William David Ross

William David Ross (ur. 15 kwietnia 1877 w Thurso, Caithness na północy Szkocji, zm. 5 maja 1971 w Oksfordzie) – szkocki filozof, znany z prac z dziedziny etyki. W odpowiedzi na intuicjonizm George'a Edwarda Moore'a rozwinął własny, pluralistyczny, deontologiczny i intuicjonistyczny system etyczny. Oprócz zagadnień etycznych zajmował się również filozofią grecką, m.in. tłumacząc liczne prace Arystotelesa. Jest twórcą etyki obowiązków prima facie (inspirując się w dużej mierze ideami Harolda Arthura Pricharda)^[1].

Życiorys

William David Ross urodził się w Thurso, na północy Szkocji. Wczesne dzieciństwo spędził w południowych Indiach i do Szkocji powrócił w wieku 6 lat. Wykształcenie zdobył w Royal High School w Edynburgu oraz na Uniwersytecie Edynburskim. W 1895 uzyskał tytuł magistra z filologii klasycznej. Kontynuował studia w Balliol College w Oksfordzie, a w 1900 został wykładowcą na Oriel College.

W 1906 poślubił Edith Ogden (zmarła w 1953), z którą miał cztery córki: Małgorzatę, Rosalind, Eleanor i Katharine.

Po wybuchu I wojny światowej, w 1915, Ross wstąpił do armii i pracował w Ministerstwie Uzbrojenia. Za swoją pracę otrzymał Order Imperium Brytyjskiego.

Po wojnie Ross został profesorem prestiżowej katedry filozofii moralnej na Uniwersytecie Oksfordzkim (1923-1928). Następnie zajmował stanowiska prowosta Oriel College w Oksfordzie (1929-1947), wicekanclerza i prowicekanclerza Uniwersytetu Oksfordzkiego (1941-1947). W latach 1939-1940 był też przewodniczącym Aristotelian Society. W 1938 roku otrzymał za swoje zasługi tytuł szlachecki.

Zmarł w Oksfordzie w 1971 roku.

Teorie etyczne Rossa

Etykę Williama Davida Rossa można scharakteryzować jako nienaturalistyczny i intuicjonistyczny realizm etyczny^[2]. Według Rossa prawdy moralne istnieją obiektywnie i są poznawalne.

Ross odrzuca konsekwencjalizm G.E. Moore'a, przyjmujący za podstawę powinności ilość dobra, którą dany czyn przynosi^[3]. Zwiększanie ilości dobra jest według Rossa jedynie jedną z wielu zasad określających, co powinien zrobić podmiot w danej sytuacji. Takie współistniejące, konkurencyjne obowiązki moralne, których hierarchia nie jest uprzednio określona, Ross nazywa obowiązkami prima facie)^[4].

Ross wyróżnia siedem typów takich obowiązków, przy czym zaznacza, że nie jest to lista pełna. Są to: wierność (fidelity), zadośćuczynienie (reparation), wynagrodzenie (gratitiude), nieszkodzenie (non-maleficence), sprawiedliwość, dobroczynność (beneficence) i samodoskonalenie (self-improvement). Mogą one być stosowane jednocześnie, ale czasem mogą wchodzić ze sobą w konflikt. W konflikt mogą np. popaść zobowiązanie wobec znajomych, którzy wcześniej nam wielokrotnie pomagali, a teraz sami potrzebują pomocy przy przeprowadzce (zasada zadośćuczynienia), oraz wobec dzieci, którym obiecało się w tym czasie wyjazd do parku (zasada wierności). Takie konflikty moralne są jednak według Rossa pozorne, gdyż jedna z zasad zawsze przeważa i tym samym stanowi w danej sytuacji bezwzględną podstawę obowiązku.

Wybrane prace

• 1908: Aristotle. Nichomachean Ethics. (tłumaczenie)[1]
• 1923: Aristotle
• 1924: Aristotle's Metaphysics
• 1927: 'The Basis of Objective Judgments in Ethics'. International Journal of Ethics, 37: 113-127.
• 1930: The Right and the Good
• 1936: Aristotle's Physics
• 1939: Foundations of Ethics
• 1951: Plato's Theory of Ideas
• 1954: Kant's Ethical Theory

Przypisy

Bibliografia

• Cooley, Ken. Sir David Ross's Pluralistic Theory of Duty (The Beginnings).
• Jonathan Dancy: Etyka obowiązków prima facie. W: Przewodnik po etyce. Peter Singer (red.). Warszawa: Książka i Wiedza, 2000, s. 261-271.
• Stout, A. K. 1967. Ross, William David, w: P. Edwards (red.), The Encyclopaedia of Philosophy, New York: Macmillan: 216-217.