William Halsey

William Frederick Halsey, Jr. Bull
Fleet Admiral
Data i miejsce urodzenia	30 października 1882 Elizabeth
Data i miejsce śmierci	16 sierpnia 1959 Waszyngton
Przebieg służby
Lata służby	1904–1947
Siły zbrojne	United States Navy
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa, II wojna światowa wojna na Pacyfiku
Odznaczenia

Admirałowie Chester W. Nimitz (po lewej) i William F. Halsey w 1943

Podpisanie aktu kapitulacji Japonii (adm. William Halsey w pierwszym rzędzie, nad pochylonym ministrem spraw zagranicznych Mamoru Shigemitsu)

Niszczyciel USS Halsey (DDG-97) na Pacyfiku, 11 sierpnia 2007

William Frederick Halsey, Jr., ps. „Bull” (ur. 30 października 1882 w Elizabeth, zm. 16 sierpnia 1959 w Waszyngtonie) – amerykański dowódca wojskowy, oficer Marynarki Stanów Zjednoczonych, admirał floty (awansowany do tego stopnia jako jeden z czterech – obok Ernesta J. Kinga, Williama Daniela Leahy’ego i Chestera Nimitza – dowódców w historii US Navy), uczestnik zmagań na Pacyfiku podczas II wojny światowej.

Życiorys

Dzieciństwo i młodość

Syn oficera marynarki, komandora Williama F. Halseya (Sr.), wstąpił do Akademii Marynarki Wojennej Stanów Zjednoczonych, którą ukończył w 1904. W związku z rozbudową US Navy i zapotrzebowaniem na oficerów, Halsey został promowany ze stopnia chorążego (ang. ensign) do stopnia porucznika z pominięciem podporucznika. Początkowo służył na torpedowcach, w latach 1912–1913 pełniąc funkcję dowódcy I Dywizjonu Flotylli Torpedowców floty atlantyckiej, a następnie dowodząc kilkoma niszczycielami. Za udział w działaniach w czasie I wojny światowej odznaczony został krzyżem Navy Cross.

W latach 1922–1925 pracował jako attaché ambasady USA w Berlinie. Na początku lat 30. dowodził dwoma dywizjonami niszczycieli, a następnie – po uzupełnieniu wykształcenia i odbyciu kursu pilotażu – objął dowodzenie lotniskowca USS „Saratoga” oraz bazy lotnictwa morskiego w miejscowości Pensacola na Florydzie. W roku 1938 awansowany do stopnia kontradmirała, a po dwóch latach wiceadmirała.

II wojna światowa

W czasie japońskiego ataku na Pearl Harbor 7 grudnia 1941 był w morzu na pokładzie lotniskowca USS „Enterprise”. Przez pierwsze 6 miesięcy działań wojennych dowodzona przez niego Grupa Uderzeniowa Lotniskowców brała udział w rajdach na znajdujące się w ręku nieprzyjaciela wyspy i słynnym nalocie na Tokio pułkownika Jamesa Doolittle’a. W tym czasie dorobił się przydomka „Bull” (byk), powtarzając: „Uderzaj mocno, uderzaj szybko, uderzaj często” (ang. Hit hard, hit fast, hit often).

Padł ofiarą łuszczycy tuż przed bitwą pod Midway, przekazał więc dowodzenie kontradmirałowi Spruance’ owi, który poprowadził lotniskowce amerykańskie do decydującego zwycięstwa.

W połowie października 1942, w krytycznym okresie walk o Guadalcanal, Halsey objął dowodzenie w obszarze Południowego Pacyfiku. Po zdobyciu Guadalcanalu siły Halseya spędziły cały rok 1943 w rejonie wysp Salomona zajmując poszczególne cele i odcinając od zaplecza wielką bazę japońską w Rabaulu. Było to jego największe osiągnięcie w czasie tej wojny.

Admirał William Halsey opuścił obszar południowego Pacyfiku w maju 1944, wraz z przesunięciem się działań wojennych w kierunku Filipin i Japonii. Od września tego roku po styczeń 1945 dowodził 3. Flotą podczas kampanii w archipelagu Palau i na Filipinach.

Błędy

W czasie bitwy o Leyte popełnił poważny błąd rzucając główne siły 3. Floty (34. Grupa Uderzeniowa) w pościg za japońskimi lotniskowcami i pozostawiając jedynie słabe siły przesłonowe wystawione na silny atak japońskich sił nawodnych. Ta decyzja wywołała słynną depeszę admirała Nimitza: „Indyk biegnie do wody. RR Od dowódcy Floty Pacyfiku do Dowódcy 3 Floty do wiadomości Dowódcy Floty USA, Dowódcy 77. Grupy Uderzeniowej. Gdzie jest, powtarzam, gdzie jest 34. Grupa Uderzeniowa? RR Świat się dziwi” (ang. Turkey trots to water RR From CINCPAC action COM THIRD FLEET info COMINCH CTF SEVENTY SEVEN X Where is rpt where is Task Force Thirty Four RR The world wonders).

