Wilhelm Werner

Christian Wilhelm Werner
Data i miejsce urodzenia3 marca 1794
Warszawa
Data i miejsce śmierci16 maja 1842
Ozorków
Miejsce spoczynkuCmentarz ewangelicko-augsburski w Ozorkowie
Zawód, zajęciefabrykant
MałżeństwoAnna z d. Schroeder (do 1825)

Matylda z d. Ritzenstein

Dziecim.in. Anna Scheibler
Odznaczenia
Order Świętej Anny IV klasy (Imperium Rosyjskie)

Wilhelm Werner, właśc. Christian Wilhelm Werner (ur. 3 marca 1794[1] w Warszawie[2], zm. 16 maja 1842 w Ozorkowie)[1] – fabrykant związany z Ozorkowem.

Życiorys

W 1820 Ignacy Starzyński – założyciel osady fabrycznej w Ozorkowie[3] – popadł w konflikt z jedynym farbiarzem, Samuelem Wegnerem, który przeniósł się do Konstantynowa Łódzkiego. Było to problematyczne dla lokalnych tkaczy, w związku z czym Starzyński nawiązał kontakt z Wilhelmem Wernerem, którzy przybył do miejscowości w kwietniu 1821. Zamieszkał na terenie folwarku Strzeblew[2] przy ul. Wigury 3 (dawn. ul. Browarna)[4], a działalność uruchomił w czerwcu 1821. W 1823 podpisał umowę z Komisją Rządową Wojny, która zleciła mu farbowanie mundurów Wojska Polskiego Królestwa Kongresowego. W celu realizacji zamówienia zajął nieużytkowaną farbiarnię w Zgierzu (byłą fabrykę Karla Gottlieba Sängera). Jakość jego realizacji przyczyniła się do nadania mu przez władze Królestwa Polskiego orderu św. Anny. Rozwoju przedsiębiorstwa nie powstrzymały cła nałożone przez Rosję w 1831. W latach 30. XIX w. podjął się realizacji jednej z pierwszych na ziemiach polskich cukrowni. Skierował swojego brata do Francji na studia związane z cukrownictwem. Po jego powrocie wspólnie prowadzili cukrownię w Leśmierzu. Około 1840 Wilhelm Werner przejął cukrownię w całości. Był też właścicielem majątków ziemskich, m.in. Lućmierza i Puczniewa[5][2].

Werner sfinansował około 80% kosztów budowy kościoła ewangelicko-augsburskiego w Ozorkowie[6]. Nie dożył dnia pierwszej mszy w kościele. W obiekcie znajduje się tablica pamiątkowa poświęcona Wilhelmowi Wernerowi[2].

Po śmierci Wernera w 1842 zarząd nad jego majątkiem przejęła żona Matylda Ritzenstein[2][5]. Został pochowany w Grobowcu Wernerów na cmentarzu ewangelicko-augsburskim w Ozorkowie[7].

Zachował się dom Wernerów z 1821, położony przy ul. Wigury 7 w Ozorkowie[2].

Życie prywatne

Wilhelm Werner był czwartym z 12 dzieci Samuela Fryderyka Wernera i Anny Rozyny z d. Meisner[2][5]. Wernerowie byli spolonizowanymi Niemcami przybyłymi na ziemie polskie w XVIII w. z Saksonii[8][9].

Pierwszą żoną Wilhelma Wernera była zmarła przy porodzie trzeciego dziecka w 1825 Anna z d. Schroeder[7][10]. Drugą zaś Matylda Ritzenstein z Łomży[11]. Miał łącznie 12 dzieci:

  • Karola Jan Wilhelma Wernera (1820–1873)[12],
  • Jan Fryderyka Wernera (1822–1892)[13],
  • Ferdynanda Jana Wernera (1825–1876)[14],
  • Józefa Wernera (1827–1881)[15],
  • Anielę Annę Mejsner (1827–1895)[16],
  • Matyldę Paulinę Schlösser (1829 –1904)[17],
  • Leopolda Wernera (1831–1858)[18],
  • Adolfa Wernera (1833–1868)[19],
  • Wilhelma Wernera (1835–1851)[20],
  • Annę Scheibler (1835–1921) fabrykantkę i filantropkę – żonę fabrykanta Karola Scheiblera[11],
  • Helenę Scheibler – żonę Adolfa Scheiblera, brata Karola (1838–1907)[21],
  • Jadwigę Karolinę Saenger (1840–1912)[22].

Bratem Wilhelma Wernera był Ferdynand Werner (1799–1870) – warszawski farmaceuta[23][24], siostra zaś – Henrietta Wilhelmina była żoną Friedricha Mathiasa Schlössera – ozorkowskiego fabrykanta[2][24].

Szlachectwo

Istnieją 2 hipotezy związane z uzyskaniem przez rodzinę Wernerów herbu Miron, pierwsza z nich związana jest z pradziadkiem Wilhelma – Krzysztofem Józefem Wernerem (ur. w 1718 w Skwierzynie), który miał uzyskać herb dzięki namalowaniu portretu Stanisława Augusta Poniatowskiego w stroju koronacyjnym[25][26]. Natomiast według kroniki rodzinnej Wernerów, sporządzonej przez Stanisława Wernera, herb miała nadać Heroldia Królestwa Polskiego bratu Wilhelma – Franciszkowi Ferdynandowi Wernerowi – warszawskiemu farmaceucie[25][27][28].

