William Morgan (biskup)

Biskup William Morgan

William Morgan (ur. 1545, zm. 1604) – walijski biskup anglikański, tłumacz i wydawca Biblii.

Życiorys

William Morgan urodził się najprawdopodobniej w 1545 roku w Caernarvonshire. Jego rodzicami byli John ap Morgan ap Llywelyn i Lowri, córka Williama ap John ap Madog[1]. W 1565 roku został studentem St John’s College na Uniwersytecie Cambridge. Był kolegą z roku Edmunda Prys, późniejszego wybitnego poety tworzącego w języku walijskim. W 1568 otrzymał bakalaureat[1] a w 1571 magisterium[1]. W 1578 uzyskał bakalaureat z teologii[1], a w 1583 doktorat z teologii[1]. Wcześniej, w 1568 został ordynowany na pastora[2]. Biskup był dwa razy żonaty, najpierw z Ellen Salesbury, potem z Catherine, córką George'a ap Richard ap John. Miał syna Evana, który też został duchownym. William Morgan zmarł w ubóstwie[3] 10 września 1604 w parafii St. Asaph[3].

(c) Eirian Evans, CC BY-SA 2.0
Pomnik walijskich tłumaczy. W środkowej niszy figura Williama Morgana w infule

Dzieła

Dziełem życia Williama Morgana stała się edycja całej Biblii. Biskup zamierzał uzupełnić przekład Williama Salesbury'ego, który w 1567 roku opublikował walijski Nowy Testament wraz z oficjalnym anglikańskim modlitewnikiem (The Book of Common Prayer)[4]. Do pomocy duchowny zaprosił między innymi swojego dawnego kolegę z Cambridge, wspomnianego poetę Edmunda Prysa. Znaczenie edycji Morgana trudno przecenić. Przekład Williama Morgana pełni w Walii analogiczną rolę jak niemiecka Biblia Marcina Lutra[5], angielska (anglikańska) Biblia króla Jakuba (King James's Version)[6], czeska ewangelicka Biblia kralicka[7] lub polska katolicka Biblia Jakuba Wujka. Ukazanie się Biblii po walijsku zapobiegło dalszemu regresowi tego celtyckiego języka i umożliwiło jego przetrwanie przez dalsze cztery stulecia[3]. Przekład Morgana został zaaprobowany przez biskupa Richarda Parry'ego[2], który w 1620 roku opublikował, przy pomocy Johna Davisa[2] jego wydanie poprawione. Ta edycja stała się obowiązującą i była używana w liturgii i nauczaniu aż do XX wieku[2].

(c) Keith Edkins, CC BY-SA 2.0
Tablica poświęcona Williamowi Morganowi w kaplicy St. John's College w Cambridge

William Morgan jest wysoko ceniony w Walii. Posąg biskupa znajduje się w jednej z wnęk pomnika walijskich tłumaczy w Saint Asaph. W Cambridge istnieje tablica poświęcona jemu i Edmundowi Prysowi.

Przypisy

  1. ↑ a b c d e Morgan, William (1540?-1604). en.wikisource.org. [dostęp 2016-10-18]. (ang.).
  2. ↑ a b c d William Morgan, [w:] Encyclopædia Britannica [online] [dostęp 2016-10-18] (ang.).
  3. ↑ a b c Death of Bishop Morgan, translator of the Bible into Welsh. bbc.co.uk. [dostęp 2016-10-18]. (ang.).
  4. ↑ Book of Common Prayer, [w:] Encyclopædia Britannica [online] [dostęp 2016-10-18] (ang.).
  5. ↑ Marcin Luter wielki reformator Kosciola. polskieradio.p. [dostęp 2016-10-18].
  6. ↑ King James Version. biblegateway.com. [dostęp 2016-10-18]. (ang.).
  7. ↑ Biblia Kralicka, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2016-10-18].

Media użyte na tej stronie

BpWilliamMorgan.jpg
Detail of an imagined portrait of William Morgan (1545-1604)
Translator's Memorial, St Asaph - geograph.org.uk - 609062.jpg
(c) Eirian Evans, CC BY-SA 2.0
Translator's Memorial, St Asaph. In the centre is Bishop William Morgan, who was Bishop of Llandaff and of St Asaph, and the translator of the first version of the whole Bible into Welsh. He was born in 1545 at Ty Mawr Wybrnant, in the parish of Penmachno, near Betws-y-Coed.
Memorial, St John's College chapel - geograph.org.uk - 630609.jpg
(c) Keith Edkins, CC BY-SA 2.0
Memorial, St John's College Chapel Cambridge, Memorial to William Morgan (1541-1604) William_Morgan_%28Bible_translator%29 who produced the definitive Welsh language Bible, and his co-worker Edmwnd Prys (1541-1623).

The Welsh inscription at the top translates "Let us now praise famous men" (Ecclesiasticus xliv. 1.) That at the bottom is from Prys's metrical version of Psalm 121, "I will lift up mine eyes unto the hills, from whence cometh my help."

A translation of the Welsh version would be something like:

"I look to the far mountains From where comes a willing help for me"

(thanks to Alan Fryer for this).