Wszystko polegało na nieporozumieniu – pierwsze i ostatnie zdania depeszy były nic nie znaczącymi dodatkami mającymi utrudnić odczytanie tekstu deszyfrantom nieprzyjaciela a podwójne litery „R” miały wskazywać właściwy tekst depeszy przekazywany adresatowi. Jednak przyjmujący depeszę w sztabie Halseya uznał, że ostatnie zdanie może być wyrazem zaniepokojenia i krytyki ze strony Nimitza, więc po konsultacji ze swoim przełożonym zalecił przekazać depeszę dalej, prosząc, aby adiutant admirała uprzedził go, że ostatnie zdanie może nie być związane z treścią depeszy. Adiutant w pośpiechu nie powiedział tego, co ostatecznie doprowadziło do wybuchu wściekłości u Halseya. Tekst w tym kształcie przedostał się do prasy, która zauważyła, że data nadania depeszy zbiegła się z 90. rocznicą osławionej szarży Lekkiej Brygady pod Bałakławą uwiecznionej wierszem angielskiego poety Alfreda Tennysona, w którym użyto sformułowania „świat się zdziwił”. W rzeczywistości depesza Nimitza była zwykłym pytaniem dowódcy zaniepokojonego brakiem sił potrzebnych na kluczowym teatrze działań. Jak później ustalono admirał Nimitz zadał pytanie: „Gdzie jest 34. Grupa Uderzeniowa?”, a oficerowie w sztabie dodali „powtarzam” słysząc zdenerwowany głos dowódcy Floty Pacyfiku. Natomiast za taką, a nie inną treść końcowego wypełnienia odpowiadał oficer w centrali łączności (oficer rezerwy marynarki, w cywilu wykładowca literatury angielskiej i miłośnik poezji Tennysona), który uznał, że to zdanie najlepiej pasuje do treści depeszy (czym zresztą naruszył podstawowe zasady tworzenia wypełnień – musiały to być zdania w języku angielskim poprawne gramatycznie, a ich treść nie mogła w żaden sposób wiązać się z treścią depeszy). Oficer ten w późniejszym okresie został przeniesiony na inne stanowisko. Bitwa została ostatecznie wygrana, ale nie przyniosło to Halseyowi sławy.

Drugim błędem Halseya było wystawienie floty na uderzenie bardzo silnego tajfunu (odtąd znanego jako „tajfun Halseya”), co spowodowało zatonięcie trzech niszczycieli i poważne uszkodzenie wielu innych jednostek. Na dno poszło około 800 ludzi oraz 146 samolotów. W miesiąc później inny – nieco słabszy – tajfun uderzył ponownie we flotę. Obu sztormów można było uniknąć.

Ostatnie lata

W styczniu 1945 został formalnie zastąpiony na stanowisku dowódcy floty (teraz pod nazwą 5. Floty) przez adm. Spruance’a, ale pozostał, jako nadal pełniący tę funkcję, aż do zakończenia wojny. 2 września 1945 był obecny przy podpisywaniu aktu kapitulacji Japonii na pokładzie pancernika USS „Missouri”.

Pomimo niepochlebnej opinii w związku z bitwą o Leyte i sprawą dwóch tajfunów, Halsey został – w grudniu 1945 – awansowany do stopnia Admirała Floty, głównie na podstawie poparcia udzielanego mu przez wpływowego kongresmena, Carla Vinsona z Georgii. Po śmierci pochowany został na Narodowym Cmentarzu w Arlington.

Dwa okręty USA zostały nazwane jego imieniem: wycofana ze służby fregata rakietowa (później krążownik rakietowy) USS „Halsey” (DLG-23) i nowoczesny niszczyciel USS „Halsey” (DDG-97).

Odznaczenia

• Krzyż Marynarki Wojennej (Navy Cross)
• Navy Distinguished Service Medal
• Army Distinguished Service Medal
• US Navy Presidential Unit Citation
• Mexican Service Medal
• Medal Zwycięstwa I Wojny Światowej (World War I Victory Medal)
• Medal za Służbę Obronną Kraju (American Defense Service Medal)
• American Campaign Medal
• Asiatic-Pacific Campaign Medal
• Medal Zwycięstwa II Wojny Światowej (World War II Victory Medal)
• National Defense Service Medal
• Krzyż Wielki Orderu Krzyża Południa (Brazylia)
• Krzyż Wielki Orderu Zasługi Chile (Gran Cruz de la Orden al Merito de Chile)
• Order Abdóna Calderóna (Ekwador)
• Philippine Liberation Medal (Filipiny)
• Krzyż Złoty Orderu Zbawiciela (Grecja)
• Krzyż Wielki Orderu Quetzala (Gwatemala)
• Krzyż Wielki Orderu Boyacá (Kolumbia)
• Order Zasługi Morskiej (Kuba)
• Krzyż Wielki Orderu Vasco Núñeza de Balboa (Panama)
• Wojskowy Order Ayacucho (Peru)
• Wielka Wstęga Orderu Oswobodziciela (Wenezuela)
• Honorowy Rycerz Wielkiego Krzyża Orderu Imperium Brytyjskiego (Wielka Brytania)

Bibliografia

• Bryan Perrett, The Battle Book, New York 1993, ​ISBN 1-85409-125-5​.
• The Navy, pr. zb., New York 2004, ​ISBN 0-7607-6218-X​.