Wilhelm Kasprzykiewicz

Wilhelm Kasprzykiewicz

podpułkownik dyplomowany piechoty
Data i miejsce urodzenia	5 lipca 1896 Nowy Sącz, Austro-Węgry
Data i miejsce śmierci	wiosna 1940 Katyń, RFSRR, ZSRR
Przebieg służby
Lata służby	1914–1940
Siły zbrojne	Armia Austro-Węgier Błękitna Armia Wojsko Polskie
Formacja	Legiony Polskie
Jednostki	2 Pułk Piechoty 20 Pułk Piechoty Austro-Węgier 47 Pułk Strzelców Kresowych 48 Pułk Piechoty Strzelców Kresowych 53 Pułk Piechoty Strzelców Kresowych 2 Dywizja Piechoty Legionów 11 Karpacka Dywizja Piechoty 78 Pułk Piechoty 23 Górnośląska Dywizja Piechoty Armia „Prusy” DOK III
Stanowiska	dowódca plutonu dowódca kompanii dowódca batalionu oficer sztabu armii
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa wojna polsko-ukraińska wojna polsko-bolszewicka (Bitwa Warszawska, bitwa pod Ossowem) II wojna światowa (kampania wrześniowa)
Odznaczenia

Wilhelm Jakub Kasprzykiewicz^[1] (ur. 5 lipca 1896 w Nowym Sączu, zm. wiosną 1940 w Katyniu) – podpułkownik dyplomowany piechoty Wojska Polskiego, uczestnik czterech wojen, kawaler Orderu Virtuti Militari, ofiara zbrodni katyńskiej.

Życiorys

Syn Antoniego^[2][3] (kolejarz, zmarł w styczniu 1939^[4]) i Kunegundy^[3] (bądź Katarzyny^[2]) z Mordarskich. Miał siostrę Marię^[4]. W rodzinnym mieście uczęszczał do szkoły powszechnej^[5], a od 1907 do tamtejszego I Gimnazjum^[3]. Podczas nauki szkolnej działał w harcerstwie i Związku Strzeleckim^[5]. Za kontakty ze Związkiem Strzeleckim groziła mu relegacja ze szkoły. Po anonimowym donosie do władz szkolnych zmuszony był ograniczyć swoje ćwiczenia w Związku Strzeleckim^[6].

Po wybuchu I wojny światowej tuż po ukończeniu 18 roku życia wstąpił do Legionów Polskich^[5]. Służył w 13 kompanii 2 pułku piechoty^[2][3]. W 1915 zdał maturę w Pradze^[5], po czym został wcielony do c. i k. armii, a po ukończeniu szkoły oficerskiej w Opawie^[5] i służył w 20 pułku piechoty. Jako chorąży brał udział w walkach na frontach rosyjskim i włoskim; na froncie włoskim trafił do niewoli włoskiej w 1917^[3][5]. Odzyskał wolność 20 listopada 1918^[5]. Wówczas wstąpił do 2 pułku piechoty im. Tadeusza Kościuszki we Włoszech^[5], zaś w 1919 w 5 pułku Strzelców Podhalańskich Armii Polska we Francji^[3].

Wraz z tym wojskiem powrócił do ojczyzny i wstąpił do Wojska Polskiego. Został mianowany podporucznikiem piechoty ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919^[3]. Uczestniczył w wojnie polsko-ukraińskiej. W 1919 awansował do stopnia porucznika. Podczas wojny polsko-bolszewickiej służył w 47 pułku Strzelców Kresowych pełniąc funkcję dowódcy plutonu^[5], dowódcy 12 kompanii w trakcie Bitwy Warszawskiej 1920^[2], zaś we wrześniu 1920 dowódcy III batalionu^[3]. Otrzymał Order Virtuti Militari za swoje czyny dowódcze kompanią z 13 sierpnia 1920, gdy w trakcie bitwy pod Ossowem po utraceniu pola przez stronę polską dokonał wraz ze swoją 12 kompanią kontrataku, w wyniku którego wojska nieprzyjacielskie zostały wyparte z rejonu od Wołomina do Leśniakowizny^[3][5][7].

3 maja 1922 został zweryfikowany w stopniu kapitana ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 i 1840. lokatą w korpusie oficerów piechoty, a jego oddziałem macierzystym był nadal 6 Pułk Strzelców Podhalańskich^[8]. W latach 1923–1924 pełnił służbę w Dowództwie 11 Dywizji Piechoty w Stanisławowie na stanowisku II oficera sztabu, pozostając oficerem nadetatowym 53 Pułku Piechoty w Stryju^[9]. Tymczasowo studiował na Wydziale Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego^[4]. W marcu 1924 został przeniesiony do 48 pułku piechoty Strzelców Kresowych w Stanisławowie^[10][11]. W 1928 ponownie w Dowództwie 11 Dywizji Piechoty^[12]. Następnie został oficerem 78 pułku piechoty w Baranowiczach^[3]. W latach 1929–1931 był słuchaczem Kursu Normalnego Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawie. W międzyczasie (27 stycznia 1930 roku) awansował do stopnia majora ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1930 roku i 94. lokatą w korpusie oficerów piechoty^[13]. 1 września 1931 roku, po ukończeniu kursu i otrzymaniu dyplomu naukowego oficera dyplomowanego, został przydzielony do Dowództwa 23 Dywizji Piechoty w Katowicach na stanowisko szefa sztabu^[14][15]. 26 stycznia 1934 roku otrzymał przeniesienie do składu osobowego Inspektora Armii generała dywizji Tadeusza Piskora na stanowisko oficera sztabu^[16]. W 1937 roku został mianowany kierownikiem referatu^[2] wydziału ogólnego w Dowództwa Okręgu Korpusu nr III w Grodnie^[3][5][4]. Na stopień podpułkownika został mianowany ze starszeństwem z 19 marca 1938 roku i 39. lokatą w korpusie oficerów piechoty^[17].

