Wilno

Wilno
Vilnius
Ilustracja
według wskazówek zegara: kościół św. Anny, baszta Giedymina, centrum biznesowe miasta, Pałac Prezydencki, ul. Zamkowa, Ostra Brama
HerbFlaga
HerbFlaga
Dewiza: Unitas, justitia, spes
(Jedność, sprawiedliwość, nadzieja)
Państwo

 Litwa

Okręg

Vilnius County flag.svg wileński

Rejon

Wilno

Data założenia

1323

Prawa miejskie

1387

Mer

Remigijus Šimašius

Powierzchnia

401 km²

Wysokość

112–148 m n.p.m.

Populacja (2020)
• liczba ludności
• gęstość


545 280[1]
1392 os./km²

Nr kierunkowy

(+370) 5

Kod pocztowy

LT-01001
(główny urząd pocztowy)

Podział miasta

20 dzielnic + 1 prowincja miejska

Plan Wilna
Położenie na mapie Litwy
Ziemia54°41′N 25°17′E/54,683333 25,283333
Strona internetowa
Portal Litwa, Łotwa i Estonia

Wilno (lit. Vilnius wymowa, biał. Вільня, Вільнюс, ros. Вильнюс, Вильна, łot. Viļņa, jid. ווילנע = Wilne, hebr. וילנה = Wilna, łac. Vilna) – stolica i największe miasto Litwy, położone na Pojezierzu Litewskim u ujścia rzeki Wilejki do Wilii.

Historyczna stolica Wielkiego Księstwa Litewskiego, a następnie jedno z większych miast I Rzeczypospolitej. Już za czasów I Rzeczypospolitej w Wilnie, obok Krakowa i Lwowa, działał jeden z najważniejszych polskich uniwersytetów założony w 1579 roku przez polskiego króla Stefana Batorego[2]. Uniwersytet Wileński był drugim najstarszym polskim uniwersytetem, po krakowskim założonym w 1364 r. oraz przed lwowskim założonym w 1661 r. i warszawskim założonym w 1816 roku, pozostałe ważne polskie uniwersytety zostały otwarte już po odzyskaniu niepodległości po 1918 roku oraz po wojnie od 1945.

Miejsce obrad Sejmów Wielkiego Księstwa Litewskiego[3]. Wilno po unii lubelskiej nie utrzymało formalnych funkcji stolicy Rzeczypospolitej Obojga Narodów[4]. Miejsce obrad sejmików ziemskich powiatu wileńskiego od XVI wieku do pierwszej połowy XVIII wieku[5][6], po III rozbiorze Polski w 1795 roku Wilno znalazło się w zaborze rosyjskim, od 1920 do 1922 jako stolica tzw. polskiej Litwy Środkowej, w latach 1922–1945 w granicach II RP (jako stolica województwa wileńskiego). Po agresji sowieckiej na Polskę 17 września 1939 roku przekazane przez ZSRR Litwie do 3 sierpnia 1940 roku[7], kiedy to w wyniku aneksji państw bałtyckich znalazło się w składzie ZSRR. Po ataku III Rzeszy na ZSRR od czerwca 1941 do lipca 1944 roku pod okupacją niemiecką (Komisariat Rzeszy Wschód). Od lipca 1944 do 16 sierpnia 1945 roku[8] ponownie pod administracją sowiecką. W konsekwencji decyzji mocarstw wielkiej trójki zapadłych na konferencji jałtańskiej znalazło się ostatecznie w granicach Litewskiej SRR, a większość polskich mieszkańców Wilna została wysiedlona przez władze sowieckie m.in. do Gdańska, Olsztyna, Szczecina, ale i też bardziej na południe przykładowo do Wrocławia, Opola, Bytomia czy Gliwic oraz wielu innych miejscowości. Od 1990 roku jest stolicą niepodległej Litwy.

