Willa „Oksza”

Willa „Oksza”
Symbol zabytku nr rej. A-68/M z 6 listopada 2006[1]
Ilustracja
Willa "Oksza"
Państwo Polska
MiejscowośćZakopane
Adresul. Zamoyskiego 25
Typ budynkuwilla
Styl architektonicznystyl zakopiański
ArchitektStanisław Witkiewicz
InwestorBronisława i Wincenty Korwin-Kossakowscy
Rozpoczęcie budowy1895
Ukończenie budowy1896
WłaścicielMuzeum Tatrzańskie im. dra Tytusa Chałubińskiego w Zakopanem
Położenie na mapie Zakopanego
Mapa konturowa Zakopanego, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Willa „Oksza””
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa małopolskiego
Mapa konturowa województwa małopolskiego, na dole nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Willa „Oksza””
Położenie na mapie powiatu tatrzańskiego
Mapa konturowa powiatu tatrzańskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Willa „Oksza””
Ziemia49°17′19,4″N 19°57′59,0″E/49,288722 19,966389

Willa „Oksza” – budynek mieszkalny w stylu zakopiańskim zaprojektowany w latach 1894–1895 przez Stanisława Witkiewicza a znajdujący się w Zakopanem przy ul. Zamoyskiego 25. Od 2006 roku jest siedzibą filii Muzeum Tatrzańskiego im. dra Tytusa Chałubińskiego, znajduje się w nim Galeria Sztuki XX wieku.

Historia

Obiekt został zaprojektowany przez Stanisława Witkiewicza w latach 1894–1895. Wzniesiono go w roku 1896. W tym samym roku w czerwcu nastąpiło jego otwarcie. Początkowo nazwany był „Korwinówką”. Obecna nazwa pochodzi od herbu Heleny, żony hrabiego Marcina Nałęcza-Kęszyckiego, który zakupił willę w roku 1899[2].

W kwietniu 2015 budynek został laureatem konkursu „Zabytek zadbany” w kategorii Architektura i konstrukcje drewniane za „wzorcowo zrealizowane kompleksowe prace konserwatorskie”[3].

Kalendarium

  • 1894-1895 – Stanisław Witkiewicz projektuje dla Bronisławy i Wincentego Korwin-Kossakowskich willę w stylu zakopiańskim.
  • 1895-1896 – góralscy cieśle wznoszą willę, która początkowo nosi nazwę Korwinówka.
  • Czerwiec 1896 – uroczyste otwarcie willi.
  • 1899 – hrabia Marcin Nałęcz-Kęszycki kupuje willę.
  • 1920 – willę kupuje Towarzystwo „Odrodzenie” i przebudowuje, znacznie zmieniając wygląd domu.
  • 1927-1932 – w Okszy mieści się internat.
  • Druga wojna światowa – W willi ma swoją siedzibę Szkoła Gospodarstwa Domowego.
  • 1945-1965 – mieści się tu prewentorium gruźlicze dla dzieci i młodzieży.
  • Początek lat 60. – remont kapitalny willi, która później funkcjonować będzie jako dom wypoczynkowy.
  • 2006 – budynek staje się własnością Muzeum Tatrzańskiego; zostaje wpisany do rejestru zabytków i rozpoczynają się prace przygotowujące go do remontu.
  • 2011 – Oksza zostaje otwarta dla zwiedzających. W jej wnętrzach prezentowane są dwie wystawy: Zakopane – pępek świata oraz Sztuka pod Giewontem w latach 1880-1939[4].

Architektura

Willa „Oksza”(elewacja tylna)

Stanisław Witkiewicz jako twórca stylu zakopiańskiego uczynił z obiektu przykład budownictwa podhalańskiego. Budowla charakteryzuje się typowym dla stylu zakopiańskiego spadzistym dachem i bogatym zdobnictwem elementów drewnianych. Zdobienia te są również widoczne we wnętrzu willi. Wykorzystana została ornamentyka ludowa wzbogacona motywami tatrzańskimi.

Willa miała spełniać podstawowe funkcje użytkowe, o czym mówił sam autor projektu:

Szło więc nie o zbudowanie jeszcze jednej pięknej i typowej chaty, szło o co innego: o zbudowanie domu, w którym by były rozstrzygnięte wszelkie wątpliwości co do możności pogodzenia ludowego budownictwa z wymaganiami bardziej złożonych i wyrafinowanych potrzeb wygody i piękna [...][5]

Po zakupieniu obiektu w 1920 przez Towarzystwo „Odrodzenie” nastąpiła jego przebudowa. W rezultacie budynek znacznie zmienił swoją oryginalną postać[6].

Przypisy

  1. Rejestr zabytków nieruchomych – województwo małopolskie, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2021 [dostęp 2015-05-24].
  2. Katarzyna Kobylarczyk: W tym sęk!. Kraków: MIK!, 2012, s. 42. ISBN 978-83-61406-72-3.
  3. Willa Oksza laureatem konkursu (pol.). tygodnikpodhalanski.pl, 2015-04-23. [dostęp 2015-04-25].
  4. Katarzyna Kobylarczyk: W tym sęk!. Kraków: MIK!, 2012, s. 42–43. ISBN 979-83-61406-72-3.
  5. Katarzyna Kobylarczyk: W tym sęk!. Kraków: MIK!, 2012, s. 41. ISBN 978-83-61406-72-3.
  6. Katarzyna Kobylarczyk: W tym sęk!. Kraków: MIK!, 2012, s. 43. ISBN 978-83-61406-72-3.

Media użyte na tej stronie

Lesser Poland Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Lesser Poland Voivodeship, Poland. Geographic limits of the map:
  • N: 50.59 N
  • S: 49.07 N
  • W: 18.92 E
  • E: 21.55 E
Distinctive emblem for cultural property.svg
Blue Shield - the Distinctive emblem for the Protection of Cultural Property. The distinctive emblem is a protective symbol used during armed conflicts. Its use is restricted under international law.
Zakopane location map.png
Autor:
OpenStreetMap contributors
, Licencja: ODbL
Location map of Zakopane, Poland
Ta mapa of Zakopane została utworzona dzięki danym z projektu OpenStreetMap, zbieranym przez społeczność. Mapa ta może być niekompletna i zawierać błędy. Niewskazane jest poleganie wyłącznie na niej w nawigacji.
Willa „Oksza”, Zakopane, A-68 M 06.jpg
Autor: Piotrekwas, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Willa „Oksza”, Zakopane - widok ogólny
Willa „Oksza”, Zakopane, A-68 M 02.jpg
Autor: Piotrekwas, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Willa „Oksza”, Zakopane - widok na tylną elewacje