Willa Tugendhatów

Willa Tugendhatów w Brnie
Tugendhat Villa in Brno^[a]

Obiekt z listy światowego dziedzictwa UNESCO
Państwo	Czechy
Typ	kulturowy
Spełniane kryterium	II, IV
Numer ref.	1052
Region[b]	Europa i Ameryka Północna
Historia wpisania na listę
Wpisanie na listę	2001 na 25. sesji
Położenie na mapie Brna Willa Tugendhatów
Położenie na mapie Czech (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Willa Tugendhatów
Położenie na mapie kraju południowomorawskiego Willa Tugendhatów
49°12′25,95″N 16°36′57,38″E/49,207208 16,615939
↑ Oficjalna nazwa wpisana na listę UNESCO ↑ Oficjalny podział dokonany przez UNESCO

Widok do strony północnej, z ulicy

Willa Tugendhatów w Brnie – luksusowy dom jednorodzinny symbol architektury modernistycznej, autorstwa niemieckiego architekta Ludwiga Miesa van der Rohe i Lilly Reich.

Willa została zbudowana w latach 1929-1930 dla przemysłowca Fritza Tugendhata i jego żony Grety w północnej części Brna, leżącego na Morawach w Czechach.

Opis

Budynek stanowi przykład awangardowej architektury okresu międzywojennego. Budynek zrealizowano w usztywnionej ścianami stalowej konstrukcji szkieletowej, co stanowiło nowość w budownictwie mieszkaniowym. Znajduje się on na rozległej działce (0,73 ha^[1]) o dużym spadku terenu. Dom ma 907 m² powierzchni^[2], a sam salon ma 280 m²^[1]. Architekt wykorzystał topografię i zbudował trójkondygnacyjny budynek, którego wejście od strony ulicy prowadzi na najwyższą kondygnację, niższe zaś otwierają się w stronę ogrodu. Zaaranżował wnętrze, osiągając dużo wolnej przestrzeni i dochodzącego światła. Całość wyposażenia domu została zaprojektowana przez Miesa oraz Lilly Reich. Jeden z typów foteli zaprojektowanych dla Tugendhatów jest nadal produkowany. Willa utrzymana jest w formach modernizmu i pozbawiona wszelkich ornamentów, jednak wnętrze nie pozostało surowe ze względu na użycie naturalnych materiałów wzorzystych, takich jak aragonit, trawertyn i rzadkie drewno tropikalne (głównie mahoń). Tak zwana „onyksowa ściana” (wykonana w rzeczywistości z aragonitu pochodzącego z Gór Atlas) jest częściowo półprzezroczysta i zmienia wygląd wraz ze zmianą intensywności promieni słonecznych. Dom zawiera wiele innowacji architektonicznych, które są ponadczasowe i wciąż uznawane za luksus, na przykład okna są sterowane elektrycznie i mają nietypowe wymiary^[3], a wszystkie drzwi są wysokie i sięgają do sufitu (3,21 m)^[4], a więc robią wyjątkowe wrażenie wizualne, a także pozwalają na natychmiastowy dostęp świeżego powietrza i światła oraz poczucie wolności, godności i swobody bez żadnych barier architektonicznych^[5]. Willa została także wyposażona w nowatorski ówcześnie system klimatyzacji, ogrzewania i nawilżania powietrza^[6].

Dom charakteryzujący się płaskim dachem zawiera także duży taras widokowy dostępny wprost z sypialni właścicieli. Architekt stworzył wspaniały widok z willi, który stanowi także integralną część wnętrza.

Widok od strony ogrodu z ruchomymi szklanymi ścianami^[7]

Wnętrze willi Tugendhatów

Koszt wybudowania willi był bardzo wysoki ze względu na niecodzienną metodę konstrukcyjną, luksusowe materiały, nowoczesną technologię ogrzewania i wentylacji itp. Ten wielki budynek łączy w sobie elegancką prostotę oraz funkcjonalność.

Historia

Willa została wybudowana na zamówienie niemieckich Żydów Fritza i Gretę Tugendhatów. Powstała na działce podarowanej Grecie przez jej ojca, zamożnego przedsiębiorcę tekstylnego Alfreda Löw-Beera, wówczas właściciela sąsiedniej tzw. willi Löw-Beera^[8]. Firma budowlana Artura i Moritza Eislerów rozpoczęła budowę latem 1929 roku i zakończyła ją w 14 miesięcy.

Tugendhatowie mieszkali razem z dziećmi (w tym z późniejszym filozofem Ernstem Tugendhatem) w domu zaledwie osiem lat, a następnie opuścili Czechosłowację w maju 1938 w obawie przed nazistami i nigdy do kraju nie powrócili. Pierwotnie osiedlili się w Szwajcarii, a następnie w styczniu 1941 wyemigrowali do Wenezueli^[9].

Po II wojnie światowej władze Czechosłowacji wyremontowały willę w sposób oszczędnościowy przez zamurowanie niektórych przeszkleń i wprowadzenie małych okien zamiast ruchomych szklanych ścian co oszpeciło architekturę i pogorszyło jej funkcjonalność^[10]. Dom był wykorzystywany do różnorodnych celów, m.in. jako sala gimnastyczna do rehabilitacji dzieci oraz rządowy ośrodek wypoczynkowy.

8 czerwca 1992 r. w tym obiekcie rozpoczęły się rozmowy przedstawicieli Czech i Słowacji w federacyjnej wówczas Czechosłowacji, którzy mieli zadecydować o jej podziale na dwa niezależne państwa. Uważa się dzisiaj, że momentem przełomowym było spotkanie 26 sierpnia 1992 r., kiedy to Václav Klaus i Vladimír Mečiar w rozmowie w cztery oczy w ogrodzie willi podjęli historyczną decyzję^[11].

Obecnie budynek należy do skarbu państwa. W roku 2001 willa została wpisana - jako jedyny czeski zabytek architektury współczesnej - na listę światowego dziedzictwa UNESCO. W latach 2010–2012 została poddana kompleksowej restauracji konserwatorskiej. Budynkowi i ogrodowi przywrócono pierwotny wygląd, we wnętrzach umieszczono wierne repliki mebli^[8].

Zobacz też

• Nový dům
• Pawilon barceloński
• Willa Eduarda Lisky
• Osiedle Baba w Pradze
• Willa Müllerów w Pradze

Przypisy