Liczba ludności miasta w 2020 roku wyniosła 545 tys. mieszkańców, wraz z aglomeracją ok. 820 tys. Nawet współcześnie, mimo powojennego wysiedlenia większości polskich mieszkańców, prawie 20% ludności Wilna to Polacy, a w okolicach Wilna Polacy stanowią nawet 60–90% wszystkich mieszkańców[9].

Pod względem powierzchni największe miasto w krajach bałtyckich, duży ośrodek gospodarczy, finansowy, przemysłowy oraz węzeł komunikacyjny (kolejowy i drogowy, port lotniczy, ośrodek kulturalny i naukowy; 8 uniwersytetów, w tym Uniwersytet Wileński (1579); cenny zespół obiektów zabytkowych wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO w 1994. W Wilnie znajduje się agencja Unii Europejskiej – Europejski Instytut ds. Równości Kobiet I Mężczyzn (EIGE).

Wielki ośrodek religijny; ponad 40 kościołów rzymskokatolickich, w tym: sanktuarium Matki Bożej Ostrobramskiej, sanktuarium Miłosierdzia Bożego[10], Bazylika archikatedralna, a także ok. 20 cerkwi prawosławnych, kościoły protestanckie, 3 synagogi żydowskie, kienesa karaimska, cerkiew staroobrzędowców.

Wilno jest głównym ośrodkiem polskiej kultury, ze szczególnym uwzględnieniem kultury literackiej[11] i nauki na Litwie, działają tam m.in. Polskie Studio Teatralne w Wilnie (1960), Polski Teatr w Wilnie (1963), Fundacja Kultury Polskiej na Litwie im. Józefa Montwiłła (1989), Stowarzyszenie Naukowców Polaków Litwy (1989), Związek Harcerstwa Polskiego na Litwie (1989), Związek Polaków na Litwie (1990), Uniwersytet Polski w Wilnie (1998), Dom Kultury Polskiej w Wilnie (2001), Wydział Ekonomiczno-Informatyczny w Wilnie Uniwersytetu w Białymstoku (2007), odbywają się Wileńskie Spotkania Teatralne Sceny Polskiej (2004). W Wilnie siedzibę ma także Akcja Wyborcza Polaków na Litwie (AWPL).

Siedziba władz rejonu miejskiego Wilno, w skład której wchodzą gminy tworzące miasto, oraz rejonu wileńskiego, otaczającego miasto.

Klimat

Średnia temperatura i opady dla Wilna
MiesiącStyLutMarKwiMajCzeLipSieWrzPaźLisGruRoczna
Średnie temperatury w dzień [°C]-3,5-1,7+3.3+10.7+18.2+21.1+22.1+21.6+16.4+10.2+3.5-0,5+10,1
Średnie temperatury w nocy [°C]-8,7-7,6-3,8+1.6+7.5+10.8+12.3+11.5+7.7+3.4-0,9-5,2+3,4
Opady [mm] 413839466277787265535755683
Źródło: The World Meteorological Organization[12] 17.05.2009

Historia miasta

Pierwsza pewna wzmianka o mieście pochodzi dopiero z 1323 z listu wielkiego księcia Giedymina do papieża Jana XXII. W czasie rządów Olgierda nastąpił w 1365 najazd Krzyżaków na Wilno, podczas którego spłonęła większość zabudowy. Następny najazd Krzyżaków miał miejsce w 1383. Po oblężeniu ponownie zdobyli miasto i je spalili. Przełomowym rokiem dla Wilna był 1387. Wielki książę litewski i król polski Władysław Jagiełło w tym właśnie roku w konsekwencji zawartej unii z Polską w Krewie w 1385 zorganizował w Wilnie uroczystość chrztu Litwy. W 1387 roku Wilno uzyskało prawa miejskie magdeburskie[13] od Władysława Jagiełły.

