Wilczyska (województwo lubelskie)

Artykuł

51°50′54″N 21°54′9″E

- błąd

38 m

WD

51°55'N, 21°57'E, 51°50'51.58"N, 21°53'50.28"E

- błąd

20089 m

Odległość

4 m

Wilczyska
wieś
Ilustracja
Państwo

 Polska

Województwo

 lubelskie

Powiat

łukowski

Gmina

Wola Mysłowska

Liczba ludności (2013)

354[1]

Strefa numeracyjna

25

Kod pocztowy

21-426[2]

Tablice rejestracyjne

LLU

SIMC

0696160

Położenie na mapie gminy Wola Mysłowska
Mapa konturowa gminy Wola Mysłowska, po lewej znajduje się punkt z opisem „Wilczyska”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa lubelskiego
Mapa konturowa województwa lubelskiego, u góry po lewej znajduje się punkt z opisem „Wilczyska”
Położenie na mapie powiatu łukowskiego
Mapa konturowa powiatu łukowskiego, po lewej znajduje się punkt z opisem „Wilczyska”
Ziemia51°50′54″N 21°54′09″E/51,848333 21,902500
Dworek przed remontem
Dworek w 2018

Wilczyskawieś w Polsce, położona w województwie lubelskim, w powiecie łukowskim, w gminie Wola Mysłowska[3][4], na Wysoczyźnie Żelechowskiej, nad rzeką Wilgą.

W latach 1975–1998 wieś należała administracyjnie do województwa siedleckiego.

Wieś

Wieś leży nad rzeką Wilgą. Mieszkańcy wyróżniają dwie części wsi:

  • Stare Wilczyska – część po wschodnim brzegu rzeki.
  • Nowe Wilczyska – część po zachodniej stronie rzeki, powstałą na terenie dawnego folwarku.

W Wilczyskach znajduje się murowany dwór, który jeszcze do niedawna był siedzibą szkoły, obecnie dwór i teren wokół niego są własnością prywatną. W pobliżu dworu znajdują się pozostałości zamku. Wilczyska są siedzibą parafii Niepokalanego Serca Najświętszej Maryi Panny. Znajduje się tu kościół i cmentarz parafialny. Na terenie dawnego PGR znajdowała się w przeszłośći "Osada dla Osób Bezdomnych Monar-Markot".

Integralne części wsi

Integralne części wsi Wilczyska[3][4]
SIMCNazwaRodzaj
0595430Bogucinczęść wsi

Historia

Parafia w Wilczyskach powstała na przełomie XIII i XIV wieku. Należały wówczas Wilczyska do ziemi stężyckiej w Małopolsce. W średniowieczu Wilczyska wchodziły w skład majątku żelechowskiego, którego właścicielami była rodzina Ciołków.

Z roku 1458 pochodzi informacja o dziale dóbr po Andrzeju Ciołku z Żelechowa między jego synów. W wyniku tego podziału Wilczyska wraz z innymi miejscowościami przypadły Andrzejowi, który miał trzech synów — Jana, Andrzeja i Stanisława[5]. W zapisce z 1499 r. figuruje jego brat Stanisław z Wilczysk, co wskazuje, że mogła tu już wtedy istnieć jego siedziba mieszkalna[5]. Następnie w roku 1505 odnotowano, że dziedzicem Wilczysk był już jego brat, Jan Ciołek[5].

Z 1505 roku pochodzą wzmianki o kościele w Wilczyskach. W roku 1569 dobra w Wilczyskach nadal były własnością Ciołków, którzy odprowadzali wtedy opłatę z 22 łanów i należały do dużych wsi, liczących ponad 250 mieszkańców[5]. W rejestrze z 1576 roku odnotowano, że w Wilczyskach funkcjonowały cztery karczmy mające prawo ważenia piwa i dwa młyny wodne korzystające łącznie z pięciu kół[5].

