Wilhelmina (królowa Holandii)

Wilhelmina Orańska-Nassau
Wilhelmina Helena Pauline Maria
Z Bożej łaski królowa Niderlandów, księżna Meklemburgii
Ilustracja
Fotografia Wilhelminy z lat 40. XX wieku
ilustracja herbu
Faksymile
Królowa Niderlandów
Okres

od 23 listopada 1890
do 4 września 1948

Poprzednik

Wilhelm III Holenderski

Następca

Juliana Orańska-Nassau

Dane biograficzne
Dynastia

Orańska-Nassau

Data i miejsce urodzenia

31 sierpnia 1880
Haga

Data i miejsce śmierci

28 listopada 1962
Het Loo

Data pogrzebu

8 grudnia 1962

Miejsce spoczynku

Nieuwe Kerk, Delft

Ojciec

Wilhelm III Holenderski

Matka

Emma Waldeck-Pyrmont

Rodzeństwo

Wilhelm
Maurycy
Aleksander

Mąż

Henryk Mecklenburg-Schwerin

Dzieci

Juliana

Odznaczenia
Krzyż Wielki Orderu Wojskowego Wilhelma (Holandia) Kawaler Krzyża Wielkiego Orderu Lwa Niderlandzkiego (Holandia) Rycerz Krzyża Wielkiego Orderu Oranje-Nassau (Holandia) Order Lwa Złotego (Nassau) Krzyż Wielki Orderu Domowego Orańskiego (Holandia) Dama Orderu Królowej Marii Luizy (Hiszpania) Order Wiktorii i Alberta (Wielka Brytania) Order Korony Wendyjskiej (Meklemburgia) Krzyż Wielki Orderu Korony Dębowej (Luksemburg) Order Aftab (Iran) Order Dobroczynności (Turcja) Order Świętej Katarzyny Męczennicy – I klasa Krzyż Wielki Orderu Orła Białego (Serbia) Order Domowy Chakri (Tajlandia) Krzyż Wielki Orderu Zbawiciela (Grecja) Kawaler/Dama Wielkiego Krzyża Honoru i Dewocji Wielka Wstęga Orderu Leopolda (Belgia) Krzyż Wielki Orderu Narodowego Legii Honorowej (Francja) Order Drogocennej Korony I Klasy (Japonia) Krzyż Wielki Orderu Krzyża Południa (Brazylia) Order of Merit of Duarte, Sanchez and Mella.PNG Order Domowy i Zasługi Księcia Piotra Fryderyka Ludwika (Oldenburg) Order Elżbiety (Austria) Wstęga Trzech Orderów (Portugalia) Krzyż Wielki Orderu Chrystusa Krzyż Wielki Orderu Avis (Portugalia) Krzyż Wielki Orderu św. Jakuba od Miecza (Portugalia) Order Lwa Palatyńskiego Krzyż Wielki Orderu Gwiazdy Rumunii Order Henryka Lwa (Brunszwik) Wielka Wstęga Orderu Gwiazdy Jerzego Czarnego Wielka Wstęga Orderu Oswobodziciela (Wenezuela) Wielka Wstęga Orderu Pionierów Liberii Het lint van het Vorstelijk Erekruis van Lippe.jpg Order Ludwika (Hesja) EGY - Order of the Virtues - Supreme and first classes.svg Krzyż Wielki Królewskiego Norweskiego Orderu Świętego Olafa Łańcuch Orderu Orła Azteckiego (Meksyk) Łańcuch Orderu Karola I (Rumunia) ETH Order of Solomon BAR.png Order Słonia (Dania) Order Królewski Serafinów (Szwecja) Order Orła Białego (1921-1990) Krzyż Wielki Orderu Białej Róży Finlandii Order Podwiązki (Wielka Brytania) Order Świętej Elżbiety (Portugalia)

Wilhelmina Orańska-Nassau (nid. Wilhelmina Helena Pauline Maria; ur. 31 sierpnia 1880 w Hadze, zm. 28 listopada 1962 w zamku Het Loo) – królowa Niderlandów w latach 1890–1948.

Życiorys

Narodziny i chrzest

Urodziła się 31 sierpnia 1880 roku w Pałacu Noordeinde w Hadze jako jedyna córka króla Holandii, Wilhelma III, oraz jego żony, Emmy Waldeck-Pyrmont. Dla swojego ojca była czwartym dzieckiem, dla matki – pierwszym. Król był obecny w czasie porodu swojej córki. Chociaż opinia publiczna była rozczarowana, że na świat przyszła dziewczynka, a nie chłopiec, para królewska była szczęśliwa z narodzin swojego dziecka. Król miał nazwać swoją córkę „pięknym dzieckiem”[1].

