Willi Mentz

Willi Mentz
Frankenstein
Ilustracja
Członkowie załogi obozu zagłady w Treblince przed obozowym zoo. Drugi od lewej Willi Mentz
SS-Unterscharführer SS-Unterscharführer
Data i miejsce urodzenia

30 kwietnia 1904
Osina

Data śmierci

25 czerwca 1978

Przebieg służby
Lata służby

1942–1945

Formacja

Flag of the Schutzstaffel.svg Schutzstaffel

Willi Mentz (ur. 30 kwietnia 1904 w Osinie, zm. 25 czerwca 1978) – niemiecki robotnik, SS-Unterscharführer, uczestnik akcji T4, członek personelu obozów zagłady w Treblince i Sobiborze, skazany w pierwszym procesie załogi Treblinki na karę dożywotniego więzienia.

Życiorys

Urodził się we wsi Schönhagen na Pomorzu (ob. Osina). Po ukończeniu szkoły podstawowej pracował w tartaku jako robotnik niewykwalifikowany[1]; według innych źródeł przez krótki czas wykonywał zawód górnika[2]. Później rozpoczął kurs mleczarski i po pomyślnym zdaniu egzaminów handlowych został wykwalifikowanym mleczarzem[3]. Pracował na terenach Meklemburgii i Lippe[2].

W 1940 roku złożył podanie o przyjęcie w szeregi policji porządkowej. Zamiast tego został jednak zatrudniony jako główny mleczarz w szpitalu psychiatrycznym na zamku Grafeneck, który stanowił wtedy jeden „ośrodków eutanazji” akcji T4. Później pracował jako ogrodnik w innym ośrodku akcji T4 – w Hadamarze[4].

Podobnie jak wielu innych wykonawców akcji T4 został przeniesiony do okupowanej Polski, aby wziąć udział w eksterminacji Żydów. W czerwcu lub lipcu 1942 roku w randze SS-Unterscharführera rozpoczął służbę w obozie zagłady w Treblince[5]. Przez pierwsze dwa miesiące służył w „górnym obozie” (obszar zagłady), gdzie nadzorował komando, które przenosiło zwłoki z komór gazowych do masowych grobów[6]. Później przeniesiono go do „dolnego obozu” (strefa przyjęć i strefa mieszkalno-administracyjna). Sprawował tam nadzór nad komandem rolniczym (Landwirtschaftskommando)[5]. Często uczestniczył także w „rozładunku” żydowskich transportów na obozowej rampie. Świadkowie wspominali, że strzelał wtedy na oślep do tłumu Żydów, aby zmusić ich do szybszego wyjścia z wagonów[6].

Na przełomie sierpnia i września 1942 roku inspektor obozów zagłady Christian Wirth przydzielił go do tzw. lazaretu. W miejscu tym, upozorowanym na szpital polowy, rozstrzeliwano osoby, które nie były w stanie o własnych siłach dojść do komór gazowych, a także żydowskich więźniów niezdolnych do pracy lub skazanych na śmierć za rozmaite przewinienia. Mentz, który przed przybyciem do Treblinki nie potrafił posługiwać się bronią, został jednym z głównych katów w „lazarecie”[5]. Podczas powojennego przesłuchania przyznał, że z każdego przybywającego do Treblinki transportu rozstrzeliwał od dwóch do ponad dwudziestu osób[7]. Łączną liczbę swoich ofiar oszacował na „nie mniej niż dwieście, w tym dzieci”[6]. Był postrachem więźniów, którzy ze względu na jego charakterystyczny wygląd nadali mu przydomek „Frankenstein”[8][9].

17 listopada 1943 roku, w dniu ostatecznej likwidacji obozu, wraz z Kurtem Franzem i Paulem Bredowem rozstrzelał w pobliskim lesie ostatnią grupę więźniów Treblinki[10]. Jesienią 1943 roku służył przez krótki czas w ośrodku zagłady w Sobiborze. Po jego likwidacji podobnie jak większość weteranów akcji „Reinhardt” został przeniesiony na wybrzeże Adriatyku. Uczestniczył tam w walkach z partyzantką i eksterminacji miejscowych Żydów[5].

