Wilhelm Koppe

Wilhelm Koppe
Ilustracja
SS-Obergruppenführer SS-Obergruppenführer
Data i miejsce urodzenia

15 czerwca 1896
Hildesheim

Data i miejsce śmierci

2 lipca 1975
Bonn

Przebieg służby
Lata służby

1914–1918
1933–1945

Formacja

Kaiserstandarte.svg Armia Cesarstwa Niemieckiego
SS

Główne wojny i bitwy

I wojna światowa
II wojna światowa

Późniejsza praca

dyrektor jednej z fabryk czekolady

Odznaczenia
Odznaka Złota Partii (III Rzesza)
Krzyż Żelazny (1813) I Klasy Krzyż Żelazny II Klasy, ponowne nadanie w 1939 Krzyż Zasługi Wojennej I klasy z mieczami (III Rzesza) Krzyż Zasługi Wojennej II klasy z mieczami (III Rzesza) Czarna odznaka za rany (Cesarstwo Niemieckie) Krzyż Honorowy dla Walczących na Froncie (III Rzesza) Krzyż Zasługi Wojskowej (Meklemburgia-Schwerin) Medal Pamiątkowy 1 października 1938 Medal Pamiątkowy 13 marca 1938
(c) Bundesarchiv, Bild 183-E12108 / CC-BY-SA 3.0
Wilhelm Koppe i Arthur Greiser przed kompanią honorową Wehrmachtu (Poznań, listopad 1939)

Wilhelm Koppe (ur. 15 czerwca 1896 w Hildesheim, zm. 2 lipca 1975 w Bonn) – Wyższy Dowódca SS i Policji w Kraju Warty i Generalnym Gubernatorstwie oraz SS-Obergruppenführer, generał Waffen-SS[1]. Zbrodniarz hitlerowski[2], odpowiedzialny za masowe zbrodnie na Polakach i Żydach[3][4] w czasie okupacji niemieckiej w Polsce. Sekretarz stanu do spraw bezpieczeństwa (niem. Staatssekretar fur das Sicherheitswesen) w rządzie Generalnego Gubernatorstwa[5].

Życiorys

Koppe urodził się w Hildesheim, był weteranem I wojny światowej. Początkowo był drobnym kupcem i hurtownikiem[6]. Do NSDAP wstąpił w 1930, do SA w 1931, a w 1932 do SS. Do wybuchu II wojny światowej pełnił funkcję regionalnego dowódcy SS i SD m.in. w Münster, Gdańsku, Dreźnie i Lipsku.

II wojna światowa

W październiku 1939 Koppe został powołany na stanowisko Wyższego Dowódcy SS i Policji w Kraju Warty (niem. Wartheland) w okupowanej Polsce. Był współpracownikiem gauleitera Arthura Greisera w prześladowaniu miejscowej ludności żydowskiej i polskiej – m.in. ofiarował Greiserowi jeden ze swych oddziałów policyjnych do eksterminacji ludzi chorych na gruźlicę[6]. Na przełomie maja i czerwca 1940 organizował masowy mord przy użyciu samochodowych komór gazowych na 1558 niemieckich i ok. 500 polskich niepełnosprawnych pacjentach z ośrodka opiekuńczego w Działdowie.

Jego zwierzchników uderzała jego nadgorliwość i bezwzględność, pozbawiona cienia ludzkich uczuć[6]. Był teoretykiem kolonizacji wschodu przez element germański[6]. W listopadzie 1939 roku Wilhelm Koppe wydał polecenie, aby Poznań w przeciągu trzech miesięcy stał się wolny od Żydów (niem. judenrein)[7] – był wówczas odpowiedzialny zarówno za eksterminację Żydów, jak i za stosowanie represji (w tym masowe egzekucje i deportacje) wobec pozostałej ludności (m.in. masowe wysiedlenia Polaków), którą III Rzesza pozbawiła większości praw[6]. Był również współodpowiedzialny za mord na kilku tysiącach Żydach w Lesie Krążel w gminie Kazimierz Biskupi[8]. Za swoją służbę w Kraju Warty uzyskał 30 stycznia 1942 awans na jeden z najwyższych stopni w SS: Obergruppenführera.

