Wilfred Thesiger

Wilfred Thesiger
Wilfred Patrick Thesiger[1]
Ilustracja
Portret Wilfreda Thesigera pędzla Anthony'ego Devasa z 1944 roku
Data i miejsce urodzenia

3 czerwca 1910
Addis Abeba

Data i miejsce śmierci

24 sierpnia 2003
Londyn

Zawód, zajęcie

podróżnik, pisarz

Odznaczenia
Order za Wybitną Służbę ETH Order of the Star of Ethiopia - Member BAR.png Order BritEmp (civil) rib.PNG
Wilfred Thesiger, koło Zatoki Tadżura, pod koniec ekspedycji 1933–1934 przez sułtanat Aussa

Sir Wilfred Patrick Thesiger także Mubarak bin London[2] (ur. 3 czerwca 1910 w Addis Abebie, zm. 24 sierpnia 2003 w Londynie) – brytyjski podróżnik, odkrywca i pisarz, znany ze swoich podróży po Arabii i wieloletniego pobytu wśród Madanów opisanych w książkach Arabian Sands (1959) i The Marsh Arabs (1964).

Życiorys

Wilfred Patrick Thesiger urodził się 3 czerwca 1910 roku w Addis Abebie w Etiopii[3]. Był drugim z czterech synów Wilfreda Gilberta Thesigera (1871–1920) – ambasadora Wielkiej Brytanii w Etiopii i jego żony Kathleen Mary Vigors[1]. Dzieciństwo spędził w Addis Abebie[3]. Okres urzędowania Thesigera w Etiopii przypadł na turbulentne czasy – w 1916 roku podczas rebelii przeciwko Lydżowi Ijasu udzielił schronienia właśnie narodzonemu synowi późniejszego cesarza Haile Selassie – Asfie Uesenowi (1916–1997)[4][1]. W 1919 roku, po zakończeniu kadencji ojca, Thesieger wraz z rodziną wyjechał do Wielkiej Brytanii[3][4]. Studiował historię wojskowości w Eton College i Magdalen College na Uniwersytecie Oksfordzkim[1].

W 1930 roku udał się z powrotem do Etiopii za osobistym zaproszeniem na koronację cesarza Hajle Syllasje I (1892–1975)[4]. Wyjazd ten dał mu możliwość eksploracji Etiopii, m.in. jako pierwszy Europejczyk doszedł do ujścia rzeki Auasz[4].

W latach 1934–1939 pracował dla administracji Sudanu Anglo-Egipskiego i stacjonował w Kutumie w regionie Darfuru[3][4].

Po wybuchu II wojny światowej walczył u boku Brytyjczyków i Etiopczyków z wojskami włoskimi pod dowództwem Orde Wingate'a (1903–1944)[4] i za zasługi w zajęciu Agibaru w 1941 roku został odznaczony Orderem Wybitnej Służby (ang. Distinguished Service Order, DSO)[3]. W 1944 roku przez krótki czas pracował jako doradca polityczny etiopskiego następcy tronu[4].

Następnie pracował dla tajnej agencji rządu brytyjskiego Special Operations Executive, działając przeciw francuskiemu rządowi Vichy w Syrii, a później w nowo-utworzonej elitarnej jednostce Special Air Service do przeprowadzania ataków dywersyjnych za liniami wroga w trakcie działań w Afryce Północnej[3].

W listopadzie 1945 roku rozpoczął dwumiesięczną ekspedycję przez Ar-Rab al-Chali na Półwyspie Arabskim – największą pustynię piaszczystą świata[3]. Celem wyprawy była lokalizacja źródeł inwazji szarańczy na zlecenie Middle East Anti Locust Unit (MEALU)[3]. Po zakończeniu zlecenia Thesiger pozostawał w regionie przez cztery lata, podróżując u boku Beduinów na wielbłądzie z minimalnym zapasem wody i żywności[3]. W 1948 roku po raz drugi przeprawił się przez Ar-Rab al-Chali[5]. Swoje wrażenia z podróży wydał w 1959 roku w formie książki, którą zatytułował Arabian Sands[5]. Brytyjski podróżnik i arabista Harry St. John Philby (1885–1960) mówił o Thesigerze jako „prawdopodobnie największym ze wszystkich odkrywców”[6][a].

W 1950 roku udał się do Iraku, gdzie przez prawie siedem lat żył wśród Madanów, prowadząc jako pierwszy Europejczyk obserwacje życia codziennego na mokradłach dolnej Niziny Mezopotamskiej[3]. Wyposażony w leki medycyny zachodniej, pomagał w leczeniu mieszkańców i wyspecjalizował się w zabiegu obrzezania, który przeprowadził ponad 6 tys. razy[3]. Czas spędzony z Madanami opisał w kolejnej książce – The Marsh Arabs (1964)[3].

W 1955 roku udał się na dwa miesiące podróżować po Maroku, gdzie później w latach 1965–1969 spędzał z matką dwa miesiące brytyjskie zimy[4].

W 1959 roku powrócił do Etiopii, gdzie doszedł pieszo najpierw do granicy z Kenią, gdzie fotografował wioski ludu Konso[4]. Następnie udał się na północ kraju i dzięki uzyskanemu zezwoleniu zwiedził kościoły skalne w Lalibeli[4].

