Willa Teodora Milscha
 nr rej. A/282 z 17.12.1982[1] | |
.jpg) Fasada północna przed remontem w 2012 | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | Łódź |
| Adres | ul. Kopernika 46 / ul. Łąkowa 21 |
| Typ budynku | |
| Architekt | Edward Kreuzberg |
| Kondygnacje | 3 |
| Powierzchnia użytkowa | 800 m² |
| Rozpoczęcie budowy | |
| Ukończenie budowy | |
| Ważniejsze przebudowy | |
| Pierwszy właściciel | Teodor Milsch |
| Obecny właściciel | Cech Przedsiębiorców Branży Mięsnej Ziemi Łódzkiej |
Położenie na mapie Łodzi  | |
Położenie na mapie Polski  (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de | |
Położenie na mapie województwa łódzkiego  | |
 51°45′35,3473″N 19°26′33,5080″E/51,759819 19,442641 | |
Willa Teodora Milscha – willa położona u zbiegu ulic Kopernika i Łąkowej w Łodzi[2], na terenie Polesia.
Historia
Budynek w stylu neorenesansowym powstał w 1882 roku według projektu Edwarda Kreuzberga[3][2][4][5]. Willę zbudowano na zamówienie łódzkiego fabrykanta Teodora Milscha[3][2][4][5].
Teodor Milsch był założycielem trzeciego w Łodzi (po browarach braci Gehlig i rodziny Anstadtów) browaru przemysłowego[2][5]. Browar powstał w 1878 roku przy drugorzędnej piaszczystej drodze, biegnącej z centrum miasta do lasu miejskiego, pod numerem 53[6][3][2]. Wtedy też ulica przy browarze uzyskała przydomek Milsza (od nazwiska fabrykanta)[3] i nazwa ta – już jako urzędowa – funkcjonowała do 1923 roku, gdy patronem ulicy został Mikołaj Kopernik[2]. Obok browaru stworzono pierwszy w Łodzi „ogród rozrywkowy” oferujący klientom różnego typu plenerowe rozrywki[2]. Na jego terenie znajdował się ogród spacerowy, staw z łódkami, drewniane altany i muszla koncertowa, a także piętrowy budynek restauracji nazywany „Leśniczówką” (Waldschloesschen), który powstał około 1880 roku[3][2][5][6]. „Leśniczówka” posiadała salę taneczną oraz dobudowane później (1895) bufet i kuchnię[6]. Właściciele ogrodu urządzali występy artystyczne, koncerty orkiestr, loterie[3]. W „Leśniczówce” organizowano zabawy, imprezy taneczne[3][2]. Miejsce to zostało opisane przez Władysława Reymonta w Ziemi obiecanej[3][2]. Po rewolucji 1905 budynek był wykorzystywany przez związki zawodowe, a po ich rozwiązaniu przez władze rosyjskie jako obiekt mieszkalny[2]. W 1920 roku zakwaterowano w nim uciekinierów z tych obszarów Polski, które zostały zajęte przez wojska bolszewickie[2]. „Leśniczówkę” rozebrano w latach 30. XX wieku[2].
W pobliżu browaru rodzina Milschów wybudowała swoją rodzinną siedzibę. Willa Milschów w 1908 roku stała się własnością Cechu Rzeźników i Wędliniarzy[5] i przeszła generalny remont[5]. Cech ten utracił prawa do willi w okresie PRL, gdy budynek został upaństwowiony. Mieścił się w nim m.in. dom kultury (klub „Karolek”), stołówka zakładów Harnama Rena-Kord, mających siedzibę przy ul. Łąkowej (w budynku zakładu jest obecnie hotel), oraz restauracje (najpierw „Kometa”, później „Kaprys”)[5][2]. W latach 80. XX wieku cech odzyskał obiekt[5]. Pomieszczenia w willi są podnajmowane, również na cele restauracyjne (pub, restauracja)[3][2].
17 grudnia 1982 roku willa została wpisana do rejestru zabytków[1].
W ogrodzie przy willi rośnie klon zwyczajny, który od 7 grudnia 2021 roku jest pomnikiem przyrody[7](zdjęcie drzewa).
Architektura
Bryła budynku jest rozczłonkowana, częścią obiektu jest trzykondygnacyjna wieża[5]. Charakterystyczne dla willi są: boniowana elewacja, liczne gzymsy, otwory okienne podzielone przez półkolumienki z kapitelem jońskim[5]. Po bokach od strony ogrodu znajdują się rzeźbione, drewniane werandy[5]. Balkon od strony ul. Kopernika ma zdobione wolutami wsporniki, a nad oknem oparte na kartuszu putta z festonami[8].
Galeria
Willa przed 1889 – widok od strony zachodniej i południowej
Widok willi od strony ul. Łąkowej przed 2017
Fasada północna – od strony ul. Kopernika – po remoncie w 2012
Widok z ogrodu willi sprzed 2016
Zobacz też
Przypisy
- ↑ a b Rejestr zabytków - województwo łódzkie. nid.pl, 2013-06-30. s. 40. [dostęp 2013-08-08].
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o Dariusz Kędzierski: Milscha czyli Milsza… Ulica Mikołaja Kopernika. uml.lodz.pl. [dostęp 2012-08-06].
- ↑ a b c d e f g h i Ryszard Bonisławski, Joanna Podolska: Spacerownik, Polesie i Karolew. Łódź: Gazeta Wyborcza, 21 czerwca 2007, s. 6-7.
- ↑ a b Krzysztof Stefański: Ludzie, którzy zbudowali Łódź Leksykon architektów i budowniczych miasta (do 1939 roku). Łódź: Dom Wydawniczy Księży Młyn, 2009, s. 44-46. ISBN 978-83-61253-44-0.
- ↑ a b c d e f g h i j k Michał Markowicz: Historia willi. umilscha.pl archive.org. [dostęp 2019-08-19].
- ↑ a b c Mirosław Jaskulski: Piwo, flaki garnuszkowe, petersburskie bliny i kawior astrachański czyli Z dziejów gastronomii łódzkiej do 1918 roku. Łódź: Księży Młyn Dom Wydawniczy, 2012, s. 96. ISBN 978-83-7729-165-8.
- ↑ Centralny rejestr form ochrony przyrody. Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska. [dostęp 2022-09-20].
- ↑ Maria Nowakowska: Łódzki detal. Przewodnik po Łodzi szlakami detali architektonicznych. Łódź: Regio, 2016, s. 166. ISBN 978-83-931044-8-2.
Linki zewnętrzne
Media użyte na tej stronie
(c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de
Location map of Poland
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Łódź Voivodeship. Geographic limits of the map:
- N: 52.45 N
- S: 50.78 N
- W: 17.95 E
- E: 20.75 E
Blue Shield - the Distinctive emblem for the Protection of Cultural Property. The distinctive emblem is a protective symbol used during armed conflicts. Its use is restricted under international law.
Willa Teodora Milscha przy skrzyżowaniu ulic M. Kopernika i Łąkowej w Łodzi.
.JPG)
.JPG)
.JPG)
.JPG)
.JPG)
.jpg)
.jpg)
Autor: Darekm135, Licencja: CC BY-SA 3.0
Villa Milscha in Łódź
.JPG)
Autor:
.JPG)
Autor: Darekm135, Licencja: CC BY-SA 3.0
Villa Milscha in Łódź (2)