W listopadzie 1943 Koppe został członkiem rządu generalnego gubernatorstwa dzięki powołaniu go na stanowisko Wyższego Dowódcy SS i Policji GG, z siedzibą w Krakowie. Zastąpił on Friedricha Wilhelma Krügera. Równolegle sprawował funkcję sekretarza stanu do spraw bezpieczeństwa (niem. Staatssekretär für das Sicherheitswesen) w „rządzie” Generalnego Gubernatorstwa. Również na tych stanowiskach Koppe był jednym z głównych organizatorów terroru wobec cywilnej ludności polskiej, stosując odpowiedzialność zbiorową i akcje pacyfikacyjne[6]. Na przełomie stycznia i lutego 1944 wydał rozkaz rozstrzelania 100 Polaków[9], więźniów politycznych z hitlerowskiego więzienia Montelupich, w odwecie za nieudany zamach na generalnego gubernatora Hansa Franka (akcji dokonała Armia Krajowa dnia 29 stycznia 1944). Zgodnie z tym poleceniem 50 Polaków rozstrzelano w dniu 2 lutego 1944 w Dębicy, a następnych 50 w miejscowości Podłęże[9].

6 czerwca 1944 przygotował akcję przeciwpartyzancką w lasach biłgorajskich, połączoną z rozkazem z 27 czerwca 1944 nakazującym stosowanie metod odwetowych wymierzonych w ludność cywilną za zamachy na Niemców lub próby sabotażu ważnych urządzeń (wbrew opinii szefa RSHA Ernsta Kaltenbrunnera, który stwierdził, iż metody odwetowe nie dają pożądanych rezultatów) – zgodnie z jego rozkazem wydanym 19 lipca 1944 roku[10] miano rozstrzeliwać nie tylko ujętych sprawców, ale wszystkich mężczyzn z ich rodzin (ojciec, synowie od lat 16, bracia, szwagrowie, wujowie i stryjowie)[6]. Kobiety miały być deportowane do obozów koncentracyjnych[6].

Za dokonane w Polsce zbrodnie Polskie Państwo Podziemne wydało na Wilhelma Koppego wyrok śmierci – 11 lipca 1944 w Krakowie w ramach tzw. Akcji Główki miał miejsce nieudany zamach (Akcja Koppe) na jego życie, dokonany przez 1 kompanię „Pegaz” Batalionu Parasol. Koppe został w nim ranny, lecz udało mu się zbiec. Zginął za to jadący z nim tego dnia adiutant, kapitan Felix Hoheisel[11].

Jako Wyższy Dowódca SS i Policji w Generalnym Gubernatorstwie (niem. Höhere SS und Polizei Führer, HSSPF), 20 lipca 1944 wydał rozkaz ewakuowania lub mordowania więźniów[6], podczas wycofywania się oddziałów niemieckich z terytorium okupowanej Polski. Zwłoki rozstrzelanych polecił palić lub wysadzać w powietrze budynki więzienne[6]. W instrukcji zaznaczał, iż więźniowie nie mogą być wyzwoleni. W kwietniu 1945 przeniesiono go na stanowisko Wyższego Dowódcy SS i Policji na tzw. obszarze „Süd” (siedzibę miał w Monachium, od listopada 1943 był także dowódcą miejscowego Nadregionu SS „Ost”).

