Wilamowianie

Wilamowianie

Wymysiöejyn

Miejsce zamieszkania	Polska (Podgórze Wilamowickie)
Język	wilamowski, polski
Religia	rzymski katolicyzm
Grupa	Germanie zachodni

Wilamowianie^[1] (wil. Wymysiöejyn, niem. Wilmesauer) – grupa etnograficzna zamieszkująca miasto Wilamowice koło Bielska-Białej, mówiąca własnym językiem wilamowskim posiadająca własny strój ludowy i tradycje. Nazwa Wilamowianie odnosi się do mieszkańców Wilamowic utożsamiających się ze społecznością kulturową Wilamowic, mieszkańców miasta określa się słowem wilamowiczanie^[2]. Wilamowianie nie są oficjalnie uznawaną przez rząd grupą etniczną^[3].

Mowa

Odmiana słowa kochać w języku wilamowskim, transparent na Marszu Równości w Bielsku-Białej 2021

Wilamowianie posługują się językiem polskim oraz wilamowskim, nazywanym wymysiöeryś, który w powszechnym użytku był w Wilamowicach do 1945. Pod wpływem represji po zakończeniu II wojny światowej doszło do zerwania przekazu międzypokoleniowego. Wymysiöeryś został w znacznej mierze zastąpiony przez język polski. Obecnie tylko około 25 osób potrafi posługiwać się tym językiem. Zainteresowanie kulturą oraz mową wilamowską zaczęło odżywać w latach 90. XX wieku, m.in. za sprawą Tomasza Wicherkiewicza, który w 1998 opublikował rozprawę doktorską „Język, kultura i mieszkańcy Wilamowic w świetle twórczości literackiej Floriana Biesika”. W 2003 roku w miejscowej szkole podstawowej rozpoczęto nauczanie języka wilamowskiego, którego podjął się miejscowy poeta Józef Gara. Współcześnie grupa lokalnych aktywistów z Tymoteuszem Królem na czele zaangażowana jest w rewitalizację języka wilamowskiego, którą wspierają m.in. naukowcy z Uniwersytetu Warszawskiego. Dzięki wnioskowi Tymoteusza Króla, Biblioteka Kongresu USA 18 lipca 2007 wpisała język wilamowski w rejestr języków świata, został on również zarejestrowany w Międzynarodowej Organizacji Normalizacyjnej, gdzie przydzielono mu kod ISO: wym^[4]. Od 2015 podjęto kilka prób przyznania wilamowskiemu statusu języka regionalnego w rozumieniu ustawy z dnia 6 stycznia 2005 r. o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz o języku regionalnym.

Znani Wilamowianie

• Józef Bilczewski
• Florian Biesik
• Józef Gara
• Jadwiga Bilczewska-Stanecka
• Jan Gawiński
• Hermann Mojmir

Zobacz też

• mniejszości narodowe i etniczne w Polsce

Przypisy

Bibliografia

• Barbara Maria Bazielich, „Strój wilamowicki” (Atlas polskich strojów ludowych. Cz. 5, Małopolska; z. 15), Wrocław: Polskie Towarzystwo Ludoznawcze, 2001, ISBN 83-87266-65-5.

Linki zewnętrzne

• Strona o kulturze wilamowskiej