Została ochrzczona 12 października 1880 roku w Willemskerk w Hadze[2]. Otrzymała imiona Wilhelmina Helena Paulina Maria (nid. Wilhelmina Helena Pauline Maria). Pierwsze imię było tradycyjnym imieniem holenderskiej rodziny królewskiej, natomiast następne trzy dziewczynka otrzymała po swoich ciotkach, siostrach matki – Helenie, Paulinie oraz Marii Waldeck-Pyrmont[1].

Miała trzech przyrodnich braci – Wilhelma (1840–1879), Maurycego (1843–1850) i Aleksandra (1851–1884).

Królowa Holandii

Kiedy się urodziła, żył jeszcze jej przyrodni brat Aleksander, z małżeństwa jej ojca z Zofią Wirtemberską, i Wilhelmina nie była brana pod uwagę jako przyszła królowa. Jednak jej ojciec przeżył swego syna i zmarł, kiedy dziewczynka miała 10 lat. Na skutek zmian w prawie mogła objąć tron, jednak do uzyskania przez nią pełnoletniości władzę sprawowała jej matka (jako regentka).

Wilhelmina tak opisywała swoje trudne dzieciństwo w zamknięciu: „Zawsze otaczały mnie mury nie do przebicia [...] rzadko mogłam choćby zobaczyć społeczeństwo. Od czasu do czasu dalekie echa życia na zewnątrz przedzierały się przez otaczającą mnie pustkę, ale nic ponadto”.

W 1901 poślubiła Henryka, księcia Mecklenburg-Schwerin, o którym mówiono, iż był playboyem i alkoholikiem. Podobno ją zdradzał i miał kilkoro nieślubnych dzieci. Ich jedyne dziecko – Juliana – przyszło na świat 30 kwietnia 1909. Dzień ten był uroczyście świętowany w Holandii, a narodziny Juliany zostały – jak się uważa – odebrane jako cud.

II wojna światowa

10 maja 1940 wojska hitlerowskich Niemiec uderzyły na Holandię. Królowa Wilhelmina chciała zostać w kraju – planowała przeniesienie się na południe, do Zelandii, gdzie mogłaby koordynować działania własnych wojsk w oparciu o bazę w miejscowości Breskens, w oczekiwaniu na nadejście alianckiej odsieczy tak, jak król Belgii, Albert I zrobił w czasie I wojny światowej. Opuściła więc Hagę na pokładzie brytyjskiego niszczyciela, który miał ją zawieźć na południe, jednak gdy była na morzu, Zelandia znalazła się pod silnymi nalotami Luftwaffe i uznano, że jej powrót będzie zbyt niebezpieczny. Wilhelminie nie pozostało nic innego niż skorzystać z oferty Jerzego VI i przyjąć azyl w Wielkiej Brytanii. Udała się więc do Wielkiej Brytanii, gotowa wrócić do kraju tak szybko, jak się tylko da.

Holenderskie siły zbrojne skapitulowały 15 maja. Królowa Wilhelmina stanęła na czele holenderskiego rządu na uchodźstwie, ustalając zakresy obowiązków i natychmiast powiadamiając o tym naród. Stosunki między rządem a królową były napięte, a wzajemna niechęć narastała w miarę trwania wojny. Tymczasem Wilhelmina była bardzo popularna i szanowana przez światowych przywódców. Rząd nie miał parlamentu, który mógłby go wspierać, a urzędników niewielu. Premier Dirk Jan de Geer uważał, że alianci przegrają wojnę i zamierzał wynegocjować z Niemcami separatystyczny układ pokojowy. W tej sytuacji Wilhelmina nie widziała innego wyjścia, jak zdymisjonować premiera.

W okupowanej Holandii posiadanie jej zdjęcia było oznaką oporu przeciw okupantom. Królowa Wilhelmina regularnie nadawała audycje do narodu na falach Radio Oranje. Nazywała w nich Hitlera „nieprzyjacielem całej ludzkości”. Jej nocne audycje były z napięciem oczekiwane i słuchane, mimo że było to nielegalne. Dziennik „New York Times” opublikował informację obrazującą, jak bardzo była ważna dla swych poddanych: Mimo że obchodzenie urodzin królowej było przez nazistów zakazane, wszyscy czcili je jak święto. Gdy podczas mszy wierni z małej rybackiej mieściny Huizen wstali i odśpiewali z tej okazji tylko jeden wers hymnu narodowego „Wilhelmus van Nassauwe”, miasto musiało zapłacić 60 000 guldenów kontrybucji.