Przypisy

  1. ↑ a b Ozorków – Dom Christiana Wilhelma Wernera. Atrakcje turystyczne Ozorkowa. Ciekawe miejsca Ozorkowa, polskaniezwykla.pl [dostęp 2021-11-22].
  2. ↑ a b c d e f g h Paweł Andrzej Górny, Przemysł starszy od miasta, Miejska Biblioteka Publiczna im. Krzysztofa Kamila Baczyńskiego, 2014, ISBN 978-83-938805-0-8, OCLC 894946750 [dostęp 2021-11-22].
  3. ↑ Wiesław Puś, Ignacy Starzyński, [w:] Andrzej Romanowski (red.), Polski Słownik Biograficzny, Tom XLII, Warszawa-Kraków 2003, 2004, s. 459.
  4. ↑ Ozorków – Dom Christiana Wilhelma Wernera. Atrakcje turystyczne Ozorkowa. Ciekawe miejsca Ozorkowa, polskaniezwykla.pl [dostęp 2021-11-23].
  5. ↑ a b c Paweł Andrzej Górny, Robert Sebastian Łuczak, Dzieje Ozorkowa na podstawie historii społeczności ewangelicko-augsburskiej, Łódź 2009.
  6. ↑ Kościół ewangelicko-augsburski w Ozorkowie – polska-org.pl, polska-org.pl [dostęp 2021-11-23].
  7. ↑ a b Cmentarz ewangelicko-augsburski w Ozorkowie, Stowarzyszenie R.G.H Schondorf [dostęp 2021-11-23] (pol.).
  8. ↑ Kim były i czym się zajmowały żony znanych łódzkich fabrykantów, Dziennik Łódzki, 23 listopada 2019 [dostęp 2021-05-05] (pol.).
  9. ↑ Polska Akademia Dostępności – PAD, Łódzcy fabrykanci – Archiwum Państwowe w Łodzi, lodz.ap.gov.pl [dostęp 2021-09-04] (pol.).
  10. ↑ Anna Werner, geni_family_tree [dostęp 2021-11-23] (pol.).
  11. ↑ a b Anna z Wernerów Scheiblerowa, [w:] Ewa Bladowska, Kronika Miasta Łodzi, t. 1 (73), Urząd Miasta Łodzi Biuro Informacji i Komunikacji Społecznej, 2016 [dostęp 2021-09-04].
  12. ↑ Karol Jan Wilhelm Werner h. Miron, geni_family_tree [dostęp 2021-11-23] (pol.).
  13. ↑ Jan Fryderyk Werner h. Miron, geni_family_tree [dostęp 2021-11-23] (pol.).
  14. ↑ Ferdynand Jan Werner h. Miron, geni_family_tree [dostęp 2021-11-23] (pol.).
  15. ↑ Józef Werner h. Miron, geni_family_tree [dostęp 2021-11-23] (pol.).
  16. ↑ Aniela Anna Mejsner, geni_family_tree [dostęp 2021-11-23] (pol.).
  17. ↑ Matylda Paulina Schlösser, geni_family_tree [dostęp 2021-11-23] (pol.).
  18. ↑ Leopold Werner h. Miron, geni_family_tree [dostęp 2021-11-23] (pol.).
  19. ↑ Adolf Werner h. Miron, Sr., geni_family_tree [dostęp 2021-11-23] (pol.).
  20. ↑ Wilhelm Werner h. Miron, geni_family_tree [dostęp 2021-11-23] (pol.).
  21. ↑ Helena Scheibler, geni_family_tree [dostęp 2021-11-23] (pol.).
  22. ↑ Jadwiga Karolina Saenger, geni_family_tree [dostęp 2021-11-23] (pol.).
  23. ↑ Ferdynand Franciszek Werner h. Miron, geni_family_tree [dostęp 2021-11-22] (pol.).
  24. ↑ a b Chrystian Wilhelm Werner h. Miron, geni_family_tree [dostęp 2021-11-23] (pol.).
  25. ↑ a b Anna z Wernerów Scheiblerowa, [w:] Ewa Bladowska, Kronika Miasta Łodzi, t. 1 (73), Urząd Miasta Łodzi Biuro Informacji i Komunikacji Społecznej, 2016 [dostęp 2021-09-04].
  26. ↑ Paweł Górny, Robert Łuczak, Dzieje Ozorkowa na podstawie historii społeczności ewangelicko-augsburskiej, Łódź 2009, s. 40.
  27. ↑ Stanisłąw Werner, Korzenie, Warszawa 2002, s. 32.
  28. ↑ Franciszek Ferdynand Werner, Fundacja Współpracy Polsko-Niemieckiej – Polacy z wyboru [dostęp 2021-11-22] (pol.).

Media użyte na tej stronie