roku został zweryfikowany w stopniu majora ze starszeństwem z 1 czerwca 1919 roku i 2. lokatą w korpusie oficerów aeronautycznych. Jego oddziałem macierzystym był wówczas 2 Pułk Lotniczy w Krakowie[8].

Jego kariera wojskowa został przerwana na skutek tragicznego wypadku jaki miał miejsce 15 sierpnia 1922 roku. Z okazji Święta Żołnierza przewidziano pokaz bombardowania z wodnopłatowca Lübeck-Travemünde F4. Z polecenia Wiktoryna Kaczyńskiego załoga w składzie: chor. pil. Stempniewicz, inż. Aleksander Witkowski – bombardier, kpt. mar. Kobza - pasażer miała zaprezentować zebranej publiczności bombardowanie[9][a]. Jedna ze zrzuconych bomb 12,5 kg PuW trafiła w tłum widzów w wyniku czego śmierć poniosło 9 osób, 13 zostało ciężko ranne, a 22 lekko ranne[11]. Wiktoryn Kaczyński i Aleksander Witkowski zostali skazani wyrokiem Wojskowego Sądu Admiralskiego w Grudziądzu na czteromiesięczny areszt i wydalenie z wojska[12].

Kaczyński w 1923 roku wyjechał do Belgii, a następnie w 1928 r. do Stanów Zjednoczonych. Tam zmarł 3 lutego 1986 roku na Florydzie[1].

Ordery i odznaczenia

W okresie służby w armii carskiej otrzymał następujące odznaczenia[1]:

Przypisy

  1. a b c Kaczyński Wiktoryn. infolotnicze.pl. [dostęp 2020-01-07]. (pol.).
  2. Olejko 1992 ↓, s. 8.
  3. Wawrzynkowski 2010 ↓, s. 6.
  4. Olejko 1992 ↓, s. 9.
  5. Niestrawski 2017 ↓, s. 292.
  6. Olejko 1992 ↓, s. 11.
  7. Andrzej Olejko: Morskie skrzydła Niepodległej. „Lotnictwo”. Numer Specjalny 21, s. 81, sierpień 2018. Warszawa: Magnum X Sp. z o.o.. ISSN 1732-5323. 
  8. Lista starszeństwa 1922 ↓, s. 244.
  9. Grochowska, Kos-Dąbrowska 2010 ↓, s. 53.
  10. Wawrzynkowski 2010 ↓, s. 11.
  11. W sprawie katastrofy w Pucku. „Polska Zbrojna”. 239, s. 3, 1922-09-03. Warszawa. 
  12. Celarek 2013 ↓, s. 48.

Uwagi

  1. Wg Marcina Wawrzynkowskiego[10] to Wiktoryn Kaczyński był pilotem samolotu, z którego zrzucono bombę

Bibliografia

  • Lista starszeństwa oficerów zawodowych. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1922.
  • Andrzej Celarek: Morski Dywizjon Lotniczy : wspomnienia lotników. Gdańsk: Wydawnictwo Oskar, 2013. ISBN 978-83-63709-42-6. OCLC 864859980.
  • Joanna Grochowska, Barbara Kos-Dąbrowska: W cieniu puckich hydroplanów. Gdańsk: Maszoperia Literacka, 2010. ISBN 978-83-62129-20-1. OCLC 751015686.
  • Andrzej Olejko: Morski Dywizjon Lotniczy. Pruszków: Oficyna Wydawnicza "Ajaks", 1992. ISBN 83-85621-08-3.
  • Mariusz Niestrawski: Polskie wojska lotnicze w okresie walk o granice państwa polskiego (1918-1921). T. II, Walka i demobilizacja. Oświęcim: Napoleon V, 2017. ISBN 978-83-65746-74-0. OCLC 995372299.
  • Marcin Wawrzynkowski: Morski Dywizjon Lotniczy w Pucku. Oświęcim: Muzeum Obrony Wybrzeża Stowarzyszenia "Przyjaciele Helu", 2010, seria: Zeszyt Helski. Nr 11. ISBN 978-83-89568-55-7. OCLC 751016585.

Media użyte na tej stronie

Orzełek II RP.svg
Autor: Poznaniak, Licencja: CC BY-SA 2.5
Orzełek Wojsk Lądowych II RP
Roundel of Poland (1921-1993).svg
Roundel of the Polish Air Force (1921–1993).
Roundel of Poland (1921–1993).svg
Roundel of the Polish Air Force (1921–1993).
RUS Order św. Jerzego (baretka).png
Baretka Orderu św. Jerzego
RUS Order św. Anny (baretka).svg
Baretka Orderu św. Anny.
RUS Order św. Stanisława (baretka).svg
Baretka Orderu św. Stanisława.
RUS Order św. Włodzimierza (baretka).svg
Baretka Orderu św. Włodzimierza.
POL PMW komandor podporucznik.svg
Naramiennik komandora podporucznika
Naval ensign of Russia.svg
Łatwo można dodać ramkę naokoło tej grafiki
Imperial Russian Aviation Roundel.svg
Imperial Russian Aviation Roundel during the World War I
Wiktoryn Kaczyński.png
Wiktoryn Kaczyński w czasie służby w armii carskiej