Po wojnie zamieszkał w Niemczech Zachodnich i ponownie został mleczarzem[5]. Gdy w 1959 roku Centrala Badania Zbrodni Narodowosocjalistycznych w Ludwigsburgu wszczęła śledztwo w sprawie zbrodni popełnionych w Treblince, stał się jednym z pierwszych podejrzanych. W czerwcu 1960 roku został tymczasowo aresztowany[11]. Akt oskarżenia przeciwko niemu i trzynastu innym esesmanom został wniesiony 29 stycznia 1963 roku[12]. Był sądzony w pierwszym procesie załogi Treblinki, który toczył się w Düsseldorfie w latach 1964–1965. W trakcie śledztwa i procesu przyznał, że osobiście mordował Żydów[a], aczkolwiek twierdził, że czynił to pod przymusem, nie mając możliwości niewykonania rozkazów przełożonych lub uzyskania przeniesienia z Treblinki[13]. Prokuratura postawiła mu zarzut pomocnictwa w morderstwie i zażądała dla niego kary dożywotniego pozbawienia wolności[14]. Wyrokiem z 3 września 1965 roku został uznany winnym pomocnictwa w zamordowaniu 25 osób oraz pomocnictwa w zbiorowym mordzie na 300 tys. osób[15]. Skazano go na karę dożywotniego więzienia[16], co było najwyższą karą, którą niemieckie prawo przewidywało za te przestępstwa[17].

Uwagi

  1. ↑ Spośród dziesięciu podsądnych analogiczne zeznanie złożył jeszcze tylko August Wilhelm Miete. Patrz: Bryant 2014 ↓, s. 98 i 118.

Przypisy

  1. ↑ Webb i Chocholatý 2014 ↓, s. 342.
  2. ↑ a b Bryant 2014 ↓, s. 85.
  3. ↑ Webb i Chocholatý 2014 ↓, s. 342–343.
  4. ↑ Bryant 2014 ↓, s. 85–86.
  5. ↑ a b c d e Webb i Chocholatý 2014 ↓, s. 343.
  6. ↑ a b c Bryant 2014 ↓, s. 86.
  7. ↑ Webb i Chocholatý 2014 ↓, s. 52.
  8. ↑ Webb i Chocholatý 2014 ↓, s. 156 i 343.
  9. ↑ Bryant 2014 ↓, s. 87.
  10. ↑ Młynarczyk 2013 ↓, s. 96–97.
  11. ↑ Bryant 2014 ↓, s. 77.
  12. ↑ Bryant 2014 ↓, s. 84.
  13. ↑ Bryant 2014 ↓, s. 98 i 118.
  14. ↑ Bryant 2014 ↓, s. 119.
  15. ↑ Bryant 2014 ↓, s. 121–122.
  16. ↑ Bryant 2014 ↓, s. 122.
  17. ↑ Bryant 2014 ↓, s. 123.

Bibliografia

  • Michael S. Bryant: Eyewitness to Genocide: The Operation Reinhard Death Camp Trials, 1955–1966. Knoxville: The University of Tennessee Press, 2014. ISBN 978-1-62190-070-2. (ang.)
  • Jacek Andrzej Młynarczyk: Niemiecki obóz zagłady dla ludności żydowskiej w Treblince. W: Edward Kopówka (red.): Co wiemy o Treblince? Stan badań. Siedlce: Muzeum Regionalne w Siedlcach, 2013. ISBN 978-83-88761-38-6.
  • Chris Webb, Michal Chocholatý: The Treblinka death camp. History, Biographies, Remembrance. Stuttgart: ibidem-Verlag, 2014. ISBN 978-3-8382-0656-1. (ang.)

Media użyte na tej stronie

Treblinka - Bredow Mentz Möller Hirtreiter.jpg
SSmani Paul Bredow, Willi Mentz, Max Möller, and Josef Hirtreiter z obozu śmierci w Treblince w czasie Holokaustu.
SS-Unterscharführer.svg
Autor: Rama, Licencja: CC BY-SA 2.0 fr
Rang insignia of the SS/Waffen-SS, here universal collar patches to the NCO-rank/ Officer Aspirant rank “SS-Unterscharfuehrer/ SS-Junker” until 1945.