Willa przy ul. Pawła Stalmacha 17 w Katowicach
 nr rej. A/1407/90 z 5 sierpnia 1990 | |
 „Willa Kocura” przy ul. Pawła Stalmacha 17 | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | Katowice |
| Adres | |
| Typ budynku | willa |
| Styl architektoniczny | Arts and Crafts |
| Architekt | Anton Zimmermann |
| Kondygnacje | 3 |
| Rozpoczęcie budowy | 1907 |
| Pierwszy właściciel | Anton Zimmermann |
| Kolejni właściciele | miasto Katowice |
| Obecny właściciel | |
Położenie na mapie Katowic  | |
Położenie na mapie Polski  (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de | |
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |
 50°15′12,09″N 19°00′44,93″E/50,253358 19,012481 | |
Willa przy ul. Pawła Stalmacha 17 w Katowicach (w dzielnicy Śródmieście) – trzykondygnacyjny budynek z 1907 r.
Historia
Powszechnie znana, jako willa Adama Kocura została wzniesiona w 1907 r. przez mistrza murarskiego i ciesielskiego Antona Zimmermanna jako dom własny. Zbudowana jest w stylu eklektyzmu, z elementami stylu Arts and Crafts[1]. Otoczenie willi powstałe wraz z jej budową, zostało później rozbudowane z inicjatywy Adama Kocura[2]. Ogród posiada charakter ozdobno-użytkowy, znajdują się w nim drzewa owocowe, cisy i platany[3].
Murowany gmach z częściowym podpiwniczeniem i trzema kondygnacjami powstał na rzucie zbliżonym do kwadratu. Wielopołaciowy dwuspadowy dach nakryto dachówką. Rozczłonkowana niesymetryczna bryła zaakcentowana jest charakterystyczną wieżą w narożniku, z zachowanym wysokim czterospadowym dachem. W pierwotnych projektach planowano, by zastosować cebulastą kopułę, ale ostatecznie pomysł zarzucono. Czteroosiowa elewacja frontowa w najbardziej wysuniętej części posiada fragment o konstrukcji szachulcowej. Zastosowano ją na wysokości poddasza. Willa od strony wschodniej posiada wejście główne z gankiem, do którego prowadzą schody. Elewacja boczna (wschodnia) jest mocno rozczłonkowana i posiada znacznie mniej zdobień oraz podwójny pas okien. Drewniany wykusz na poziomie piętra, ze znajdującym się nad nim tarasem, powstał na elewacji północno-zachodniej. Tu umieszczono także skrajny ryzalit z trójspadowym daszkiem. Od południa również zastosowano ryzalit skrajny, z dwiema osiami oraz balkonem. Pod większością okien piętra na wszystkich elewacjach zastosowano zdobienia w postaci girland kwiatów[4].
W 1935 r. wdowa po Zimmermannie odsprzedała nieruchomość władzom miasta. Po przebudowie, dokonanej kosztem 25 tys. ówczesnych złotych[5], w willi zamieszkał ówczesny prezydent Katowic − Adam Kocur. W czasie II wojny światowej mieściły się tu mieszkania dla funkcjonariuszy gestapo. W 1945 r. budynek przejął Urząd Bezpieczeństwa. Następnie administrowało nim Zjednoczenie Hutnictwa Żelaza i Stali, a willa pełniła funkcje rezydencji rządowej. Nocowali tu m.in. Konstanty Rokossowski, Nikita Chruszczow oraz Fidel Castro[3]. W tym czasie powstał schron, usytuowany na tyłach budynku i połączony z nim tunelem. Od 1980 r. przez niespełna dwa lata mieściła się tu siedziba śląskiej NSZZ „Solidarność”, a następnie kwaterowało tu ZOMO. W latach 90. ub. wieku budynek przejął Związek Górnośląski, który od 2014 r, prowadzi tu Dom Śląski[5].
Willa wpisana do rejestru zabytków 5 sierpnia 1990 (nr rej.: A/1407/90), a jej otoczenie wraz z ogrodem 11 sierpnia 1992 (nr rej.: A/1484/92)[6].
Przypisy
- ↑ Willa prezydenta czy nie?, Katowice.dlawas.info, 2 października 2016 [dostęp 2020-02-02].
- ↑ Katarzyna Łakomy: Wille miejskie Katowic. Katowice: Muzeum Śląskie, 2011. ISBN 978-83-62593-06-4.
- ↑ a b Willa przy ul. Stalmacha. www.katowice.gazeta.pl. [dostęp 2011-08-15]. (pol.).
- ↑ Michał Bulsa, Beata Witaszczyk, Piotr Tabaczyński, Domy i gmachy Katowic. T. 2, Katowice: Wydawnictwo Prasa i Książka Grzegorz Grzegorek, 2016, s. 114, ISBN 978-83-63780-15-9, OCLC 971436448.
- ↑ a b Justyna Przybytek, W 360° dookoła Śląska. Zwiedzamy willę Kocura [WIDEO 360], plus.dziennikzachodni.pl, 2 lutego 2017 [dostęp 2020-02-07].
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo śląskie, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2021 [dostęp 2011-08-15].
Media użyte na tej stronie
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Mapa lokacyjna miasta Katowice. Punkty graniczne mapy:
- N: 50.30 N
- S: 50.125 N
- W: 18.885 E
- E: 19.125 E
(c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de
Location map of Poland
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of en:Silesian Voivodeship with counties (powiats) and municipalities (gminas). Geographic limits of the map:
- N: 51.1617 N
- S: 49.2956 N
- W: 17.8872 E
- E: 20.0559 E
Blue Shield - the Distinctive emblem for the Protection of Cultural Property. The distinctive emblem is a protective symbol used during armed conflicts. Its use is restricted under international law.
Willa Friedricha Wilhelma Grundmann w Katowicach.
Autor: Kris D from Metropolia Silesia, Upper Silesia ( Oberschlesien ), Licencja: CC BY-SA 2.0
Katowice, ul. P. Stalmacha 17 - tzw. willa Adama Kocura została wzniesiona w 1924 według projektu budowniczego Zfimermanna; w stylu eklektyzmu, łączącego elementy historyzmu i modernizmu. Pierwszy właściciel budynku odsprzedał go władzom miasta. W willi zamieszkał ówczesny prezydent Katowic − Adam Kocur. Po II wojnie światowej nocowali tu Nikita Chruszczow oraz Fidel Castro (zabytek nr A/1407/90 z 5.08.1990)