Królowa Wilhelmina odwiedziła Stany Zjednoczone w dniach 24 czerwca – 11 sierpnia 1942 na zaproszenie amerykańskiego rządu. Spędziła wakacje w Lee w stanie Massachusetts, odwiedziła Nowy Jork i Boston. 5 sierpnia 1942, jako pierwsza królowa w dziejach Ameryki, wystąpiła przed obiema izbami Kongresu. W czerwcu 1943 odwiedziła również Kanadę, gdzie w Ottawie uczestniczyła w chrzcinach swej wnuczki, księżniczki Margriet.

Podczas wojny królowa ledwie uniknęła śmierci podczas bombardowania, w którym zginęło kilku ochroniarzy, a jej wiejska posiadłość w Anglii została poważnie uszkodzona. W 1944 Wilhelmina, jako druga kobieta w historii, została odznaczona Orderem Podwiązki. Churchill mawiał o niej, że jest to jedyny prawdziwy mężczyzna wśród przedstawicieli rządów na wychodźstwie w Londynie.

Późniejsze lata

W roku 1945 powróciła triumfalnie do Holandii. Trzy lata później – 4 września 1948, po 58 latach i 50 dniach rządów – chora Wilhelmina abdykowała na rzecz córki, Juliany. Zmarła 28 listopada 1962 roku w Het Loo.

Tytulatura

Z Bożej łaski Wilhelmina, królowa Niderlandów[3]

Odznaczenia

Genealogia

Prapradziadkowie

Stadhouder Zjednoczonych Prowincji
Wilhelm V Orański
(1748-1806)
∞1767
Wilhelmina Pruska (1751–1820)

Król pruski
Fryderyk Wilhelm II Hohenzollern
(1744–1797)
∞1769
Fryderyka Luiza Hessen-Darmstadt
(1751–1805)

Car Rosji
Piotr III Romanow
(1728–1762)
∞1745
Caryca Rosji
Katarzyna II Wielka
(1729–1796)

Książę
Fryderyk Eugeniusz Wirtemberski
(1732–1797)
∞1753
Fryderyka Dorota Zofia z Brandenburgii-Schwedt
(1736–1798)

Jerzy I Waldeck-Pyrmont
(1747–1813)

Augusta von Schwarzburg-Ebeleben
(1766–1849)

Wiktor II von Anhalt-Bernburg-Schaumburg-Hoym
(1767–1812)
∞1793
Amalia Nassau-Weilburg
(1776–1841)

Książę
Fryderyk Wilhelm Nassau-Weilburg
(1768–1816)
∞1788
Luiza Izabela Kirchberg
(1772–1827)

Paweł Wirtemberski
(1785–1852)
∞1805
Charlotta Wettyn
(1787–1847)

Pradziadkowie

Król Zjednoczonych Niderlandów
Wilhelm I Oranje-Nassau
(1772–1843)
∞1791
Wilhelmina Pruska (1774–1837)

Car Rosji
Paweł I Romanow
(1754–1801)
∞1776
Zofia Wirtemberska
(1759–1828)

Jerzy II Waldeck-Pyrmont
(1789–1845)
∞1823
Emma Anhalt-Bernburg-Schaumburg-Hoym
(1802–1858)

Wilhelm Nassau-Weilburg
(1792–1839)
∞1829
Paulina Wirtemberska
(1810–1856)

Dziadkowie

Król Holandii
Wilhelm II Oranje-Nassau
(1792–1849)
∞ 1816
Anna Pawłowna Romanowa
(1795–1865)

Jerzy Wiktor Waldeck-Pyrmont
(1831–1893)
∞1853
Helena Wilhelmina Nassau
(1831–1888)

Rodzice

Król Holandii
Wilhelm III Oranje-Nassau
(1817–1890)
∞ 1839
Emma Waldeck-Pyrmont
(1858–1934)