Od 1958 roku podróżował po Iranie i Afganistanie[3]. W 1960 roku po raz pierwszy odwiedził Kenię, gdzie wraz z przyjacielem Frankiem Steele’em przeszedł pieszo z Isiolo do Jeziora Rudolfa[4]. W kwietniu 1961 roku przez miesiąc przemierzał na osłach z przyjacielem Johnem Newbouldem region Ngorongoro[4].

W 1966 roku pracował jako doradca rojalistów podczas wojny domowej w Jemenie Północnym (1962–1970)[3].

W 1980 roku osiadł w Maralalu w Kenii[b], lecz wobec śmierci dwóch swoich opiekunów i pogarszającego się stanu zdrowia, 84-letni Thesiger powrócił do Wielkiej Brytanii w 1994 roku[3]. W 1995 roku został uhonorowany brytyjskim tytułem szlacheckim[7] i Orderem Imperium Brytyjskiego[8].

Zmarł w Londynie 24 sierpnia 2003 roku[3].

Publikacje

Lista podana za Maitlandem[1]:

  • Arabian Sands, 1959
  • The Marsh Arabs, 1964
  • Desert, Marsh and Mountain, 1979
  • The Life of My Choice, 1987
  • Visions of a Nomand, 1987
  • My Keny Days, 1994
  • The Danakil Diary, 1996
  • Among the Mountains, 1998
  • Crossing the Sands, 1999
  • A Vanished Wordl, 2001
  • My Life and Travels, 2002 (red. Alexander Maitland)

Odznaczenia

Zbiory fotografii

Thesiger był zapalonym fotografem – podczas swoich licznych podróży i pobytów w Afryce i na Bliskim Wschodzie wykonał kilkadziesiąt tysięcy fotografii, 17 tys. w Afryce[4]. Specjalizował się w zdjęciach portretowych[4]. Po jego śmierci kolekcja licząca ponad 38 tys. negatywów i 71 albumów prywatnych została zaakceptowana przez rząd Wielkiej Brytanii jako forma zapłaty podatku od spadku i przekazana w 2004 roku do Pitt Rivers Museum w Oksfordzie[9].

Uwagi

  1. ↑ Wolne tłum. z języka ang.: probably the greatest of all explorers.
  2. ↑ W nocie na stronie Pitt Rivers Museum z okazji wystawy celebrującej 100. rocznicę urodzin Thesigera podano, że od 1978 roku Thesiger spędzał w Maralalu 9 miesięcy w roku.

Przypisy

  1. ↑ a b c d e Alexander Maitland: Wilfred Thesiger: The Life of the Great Explorer. The Overlook Press, 2011. ISBN 978-1-59020-995-0. [dostęp 2017-08-06]. (ang.)
  2. ↑ Michael Quentin Morton. THESIGER AND THE OILMEN: A DILEMMA OF OIL EXPLORATION IN SOUTHERN ARABIA, 1930–1955. „Oil-Industry History”. 1, s. 6, 2013. 14 (ang.). [dostęp 2017-08-06]. 
  3. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q Sir Wilfred Thesiger. W: The Editors of Encyclopædia Britannica: Encyclopædia Britannica. Encyclopædia Britannica, inc., 2015-10-19. (ang.)
  4. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o Wilfred Thesiger in Africa: A Centenary Exhibition (ang.). W: Pitt Rivers Museum [on-line]. [dostęp 2017-08-06].
  5. ↑ a b Michael Quentin Morton. THESIGER AND THE OILMEN: A DILEMMA OF OIL EXPLORATION IN SOUTHERN ARABIA, 1930–1955. „Oil-Industry History”. 1, s. 1–14, 2013. 14 (ang.). [dostęp 2017-08-06]. 
  6. ↑ Geoffrey P. Nash: Travellers to the Middle East from Burckhardt to Thesiger: An Anthology. Anthem Press, 2011, s. 236. ISBN 978-0-85728-878-3. [dostęp 2017-08-06].
  7. ↑ a b Wilfred Thesiger (ang.). W: The Economist [on-line]. 2003–08-28. [dostęp 2017-08-06].
  8. ↑ a b Michael Asher: Sir Wilfred Thesiger (ang.). W: The Guardian [on-line]. 2003-08-27. [dostęp 2017-08-06].
  9. ↑ Thesiger Collection (ang.). W: Pitt Rivers Museum [on-line]. [dostęp 2017-08-06].

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Order BritEmp (civil) rib.PNG
Baretka Orderu Imperium Brytyjskiego (cywilnego; od 1936).
Thesiger 1934.jpg
Photograph showing Wilfred Thesiger near the Gulf of Tadjoura (French Somaliland, now Djibouti) taken at the end of his 1933-1934 expedition across Aussa country (Aussa Sultanate), which stood astride the border between Ethiopia and French Somaliland. The expedition is narrated in his book The Danakil Diary. Journeys through Abyssinia, 1930-1934.
ETH Order of the Star of Ethiopia - Member BAR.png
Baretka Członka Orderu Gwiazdy Etiopii
Major Wilfred Thesiger, DSO (Art.IWM ART LD 3836).jpg
Head & shoulders portrait of Wilfred Thesiger