Willa „Trianon”

Willa „Trianon”
Symbol zabytku nr rej. A/84 z 20.01.1971
Ilustracja
Willa przed przebudową.
Państwo

 Polska

Miejscowość

Łódź

Adres

ul. Moniuszki 5

Typ budynku

willa

Styl architektoniczny

neorenesans

Architekt

Juliusz Jung

Inwestor

Ludwik Meyer

Kondygnacje

2

Ukończenie budowy

1887

Ważniejsze przebudowy

2020-2021

Pierwszy właściciel

Ludwik Meyer

Obecny właściciel

Miasto Łódź

Położenie na mapie Łodzi
Mapa konturowa Łodzi, w centrum znajduje się punkt z opisem „Willa „Trianon””
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa łódzkiego
Mapa konturowa województwa łódzkiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Willa „Trianon””
Ziemia51°46′04,53″N 19°27′31,18″E/51,767925 19,458661

Willa „Trianon” – neorenesansowa willa z 1887 r. położona przy ul. Moniuszki 5 w Łodzi, zaprojektowana przez Juliusza Junga[1] dla Ludwika Meyera. Przebudowywana na Mediatekę. Wpisana do rejestru zabytków (nr. rej. A/84 z 20.01.1971[2]).

Historia

Willa „Trianon” w 1896 r. na fotografii Bronisława Wilkoszewskiego.

Willa „Trianon” stanowi 1 z 6 willi wybudowanych w latach 80. XIX w. przez Ludwika Meyera przy ul. Moniuszki (dawn. Pasa Meyera). Inwestor spodziewał się przeniesienia stolicy guberni z Piotrkowa Trybunalskiego do prężnie rozwijającej się Łodzi, w związku z czym wiązał nadzieje, że mieszkańcami jego willi staną się urzędnicy i dostojnicy. Nie doszło jednak do przeniesienia stolicy guberni, a inwestor pozostał ze znacznymi kredytami do spłacenia, w związku z czym desperacko poszukiwał najemców[3]. Wśród nich znalazł się Bronisław Wilkoszewski, który zajmował mieszkanie oraz atelier, mieszczące się w oszklonej werandzie między skrzydłami rezydencji. Ponadto część pomieszczeń wynajmował łódzki magistrat dla prezydenta Władysława Pieńkowskiego, a także Henryk Elzenberg, założyciel Dziennika Łódzkiego[4][5][6]. Na początku XX w. Ludwik Meyer zrezygnował z wynajmowania willi i postanowił je sprzedać. „Trianon” w 1903 r. nabyli Szymon i Guta Zakheimowie, którzy w willi utworzyli pracownię fotograficzną. W latach 30. XX w. w budynku funkcjonowała siedziba syndykatu łódzkich dziennikarzy. W 1938 r. willa przeszła w ręce spadkobierców Zakheimów – Rewki Kaufman i Arnolda Rosentala. W latach 50. XX w budynku rozpoczęła działalność Przychodnia Matki i Dziecka. W późniejszym okresie w obiekcie znajdował się jeden lokal mieszkalny oraz lokale użytkowe, które zamknięto ze względu na remont, którego nie dokończono, ze względu na pojawienie się spadkobiercy budynku. Własność nieruchomości uregulowano dopiero w latach 2011–2012[3]. W 2014 roku władze miasta podjęły decyzję o rewitalizacji ulicy Moniuszki oraz generalnym remoncie i adaptacji willi „Trianon” na potrzeby Mediateki – centrum multimedialnego połączonego z biblioteką. Ukończenie prac, planowano pierwotnie na 2017 r.[7][8], następnie przesunięto je na 2018 r.. Ponadto planowano do 2018 r. utworzenie połączenia ul. Moniuszki z ul. Tuwima poprzez przebicie kwartału ulic między willą „Trianon” a willą pod numerem 7/9[9] Jesienią 2020 r. podano, że realizacja Mediateki zakończy się jesienią 2021 r.[10]

Architektura

Willa zaprojektowana w tylu neorenesansowym. Budynek był w kształcie podkowy. Pierwotnie miał 2 okazałe ryzality, balkony, a także portyk z tarasem, pilastry pomiędzy oknami oraz kolumny z głowicami z liśćmi akantu. Wśród detali architektonicznych zachowały się boniowania na elewacji pierwszej kondygnacji[3]. Planowane prace renowacyjne w ramach utworzenia Mediateki przewidują przywrócenie zniszczonych elementów architektonicznych oraz przywrócenie stanu pierwotnego zgodnie z wytycznymi konserwatora zabytków, obejmą one willę wraz z oficyną i ogrodem. Nie jest planowane odtworzenie wystroju wnętrz[11].

