Wileński Okręg Wojskowy (rosyjski)

Wileński Okręg Wojskowy (ros. Виленский военный округ) – jeden z 14 okręgów wojskowych Imperium Rosyjskiego.

Utworzenia

Stworzony w 6 lipca 1862 r. w ramach reform wojskowych Dmitrija Milutina. Zazwyczaj głównodowodzący wojskami okręgu był generał-gubernatorem litewskim (tj. wileńskim, kowieńskim i grodzieńskim), aż do 1 lipca 1912 r., kiedy zniesiono generał-gubernatorstwo litewskie.

Charakterystyka

Wileński Okręg Wojskowy obejmował gubernie: kowieńską, wileńską, grodzieńską (od 1893 r. – twierdza brzeska, od 1907 r. – wszystkie powiaty (ujezdy) guberni, oprócz grodzieńskiego i słonimskiego), gubernię inflancką, kurlandzką (w l. 1862-64, i po r. 1870), mińską, mohylewską, mińską, witebską (od 1910 r., bez powiatów lucyńskiego, newelskiego i siebieskiego, gubernię suwalską (od 1875) oraz powiat szczuczyński guberni łomżyńskiej.

Mapa rosyjskich okręgów wojskowych w 1913 r. - kolorem jasnooliwkowym zaznaczono Wileński OW.

Wileński Okręg Wojskowy obejmował obszar 44 499,43 km², zamieszkany przez 13 600 000 osób (gęstość zaludnienia 2 279 osób na milę kwadratową. Okręg graniczył na lądzię z Prusami (od 1871 r. Cesarstwem Niemieckim) na długości 400,05 km, granica morska (wybrzeże Bałtyku wynosiła 640,08 km. Ukształtowanie terenu na obszarze WOW umożliwiało manewrowanie z dużymi armiami, ale utrudniały je bagniste rzeki, rozległe kompleksy leśne i podmokłe pojezierza. Przez terytorium okręgu przebiegały dwa duże szlaki komunikacyjne: Moskwa-Brześć (szosa warszawska, warszawsko-brzeska) i Petersburg-Kowno oraz Kolej Warszawsko-Petersburska. Na jego terenie znajdowały się twierdze: Bobrujsk, Brześć, Dźwińsk, Kowno, Olita, Ust'-Dwinsk oraz Wileńska Szkoła Junkrów Piechoty (późniejsza Wileńska Szkoła Wojskowa).

Skład (pocz. XX w.)

• 2 Korpus Armijny Imperium Rosyjskiego (Grodno)
• 3 Korpus Armijny Imperium Rosyjskiego (Wilno)
• 4 Korpus Armijny Imperium Rosyjskiego
• 20 Korpus Armijny Imperium Rosyjskiego (Ryga)

Dowódcy wojskowi okręgu

• 6 lipca 1862 – 1 maja 1863 – generał adiutant, generał lejtnant Władimir Nazimow (Владимир Иванович Назимов)
• maj 1863 – kwiecień 1865 – generał piechoty Michaił Murawiow (Михаил Николаевич Муравьёв)
• 17 kwietnia 1865 – październik 1866 – generał adiutant, generał inżynier Konstantin Kaufman (Константин Петрович фон Кауфман)
• 9 października 1866 – 2 marca 1868 – generał adiutant, generał lejtnant Eduard Baranow (Эдуард Трофимович Баранов)
• 28 lutego 1868 – lipiec 1874 – generał adiutant, generał lejtnant Aleksandr Potapow (Александр Львович Потапов)
• 22 lipca 1874 – 18 maja 1880 – generał lejtnant (od 16 kwietnia 1878 generał kawalerii) Piotr Albiedynski (Пётр Павлович Альбединский)
• 18 maja 1880 – 19 czerwca 1884 – generał inżynier, generał adiutant Eduard Totleben (Эдуард Иванович Тотлебен)
• 23 września 1884 – 11 marca 1886 – generał lejtnant, (od 6 maja 1884 generał piechoty) Aleksandr Nikitin (Александр Павлович Никитин)
• 13 marca 1886 – 11 lutego 1895 – generał piechoty Nikołaj Ganecki (Николай Степанович Ганецкий)
• 1897-1901 generał adiutant, generał piechoty Witalij Trocki (Виталий Николаевич Троцкий)
• 1901-1902 – generał piechoty Aleksandr Gurczin (Александр Викентьевич Гурчин)
• 10 listopada 1902 – 11 września 1904 – generał piechoty Oskar-Ferdinand Gripenberg (Оскар-Фердинанд Казимирович Гриппенберг)
• 1904-1905 – generał piechoty Aleksandr Freze (Александр Александрович Фрезе)
• 1905-17 marca 1909 – generał lejtnant Konstantin Krzywicki (Константин Фадеевич Кршивицкий)
• 17 marca 1909 – 17 października 1910 – generał adiutant, generał lejtnant, (od 17 października 1910 generał piechoty) Siergiej Gershelman (Сергей Константинович Гершельман)
• 23 listopada 1910 – 17 stycznia 1913 – generał lejtnant (od 6 grudnia 1910 generał piechoty) Fiodor Martson (Фёдор Владимирович Мартсон)
• 20 stycznia 1913 – 19 lipca 1914 – generał adiutant, generał kawalerii Pawieł Rennenkampf (Павел Карлович фон Ренненкампф)

