William Fox

William Fox

Data i miejsce urodzenia	1812 South Shields
Data i miejsce śmierci	23 czerwca 1893 Auckland
Premier Nowej Zelandii
Okres	od 20 maja 1856 do 2 czerwca 1856
Poprzednik	Henry Sewell
Następca	Edward Stafford
Premier Nowej Zelandii
Okres	od 12 lipca 1861 do 6 sierpnia 1862
Poprzednik	Edward Stafford
Następca	Alfred Domett
Premier Nowej Zelandii
Okres	od 28 czerwca 1869 do 10 września 1872
Poprzednik	Edward Stafford
Następca	Edward Stafford
Premier Nowej Zelandii
Okres	od 3 marca 1873 do 8 kwietnia 1873
Poprzednik	George Waterhouse
Następca	Julius Vogel

William Fox (ur. 1812 w South Shields w Anglii, zm. 23 czerwca 1893 w Auckland) – polityk nowozelandzki, czterokrotny premier Nowej Zelandii w czasach, gdy była jeszcze brytyjską kolonią.

Pochodził z dość zamożnej angielskiej rodziny, studiował w Oksfordzie i Londynie. Szczegóły dotyczące jego młodości zostały jak do tej pory słabo zbadane przez historyków - są w jego wczesnej biografii lata, o których nie wiadomo właściwie nic. Na początku lat 40. XIX wieku uzyskał prawo wykonywania zawodu adwokata, a w 1842 poślubił Sarę Halcomb. Wkrótce potem wspólnie postanowili wyemigrować do Nowej Zelandii, gdzie Fox kontynuował pracę prawnika, dorabiając jednocześnie jako dziennikarz lokalnych pism. W 1843 stracił uprawnienia adwokackie po tym, jak odmówił złożenia wymaganej nowozelandzkim prawem przysięgi.

W tym samym roku został zatrudniony przez New Zealand Company, instytucję odpowiedzialną za rozwój brytyjskiego osadnictwa na Nowej Zelandii. Został skierowany w okolice miasta Nelson, gdzie miał negocjować porozumienie między osadnikami a rdzenną ludnością maoryską. Z czasem stawał się postacią coraz bardziej znaną i zaangażowaną w kręgach nowozelandzkiej polityki. Opowiadał się za przyznaniem Nowej Zelandii autonomii politycznej w ramach imperium brytyjskiego.

W latach 1851-1855 odbył wraz z żoną długą podróż zagraniczną, w czasie której odwiedzili Wielką Brytanię, Kubę, USA i Kanadę. Jego powrót zbiegł się w czasie z nadaniem Nowej Zelandii konstytucji i utworzeniem władz autonomicznych. Został wybrany do parlamentu kolonii i już po 13 dniach zdołał obalić gabinet Henry’ego Sewella i utworzyć własny, który jednak również przetrwał zaledwie 13 dni. Po objęciu władzy przez Edwarda Stafforda początkowo odsunął się na boczny tor, ale wkrótce potem został przywódcą opozycji.

W 1861 udało mu się przeforsować wotum nieufności dla gabinetu Stafforda i zająć jego miejsce. Najważniejsze wprowadzone przez niego zmiany dotyczyły przyjęcia bardziej łagodnej polityki wobec Maorysów. Wywołało to ostry konflikt między nim a reprezentującym w kolonii rząd londyński gubernatorem George’em Greyem. W efekcie Fox został obalony w 1862, a jego miejsce zajął Frederick Whitaker. Początkowo Fox przyjął rolę jednego z jego ministrów, ale potem znów opuścił na kilka lat kraj, tym razem podróżując po Australii.

W 1869 po raz kolejny Fox starł w kampanii wyborczej ze Staffordem, którego pokonał i po raz trzeci został premierem. Znów zdecydował o poluzowaniu polityki wobec Maorysów, rezygnując z użycia wobec nich sił. Najważniejszym problemem gabinetu szybko stała się narastająca rywalizacja między premierem a jego ministrem finansów Juliusem Vogelem, promującym ambitny plan szybkiego rozwoju gospodarczego. Wewnętrzna słabość obozu rządzącego została wykorzystana przez Stafforda, który w 1872 zdołał powrócić do władzy.

Po tej porażce Fox ogłosił swoje wycofanie się z polityki. W 1873 następca Stafforda, George Waterhouse, nieoczekiwanie podał się do dymisji. Fox zgodził się wówczas został tymczasowym premierem, dopóki Vogel nie powróci do kraju z wyjazdu zagranicznego. Gdy tylko to nastąpiło, definitywnie rozstał się z premierostwem.

Pod koniec życia Fox zaangażował się w działalność społeczną, przede wszystkim w ruch walki z alkoholizmem. W 1879 został udekorowany Orderem św. Michała i św. Jerzego klasy Rycerz Komandor, co dało mu prawo używania tytułu Sir. Do końca był też bardzo aktywny fizycznie - w 1892, mając 80 lat, zdobył szczyt wulkanu Egmont. Zmarł rok później. Nie pozostawił po sobie biologicznych potomków, ale miało jedno adoptowane dziecko.

Linki zewnętrzne

• Biografia na stronie Premiera Nowej Zelandii. primeminister.govt.nz. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-07-14)].