Okres powojenny

Po 1945 Wilhelm Koppe został dyrektorem jednej z fabryk czekolady[1] w RFN pod fałszywym nazwiskiem Lohmann[1]. Został także oskarżony przez władze polskie o zbrodnie wojenne popełnione w okupowanej Polsce. Po zakończeniu wojny, mimo powtarzających się próśb o ekstradycję (także w okresie PRL), Koppe nie został wydany przez władze RFN i uniknął odpowiedzialności karnej za zbrodnie przeciwko ludzkości[12]. W 1960 został aresztowany, ale 19 kwietnia 1962 zwolniony za kaucją w wysokości 30 tysięcy marek. W 1964 prokuratura w Bonn wszczęła przeciw niemu postępowanie, oskarżając m.in. o współudział w zamordowaniu 145000 osób. W 1966 postępowanie zostało oddalone przez sąd krajowy w Bonn, z powodu złego stanu zdrowia oskarżonego. Wilhelm Koppe nigdy nie poniósł kary za zbrodnie dokonane podczas II wojny światowej[13]. Zmarł w 1975 w Bonn.

Miał być jednym z rozmówców Krzysztofa Kąkolewskiego w jego zbiorze wywiadów ze zbrodniarzami nazistowskimi Co u pana słychać?

Przypisy

  1. a b c Roman, Zbigniew Hrabar: Na rozkaz i bez rozkazu. Sto i jeden wybranych dowodów hitlerowskiego ludobójstwa na dzieciach. Katowice: Wydawnictwo Śląsk, 1968, s. 256.
  2. Stanisław Kania: Zbrodnie hitlerowskie w Polsce. Warszawa: Główna Komisja Badania Zbrodni Hitlerowskich w Polsce, 1983, s. 22. ISBN 83-217-2351-9.
  3. Stanisław Kopf, Stanisław Starba-Bałuk: Armia Krajowa. Warszawa: Wydawnictwo Ars Print Production, 1999, s. 200. ISBN 83-87224-16-2.
  4. Okupacja i ruch oporu w Dzienniku Hansa Franka 1939-1945 KIW, Warszawa 1972, Tom I, s. 41.
  5. „Okupacja i ruch oporu w Dzienniku Hansa Franka 1943-1945” T.II, KIW, Warszawa 1972.
  6. a b c d e f g h i j Czesław Madajczyk: Polityka III Rzeszy w okupowanej Polsce. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1970, s. 242, 358 (tom 2).
  7. Województwo Wielkopolskie – Poznań. www.izrael.badacz.org, 2004-2007.
  8. Zbigniew Chodyła, Dzieje Kazimierza Biskupiego, wyd. 2. wyd, Kazimierz Biskupi: Społeczny Komitet Obchodów 700-lecia Otrzymania Praw Miejskich Miejscowości Kazimierz Biskupi, 2001–, ISBN 83-88349-03-1, OCLC 52818447 [dostęp 2022-05-27].
  9. a b Przewodnik po upamiętnionych miejscach walk i męczeństwa, lata wojny 1939-1945, Warszawa: Rada Ochrony Pomników Walki i Męczeństwa, 1966, s. 186.
  10. „Okupacja i ruch oporu w Dzienniku Hansa Franka 1939-1945” KIW, Warszawa 1972, Tom I, s. 41.
  11. Przemysław Mosur-Darowski: Sceny jak z sensacyjnego filmu. Zamach na hitlerowskiego zbrodniarza pod Wawelem. 2022-07-17. [dostęp 2022-09-01].
  12. Nowa Encyklopedia Powszechna PWN, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2004, 552 (tom 4), ISBN 83-01-14179-4.
  13. Szymon Datner, Wilhelm Koppe nieukarany zbrodniarz hitlerowski, Warszawa 1963.