Wilhelmina Oranje-Nassau (1880–1962), królowa Holandii

Przypisy

  1. a b Moniek Bloks, Queen Wilhelmina - The birth of Wilhelmina, History of Royal Women, 31 sierpnia 2020 [dostęp 2022-08-12] (ang.).
  2. Moniek Bloks, Queen Wilhelmina - Wilhelmina's baptism, History of Royal Women, 12 października 2020 [dostęp 2022-08-12] (ang.).
  3. Netherlands (The): Heads of State: 1813-1940 - Archontology.org, www.archontology.org [dostęp 2022-08-12].
  4. a b c Guy Stair Sainty (red.): World orders of knighthood and merit. T. 2, s. 1411-1414
  5. a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab Regeerings-almanak voor Nederlandsch-Indie. T. 2. 1941, s. 47
  6. a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w The Titled Nobility of Europe. Burke's Peerage, 1914, s. 110-112
  7. La Real Orden de Damas Nobles de la Reina María Luisa. Madryt, Palafox y Pezuela, 1998
  8. Kawalerowie i statuty Orderu Orła Białego 1705–2008, 2008, s. 299
  9. Kolana Řádu Bílého lva aneb hlavy států v řetězech. vyznamenani.net
  10. Valkoisen Ruusun suurristi ketjuineen myönnetty 115 ulkomaalaiselle vaikuttajalle. www2.hs.fi. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-10-19)].. hs.fi
  11. List of the Knights of the Garter. heraldica.org

Media użyte na tej stronie

NLD Order of the Dutch Lion - Grand Cross BAR.png
Autor: Wiki Romi, Licencja: CC0
Baretka Krzyża Wielkiego Orderu Lwa Niderlandzkiego
Ord.Lion.Nassau.jpg
Ribbon of the Order of the golden Lion of the House of Nassau - Netherlands
St Olavs Orden storkors stripe.svg
Autor: Ordensherre, Licencja: CC BY-SA 3.0
Ribbon of Grand Cross of the Order of St. Olav, Norwegian: Stripe for storkors av St. Olavs Orden.
Order of the Elephant Ribbon bar.svg
Autor: Portunes, Licencja: CC BY 4.0
Ribbon bar of the Danish Order of the Elephant
Seraphimerorden ribbon.svg
Autor: Borodun, Licencja: CC BY 3.0
Ribbon bar: Ordem of the Seraphim. Sweden. True size for the template.
Ordine di Santa Isabella.png
Bar of the Order of Saint Isabel of Portugal
Order of the Royal House of Chakri (Thailand) ribbon.svg
Autor: Sodacan, Licencja: CC BY-SA 4.0
Ribbon for a Knight of the Most Illustrious Order of the Royal House of Chakri (Thailand)
EGY - Order of the Virtues - Supreme and first classes.svg
Autor: Mimich, Licencja: CC BY-SA 3.0
Supreme and first classes of the Order of the Virtues (Egypt)
Ordre de la couronne de Chene GC ribbon.svg
Autor: Boroduntalk, Licencja: CC BY 3.0
Baretka Krzyża Wielkiego Orderu Korony Dębowej (Luxemburg)
Royal Order of Victoria and Albert - ribbon bar.gif
Autor: McOleo, Licencja: CC0
Ribbon bar of the Royal Order of Victoria and Albert
Ord.Pietr.Fed.Luigi.PNG
Order of Peter Friedrich Louis's Ribbon - Oldenburg - Germany
PRT Military Order of Aviz - Grand Cross BAR.svg
Autor: KarlHeintz, Licencja: CC BY-SA 4.0
Baretka Krzyża Wielkiego Wojskowego Orderu Aviz
MEX Orden del Aguila Azteca 2011 Collar BAR.svg
Baretka: Meksykański Order Orła Azteckiego (model 2011) – I Klasa: Kollana (Łańcuch) – Meksyk.
NLD Military Order of William - Grand Cross BAR.png
Baretka Krzyża Wielkiego Orderu Wojskowego Wilhelma
Wilhelmina signature.png
Signature of Wilhelmina of the Netherlands
Ordre du Lion de Bavière.svg
Ribbon bar: l'Ordre du Lion de Bavière.
Order Saint Catherine.png
Autor: Alexeinikolayevichromanov, Licencja: CC BY-SA 4.0
Ribbon bar of the Imperial Order of Saint Catherine, Russia
SMOM-gcs.svg
Autor: Arturolorioli, Licencja: CC BY-SA 3.0
Order of Malta ribbon (Knight Grand Cross of Honour and Devotion)
NED Huisorde van Oranje A1 BAR.png
Baretka (Holandia):
– Krzyż Wielki Orańskiego Orderu Domowego (1905-dziś).
Order of the Pioneers of Liberia - ribbon bar.png
Autor: McOleo, Licencja: CC0
Ribbon bar of the Order of the Pioneers of Liberia
Order of Queen Maria Luisa (Spain) - ribbon bar.png
Autor: McOleo, Licencja: CC BY 3.0
Ribbon bar of the Royal Order of Noble Ladies of Queen Maria Luisa (Spain)
Jacob Merkelbach, Afb 010164033120.jpg
Beschrijving Portret van Koningin Wilhelmina, zittend