Między rokiem 1576 a 1595 majętność wilczyska znalazła się w rękach rodu Gostomskich[5]. W 1595 roku dawny kościół katolicki był zborem ewangelików reformowanych, gdyż patron świątyni Stanisław Gostomski także był ewangelikiem, a ministrował w niej kalwinista Piotr Milicius[5]. Po Stanisłąwie Gostomskim zmarłym w 1598 roku dobra przejął jego brat Hieronim Gostomski, który nieco wcześniej przeszedł na katolicyzm[5]. Po nim majątek w 1609 roku otrzymał jego syn wojewoda inowrocławski Jan Gostomski z Leżenic[5]. Na zamku Wilczyskach Jan Gostomski w okresie od 9 do 11 kwietnia 1617 r. podejmował parę królewską - Zygmunta III Wazę i Konstancję Habsburżankę, odprowadzających królewicza Władysława na wyprawę moskiewską, na którą Gostomski wystawił oddział 100 żołnierzy piechoty[5]. Po śmierci Jana w 1623 roku odziedziczył dobra jego niepełnoletni syn Hieronim Franciszek Gostomski, który zmarł bezpotomnie pozostawiając żonę Mariannę z Gembickich (zm. 1670)[5]. Marianna w roku 1647 poślubiła kasztelana czernichowskiego Jana Odrzywolskiego, a w 1653 r. wojewodę podlaskiego Zbigniewa Ossolińskiego[5]. Zamek znajdujący się w Wilczyskach został w 1655 lub 1657 roku zniszczony podczas potopu szwedzkiego[5]. Ucierpiała również cała okolica, spalona i ograbiona przez najeźdźcę, wojna przyniosła także zarazę.

W 1759 roku wybudowano nowy, drewniany kościół pw. św. Feliksa i Adaukta staraniem ks. Józefa Umińskiego. Do 1792 roku Wilczyska należałby do generała Jerzego Lubomirskiego, a do 1825 roku do rodziny Wyssogota-Zakrzewskich, a następnie do rodziny Korzybskich[5]. Kościół został przebudowany w 1881 roku, podczas gdy proboszczem był ks. Julian Sawicki. Kościół spłonął w 1954 r. Ówczesny proboszcz Bronisław Gromek zorganizował budowę nowej, murowanej świątyni. Pochowany jest w pobliżu kościoła.

W czasach królewskich a także podczas rozbiorów we wsi działał młyn wodny. Po II wojnie światowej przebudowany na motorowy.

Zabytki

  • Zamczysko - zachowały się potężne do 10 m głębokie i 20 m szerokie fosy, o bokach brukowanych kamieniem i porośniętych darniną, które podwójnym pierścieniem otaczają (obecnie uprawiany) plac, gdzie wznosił się murowany zamek. Fosy oddzielone są od siebie wałem ziemnym szerokości ok. 30 m. Po zewnętrznej stronie tego wału biegł gruby mur, zbudowany z głazów narzutowych i cegieł. Resztki tego muru zachowały się najlepiej od strony południowej i zachodniej. Na południowo-zachodnim narożu zachowały się również resztki baszty i lochów. Całość tworzy prostokąt długości ok. 200 m. z zachodu na wschód i ok. 160 m. szeroki z północy na południe. W końcu XIX w. podczas oczyszczania fos znajdowano w nich działa i inne części uzbrojenia (jedno z dział znajdowało się w latach 80. XX wieku w Spółdzielni Produkcyjnej Wilczyska).
  • Dwór w Wilczyskach

Przypisy

  1. GUS. Bank Danych Lokalnych
  2. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1455 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  3. a b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
  4. a b GUS. Rejestr TERYT
  5. a b c d e f g h i j k l m n Wojciech Bis, Wilczyska – mieszkalno-obronna siedziba na pograniczu Mazowsza i Małopolski z końca XV – drugiej połowy XVII wieku, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, 69 (3), 2021, s. 301–320, DOI10.23858/KHKM69.2021.3.002, ISSN 2719-6496 [dostęp 2021-12-29] (pol.).

Bibliografia

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Lublin Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Lublin Voivodeship. Geographic limits of the map:
  • N: 52.35 N
  • S: 50.20 N
  • W: 21.52 E
  • E: 24.25 E
Wilczyska dworek.jpg
Autor: Marcin Białek, Licencja: CC BY-SA 4.0
Dworek w Wilczyska w woj. lubelskim. Obecnie budynek szkoły.
Wilczyska kościół.jpg
Autor: Marcin Białek, Licencja: CC BY-SA 4.0
Kościół pw. Niepokalanego Serca Najświętszej Maryi Panny w Wilczyskach (woj. lubelskie).
Dworek w Wilczyskach.jpg
Autor: Dawidborucz, Licencja: CC BY-SA 4.0
Dworek w Wilczyskach po renowacji.