Bibliografia

  • Szymon Datner, Wilhelm Koppe – nieukarany zbrodniarz hitlerowski, Warszawa-Poznań, 1963

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

SS-Obergruppenführer Collar Rank.svg
Autor: Mintz l, Licencja: CC BY-SA 3.0
Rang insignia of the SS/Waffen-SS, here universal collar patches to the General’s rank “SS-Obergruppenfuehrer” until 1945.
Kaiserstandarte.svg

Standarte seiner Majestät des Deutschen Kaisers
„Die Standarte, 4 m im Quadrat, besteht aus goldgelber Seide und zeigt das eiserne Kreuz, belegt mit dem kleineren Wappen Sr. Majestät. In den Winkeln des Kreuzes erscheinen je eine Kaiserkrone und drei rotbewehrte, schwarze Adler. Auf dem Kreuz steht "GO TT MIT UNS 18 70". Sobald Se. Majestät sich an Bord eines Schiffes begibt, wird die Kaiserstandarte am Topp des Grossmastes gehisst und alle anderen Kommando- und Unterscheidungszeichen gestrichen“.(Ströhl: Deutsche Wappenrolle, S. 80)
D-PRU EK 1914 1 Klasse BAR.svg
Baretka: Krzyż Żelazny - I Klasy (1813)-1914-1918 (Prusy).
DEU EK 2Kl 1939Clasp BAR.svg
Baretka: Krzyż Żelazny II Klasy (1914) z okuciem ponownego nadania 1939 (III Rzesza).
1000px Ribbon of the House Order of the Wendish Crown.svg
Autor: Blackcat, Licencja: CC0
Ribbon of the House Order of the Wendish Crown
DEU Sudetenland Medal.jpg
Autor: Smat, Licencja: CC BY-SA 3.0
Baretka Medalu Pamiątkowego 1 października 1938
DEU KVK 1 Klasse swords BAR.svg
Baretka: Wojenny Krzyż Zasługi z Mieczami I Klasy (III Rzesza).
Планка Золотой партийный знак НСДАП.svg
Планка Золотой партийный знак НСДАП
DEU Wound Badge 1918 Black BAR.png
Autor: Mboro, Licencja: CC BY 3.0
Umowna baretka: Odznaka za Rany (Verwundetenabzeichen) – Czarna (1918) – Cesarstwo Niemieckie.
Wilhelm Koppe.jpg
Wilhelm Koppe (* 15. Juni 1896 in Hildesheim; † 2. Juli 1975 in Bonn) SS-Obergruppenführer und Abgeordneter des Deutschen Reichstages
Anschluss Medal Bar.PNG
Autor: Realismadder, Licencja: CC-BY-SA-3.0
The ribbon bar for the Anschluss medal, awarded to German military personnel, German officials, Austrian members of the NSDAP and other austrians who participated in the annexation (Anschluss) of Austria in March 1938.
Bundesarchiv Bild 183-E12108, Posen, NS-Feierstunde, Ehrenkompanie.jpg
(c) Bundesarchiv, Bild 183-E12108 / CC-BY-SA 3.0
Dla celów dokumentacyjnych Niemieckie Archiwum Federalne często zachowywało oryginalny opis fotografii, który może być błędny, tendencyjny, przestarzały bądź politycznie skrajny. Info non-talk.svg
Posen, NS-Feierstunde, Ehrenkompanie

Erste nationalsozialistische Feierstunde im befreiten Posen. Am Freitag fand im Posener Stadttheater die erste nationalsozialistische Feierstunde statt, der als Ehrengäste die Hinterbliebenen der von den Polen ermordeten Volksdeutschen beiwohnten. U.B.z.: Reichsstatthalter Greiser und SS-Gruppenführer Koppe schreiten bei ihrem Eintreffen vor dem Stadttheater die Front der Ehrenkompanie der Wehrmacht ab. Fot. Ho. 4.11.39 12957-39

Abgebildete Personen:

  • Greiser, Arthur: Senatspräsident von Danzig, Gauleiter Warthegau, Deutschland
  • Koppe, Wilhelm: SS-Gruppenführer, Deutschland
DEU KVK 2 Klasse swords BAR.svg
Baretka: Wojenny Krzyż Zasługi z Mieczami II Klasy (III Rzesza).
DEU Ehrenkreuz des Weltkrieges Frontkaempfer BAR.svg
Baretka: "Krzyż Honoru za Wojnę 1914/1918" (Niemcy, III Rzesza) – dla Frontowców (z mieczami).