Documenttype foto
Vervaardiger Merkelbach, Atelier J.
Collectie Collectie Atelier J. Merkelbach
Datering 1948 ca.
Inventarissen http://archief.amsterdam/archief/10164/35455

Afbeeldingsbestand 010164033120
Order of Orange-Nassau ribbon - Knight Grand Cross.svg
Autor: Macesito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Baretka Rycerza Wielkiego Krzyża Orderu Oranje-Nassau
VEN Order of the Liberator - Grand Cordon BAR.png
Baretka Wielkiej Wstęgi Orderu Wyzwoliciela
JPN Hokan-sho 1Class BAR.svg
Autor: Mboro, Licencja: CC0
Baretka: Order Drogocennej Korony I Klasy (Japonia).
Order of Charity (Ottoman Empire) ribbon bar.svg
Autor: Portunes, Licencja: CC BY 3.0
Ribbon bar of the Ottoman Empire's order of charity
PRT Three Orders BAR.svg
Autor: KarlHeintz, Licencja: CC BY-SA 4.0
Baretka Wstęgi Trzech Orderów (Portugalia)
OrderofCarolI.ribbon.gif
Ribbon bar of the Order of Carol I of Romania
HollandKgr2.png

Sumario

Coat of arms of the kingdom of holland Escudo de armas del reino de holanda Under the power of Louis Bonaparte

Bajo el poder de Luis Bonaparte
GRE Order Redeemer 1Class.png
Baretka Orderu Zbawiciela I klasy (Grecja)
MKB Order of the Wendish Crown ribbon.svg
Autor: Boroduntalk, Licencja: CC BY 4.0
House Order of the Wendish Crown ribbon bar. Grand Duchy of Mecklenburg-Schwerin and Grand Duchy of Mecklenburg-Strelitz.
Order of the Garter UK ribbon.png
Autor: Image sourced from 'Medals of the World' website: http://www.medals.org.uk/index.htm, Licencja: CC BY-SA 2.5
Ribbon of the Order of the Garter
BAR Order of Aftab.jpg
Autor: Jakubkaja, Licencja: CC BY-SA 4.0
Order Aftab
D-HAN-B-Order Henry Lion BAR.png
Autor: Mimich, Licencja: CC0
Ribbon of the Order of Henry the Lion of the Duchy of Brunswick
Order of the Karađorđe's Star rib.png
Autor: Snake bgd, Licencja: CC BY-SA 3.0
Order of the Karađorđe's Star ribbon
Het lint van het Vorstelijk Erekruis van Lippe.jpg
Autor: Autor nie został podany w rozpoznawalny automatycznie sposób. Założono, że to Robert Prummel (w oparciu o szablon praw autorskich)., Licencja: CC-BY-SA-3.0

Eigen tekening

Robert Prummel 2007
AT Order of Elizabeth BAR.png
Autor: Mimich, Licencja: CC BY-SA 3.0
Ribbon bar of the Order of Elizabeth of the Austro-Hungarian Empire
Ludwig Order (Hesse) - ribbon bar.png
Autor: McOleo, Licencja: CC BY 3.0
Ribbon bar of the Ludwig Order (Grand Duchy of Hesse)
PRT Order of Saint James of the Sword - Grand Cross BAR.svg
Autor: KarlHeintz, Licencja: CC BY-SA 4.0
Baretka Krzyża Wielkiego Orderu Świętego Jakuba od Miecza (Portugalia)
Order of Merit of Duarte, Sanchez and Mella.PNG
Autor: Ericalford, Licencja: CC BY-SA 3.0
Order of Merit of Duarte, Sanchez and Mella
Royal coat of arms of the Netherlands.svg
Autor: Sodacan, Licencja: CC BY-SA 3.0
Royal Coat of Arms of the Netherlands