Generał-gubernatorzy wileńscy, kowieńscy i grodzieńscy (1855-1912)

• 1855 – maj 1863 – generał adiutant, generał lejtnant Władimir Nazimow (Владимир Иванович Назимов)
• maj 1863 – kwiecień 1865 – generał piechoty Michaił Murawiow (Михаил Николаевич Муравьёв)
• 17 kwietnia 1865 – październik 1866 – generał adiutant, generał inżynier Konstantin Kaufman (Константин Петрович фон Кауфман)
• 9 października 1866 – 2 marca 1868 – generał adiutant, generał lejtnant Eduard Baranow (Эдуард Трофимович Баранов)
• 28 lutego 1868 – lipiec 1874 – generał adiutant, generał lejtnant Aleksandr Potapow (Александр Львович Потапов)
• 22 lipca 1874 – 18 maja 1880 – generał lejtnant (od 16 kwietnia 1878 generał kawalerii) Piotr Albiedynski (Пётр Павлович Альбединский)
• 1880-1884 – generał inżynier, generał adiutant Eduard Totleben (Эдуард Иванович Тотлебен)
• 1884-1893 – generał Iwan Kochanow (Иван Семенович Каханов)
• 1893-1897 – generał Piotr Orżewski (Пётр Васильевич Оржевский)
• 1897-1901 – generał adiutant, generał piechoty Witalij Trocki (Виталий Николаевич Троцкий)
• 1902-1904 – генерал Piotr Swiatopołk-Mirski (Пётр Дмитриевич Святополк-Мирский)
• 1904-1905 – generał piechoty Aleksandr Aleksandrowicz Freze (Александр Александрович Фрезе)
• 1905-17 marca 1909 – generał lejtnant Konstantin Krzywicki (Константин Фадеевич Кршивицкий)

Rozformowanie okręgu

Wileński Okręg Wojskowy został rozwiązany w 1914 roku. Oddziały okręgu brały udział w formowaniu Dźwińskiego Okręgu Wojskowego (Двинский военный округ), tworzonego w związku z wybuchem I wojny światowej. W lipcu 1914 roku na bazie Wileńskiego OW utworzono 1 Armię.

Zobacz też

• Garnizon Grodno
• Garnizon Suwałki
• Armia Imperium Rosyjskiego

Bibliografia

• О.Д. Марков (Markow): Русская армия 1914-1917 гг. Petersburg: Galei︠a︡ Print, 2001. ISBN 5-8172-0054-6.
• Виленский военный округ. Regiment.ru. [dostęp 2012-07-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-12-09)]. (ros.).
• Виленский военный округ. Русская армия на 01.01.1914. КладоИскателЬ: запрещённая археология. [dostęp 2012-07-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-09-27)]. (ros.).
• Виленский военный округ. Яндекс.Словари. [dostęp 2012-07-16]. (ros.).
• Alexey Likhotvorik: Виленский военный округ - состав на 18.07.1914. [w:] Русская армия в Первой мировой войне [on-line]. [dostęp 2012-07-16]. (ros.).