Przypisy

  1. Gminna Ewidencja Zabytków, Urząd Miasta Łodzi [dostęp 2021-07-27] (pol.).
  2. powiat miejski Łódź, [w:] Rejestr i wojewódzka ewidencja zabytków z podziałem na powiaty - Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Łodzi, www.wuoz-lodz.pl, s. 18 [dostęp 2021-08-03].
  3. a b c Wiesław Pierzchała, Zabytkowa willa przy Moniuszki odzyska dawny blask, Dziennik Łódzki, 12 stycznia 2014 [dostęp 2021-07-27] (pol.).
  4. Łódzki Canaletto wciąż fascynuje, plus.dzienniklodzki.pl, 16 lutego 2017 [dostęp 2021-07-27] (pol.).
  5. Pasaż Meyera. W: Krzysztof R. Kowalczyński: Łódź przełomu wieków XIX/XX. Wyd. I. Łódź: „Księży Młyn” Dom Wydawniczy Michał Koliński, 2008, s. 104 (PDF – 20). ISBN 978-83-61253-28-0. [dostęp 2022-07-25].
  6. Pasaż Meyera 5, Refotografie [dostęp 2021-07-27] (pol.).
  7. Łódź: za 30 mln zł rewitalizacja ul. Moniuszki i kolejny tzw. woonerf, Onet Łódź, 11 listopada 2014 [dostęp 2021-08-03] (pol.).
  8. Agnieszka Magnuszewska, Rewitalizacja centrum Łodzi: w kamienicach przy Moniuszki powstanie Multiteka [ZDJĘCIA+WIZUALIZACJE], Dziennik Łódzki, 9 grudnia 2014 [dostęp 2021-08-03] (pol.).
  9. ), Zbudują 400-metrową drogę w centrum miasta [WIZUALIZACJE, zdjęcia], Express Ilustrowany, 29 lutego 2016 [dostęp 2021-08-03] (pol.).
  10. Wiesław Pierzchała, Najnowocześniejsza biblioteka w Łodzi powstaje przy Moniuszki. Mediateka w willi Ludwika Meyera, Dziennik Łódzki, 13 listopada 2020 [dostęp 2021-08-03] (pol.).
  11. Poczytać i posłuchać – miejsce na mapie kulturalnej Łodzi – Startupy w Łodzi, startupy.lodz.pl [dostęp 2021-07-27] (pol.).

Media użyte na tej stronie

Łódź location map 2.png
Autor:
OpenStreetMap contributors, edited by User:Dwie szyszki
, Licencja: CC BY-SA 2.0
Map of Łódź, Poland
Ta mapa of Łódź została utworzona dzięki danym z projektu OpenStreetMap, zbieranym przez społeczność. Mapa ta może być niekompletna i zawierać błędy. Niewskazane jest poleganie wyłącznie na niej w nawigacji.
Łódź Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Łódź Voivodeship. Geographic limits of the map:
  • N: 52.45 N
  • S: 50.78 N
  • W: 17.95 E
  • E: 20.75 E
Distinctive emblem for cultural property.svg
Blue Shield - the Distinctive emblem for the Protection of Cultural Property. The distinctive emblem is a protective symbol used during armed conflicts. Its use is restricted under international law.
Bronisław Wilkoszewski – Wille w Pasażu Mayera.jpg

Fotografia przedstawia widok na pasaż Meyera. Na przełomie lat 70. i 80. XIX wieku Ludwik Meyer wykupił parcele rozciągające się pomiędzy ulicą Piotrkowską a ulicą Dziką (obecnie Sienkiewicza). Wytyczył na tym terenie prywatną drogę przejazdową, którą w latach 1883-1885 zabudował jednopiętrowymi willami w stylu neorenesansowym. To założenie urbanistyczno-architektoniczne powstało z myślą o przeprowadzce rosyjskich władz gubernialnych z Piotrkowa do Łodzi. Ponieważ nie doszło to do skutku, Meyer zaczął wynajmować wille po zaniżonych cenach, a w jednej z nich zamieszkał razem z rodziną. Do willi doprowadzony był wodociąg, zaopatrywany ze studni głębinowych. Zarówno ulica jak i budynki były oświetlane światłem elektrycznym, z prądnicy napędzanej gazem, a znajdującej się w piwnicy domu numer 3. Trzeba nadmienić, że była to pierwsza zelektryfikowana ulica w Łodzi. Ludwik Meyer z rodziną mieszkał pod numerem 4 i miał do dyspozycji widoczny na fotografii ogród. Ogród był założony na planie geometrycznym z fontanną na centralnym miejscu. Obwiedziony był rabatami kwiatowymi, z alejką obwodową i trwałym ogrodzeniem. Wstawiano tam latem drzewka cytrusowe i palmy. W latach trzydziestych XX wieku w miejscu ogrodu powstał gmach "Polskiej YMCA". Na parterze widocznej na fotografii po prawej stronie willi "Trianon" (Pasaż Meyera 5) swoje atelier miał łódzki fotograf Bronisław Wilkoszewski. Natomiast na piętrze znajdowało się dziewięciopokojowe służbowe mieszkanie wynajęte przez magistrat dla prezydenta Władysława Pieńkowskiego. Ulica z cichym drewnianym brukiem i chodnikami z płyt piaskowca, była zamykana szlabanem i udostępniona tylko mieszkańcom i gościom. W 1905 roku Meyer przekazał chodniki i ulice na własność miasta. W 1919 roku nazwę ulicy zmieniono na Moniuszki, chociaż w świadomości mieszkańców Łodzi na długie lata pozostała Pasażem Meyera.

Fotografia pochodzi z wydanego w 1896 roku albumu Bronisława Wilkoszewskiego „Widoki m. Łodzi”. Saryusz Bronisław Paweł Wilkoszewski (1847-1901), zwany "łódzkim Canaletto" był mistrzem fotografii ilustracyjnej. Udokumentował zabudowę Łodzi z końca XIX wieku przede wszystkim wille, fabryki, budynki użyteczności publicznej, obiekty sakralne, ulicę Piotrkowską. Jego zakład fotograficzny znajdował się w willi "Trianon" w Pasażu Meyera 5 (obecnie ulica Moniuszki).