Kampanię wrześniową odbył w Sztabie Armii „Prusy” na stanowisku szefa oddziału IV^[2][3]. Do 23 września 1939^[3] uczestniczył w walkach wojny obronnej z ich zakończeniem w rejonie Tomaszowa Lubelskiego^[5]. Podczas usiłowania przejścia na obszar Węgier został zatrzymany przez Niemców i trafił do niewoli niemieckiej. Był osadzony w tymczasowym obozie jenieckim w Radomiu^[3] (przebywał tam jeszcze na początku listopada 1939^[4]). Stamtąd został przekazany przez Niemców stronie sowieckiej. Przyczyna oddania sowietom jego osoby przez Niemców nie została wyjaśniona^[3][4].

Został osadzony w obozie w Kozielsku, gdzie przebywał wraz z oficerami polskimi wziętymi do niewoli sowieckiej po agresji ZSRR na Polskę. Po 4 kwietnia 1940^[3] został przetransportowany do Katynia i rozstrzelany przez funkcjonariuszy Obwodowego Zarządu NKWD w Smoleńsku oraz pracowników NKWD przybyłych z Moskwy na mocy decyzji Biura Politycznego KC WKP(b) z 5 marca 1940.

Został pochowany w lesie katyńskim, gdzie w 1943 jego ciało zidentyfikowano podczas ekshumacji prowadzonych przez Niemców pod numerem 25^[18]. Przy zwłokach Wilhelma Kasprzykiewicza zostały odnalezione: listy oraz wizytówka^[19]. Obecnie spoczywa na terenie otwartego 28 lipca 2000 Polskiego Cmentarza Wojennego w Katyniu.

Wilhelm Kasprzykiewicz był kawalerem^[3][2].

5 października 2007 roku Minister Obrony Narodowej Aleksander Szczygło awansował go pośmiertnie do stopnia pułkownika^[20]. Awans został ogłoszony 9 listopada 2007 roku, w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”^[21].

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari nr 2284^[5]
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski^[2][3]
• Krzyż Walecznych^[13]
• Złoty Krzyż Zasługi (16 marca 1934)^[22]
• Srebrny Krzyż Zasługi^[13]
• Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921^[3]
• Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości^[3]
• Odznaka Pamiątkowa Generalnego Inspektora Sił Zbrojnych (12 maja 1936)

Upamiętnienie

W Nowym Sączu Wilhelm Kasprzykiewicz został upamiętniony w sposób symboliczny na cmentarzu w części osiedle Helena oraz został wymieniony wraz z innymi uhonorowanymi na tablicy pamiątkowej ofiar zbrodni katyńskiej związanych z Sądecczyzną, ustanowionej 16 maja 1992 w kościele św. Kazimierza^[23].

W ramach akcji „Katyń... pamiętamy” / „Katyń... Ocalić od zapomnienia” został zasadzone Dęby Pamięci honorujące Wilhelma Kasprzykiewicza: przy Zespole Szkół w Dziadkowicach^[24] oraz 15 kwietnia 2012 przy Szkole Podstawowej w Majdanie^[25].

15 sierpnia 2014, w 94. rocznicę bitwy warszawskiej, na Cmentarzu Poległych w Bitwie Warszawskiej w Ossowie została odsłonięta w Ossowie tablica upamiętniająca ośmiu dowódców polskich oddziałów uczestniczących w walkach, którzy w 1940 zostali ofiarami zbrodni katyńskiej; upamiętnieni zostali gen. dyw. Stanisław Haller, gen. dyw. Henryk Minkiewicz, gen. dyw. Leonard Skierski, gen. bryg. Bronisław Bohaterewicz, gen. bryg. Kazimierz Orlik-Łukoski, gen. bryg. Mieczysław Smorawiński, płk dypl. Stefan Kossecki, ppłk. Wilhelm Kasprzykiewicz^[26][27].

Zobacz też

• jeńcy polscy w niewoli radzieckiej (od 1939 roku)
• obozy NKWD dla jeńców polskich

Przypisy

Bibliografia

• Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2019-02-09].
• Lista starszeństwa oficerów zawodowych. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1922.
• Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
• Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
• Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
• Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
• Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego: Katyń. Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa, 2000. s. 254. [dostęp 2015-03-04].
• Wilhelm Kasprzykiewicz. Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku. [dostęp 2019-02-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-04-01)].
• K. Banaszek, W. K. Roman, Z. Sawicki: Kawalerowie orderu Virtuti Militari w mogiłach katyńskich. Warszawa: 2000, s. 127.
• Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Awanse oficerskie w Wojsku Polskim 1935–1939. Kraków: Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego, 2004. ISBN 978-83-7188-691-1.
• Szymon Nowak, Wilhelm Jakub Kasprzykiewicz, Wyd. Instytut Pamięci Narodowej, Warszawa 2020, ISBN 978-83-8098-850-7.