Zaczęto sprowadzać osiedleńców, ustanowiono podporządkowaną Gnieznu katolicką diecezję wileńską na której czele stanął biskup Andrzej Jastrzębiec. Wilno rozwijało się dynamicznie. Jesienią 1390 Krzyżacy i Witold Kiejstutowicz ponownie spalili miasto i Zamek Dolny; Klemens Moskarzewski obronił Zamek Górny. Ponowny najazd miał miejsce w 1394.

W 1413 wielki książę Litwy Jagiełło ustanowił w Wilnie województwo wileńskie, które do 1793 roku wchodziło w skład Wielkiego Księstwa Litewskiego.

Po pożarze w 1419 książę Witold rozpoczął budować pierwszy murowany zamek (zwany później Zamkiem Górnym) na Górze Zamkowej. Potem powstał obok katedry murowany Zamek Dolny. W styczniu 1429 na zjeździe władców Europy Wschodniej i Środkowej w Łucku cesarz Zygmunt Luksemburski złożył propozycję koronowania Witolda na króla Litwy. Planowane na 29 września 1430 uroczystości koronacji Witolda w Wilnie nie doszły do skutku. 27 października 1430 Witold zmarł. Pochowany został w katedrze wileńskiej.

Także po śmierci Witolda (1430) Wilno pozostało siedzibą wielkich książąt litewskich.Wilno uzyskało prawo składu w 1432 roku[14]. Po okresie walk wewnętrznych za rządów księcia Świdrygiełły i Zygmunta Kiejstutowicza wielkim księciem litewskim został (1440) syn Jagiełły, Kazimierz Jagiellończyk, który nadał miastu kolejne prawa i przywileje. Dla Wilna nastał długotrwały okres pokoju.

W 1441 Kazimierz Jagiellończyk potwierdził prawa miejskie. W latach 1503–1522 wybudowano mury obronne. Najświetniejszy okres w dziejach miasta to czasy zygmuntowskie. Powstała wówczas mennica, arsenał, młyny, most na Wilejce, liczne szpitale i pałace. Pracowali tu architekci i rzeźbiarze włoscy. Wilno stało się miastem wielu narodowości. W 1579[15]

Wilno ok. 1600 (Tomasz Makowski)

Na mocy przywileju króla Zygmunta II Augusta z 1568 roku Wilno uzyskało zrównanie swych praw z Krakowem, zaczyna wysyłać na wszystkie sejmy zwyczajne i elekcyjne dwóch lub trzech posłów z rady mieszczan, którzy zajmują drugie miejsce po posłach krakowskich. Wszyscy piastujący urzędy miejskie wójtowie, burmistrzowie, rajcy itd. zrównani zostali stanowi rycerskiemu i szlachcie, posiadając prawo do używania herbów za zgodą odpowiednich rodzin szlacheckich[16].

Około 1551 roku Wilno uzyskało przywilej de non tolerandis Judaeis[17].

Od 1568 roku obywatelstwo Wilna dawało przywilej do posiadania ziemi[18].

Król Stefan Batory założył Akademię prowadzoną przez jezuitów, co stało się zalążkiem Uniwersytetu Wileńskiego. Miasto stało się dla Żydów „Jerozolimą Północy” (hebr. Jeruszalaim szel cafon). Działała tu jedna z najwybitniejszych szkół talmudycznych na świecie.

Wilno w XVIII w. (Józef Peszka)

Rozwój miasta poważnie zahamował wielki pożar w 1610[19]. W 1639 miały miejsce zamieszki na tle religijnym; Kalwini zostali zmuszeni do opuszczenia miasta[19]. W dniu 7 sierpnia 1655 w trakcie wojny polsko-rosyjskiej po zajęciu miasta, w którym schroniła się okoliczna ludność z wielu grodów, Rosjanie wymordowali około 25 tysięcy ludzi. Pożary w stolicy Litwy trwały przez 17 dni. Kolejnym ciosem była III wojna północna.

Miasto posiadało prawo do czynnego uczestnictwa w akcie wyboru króla[20]. W 1782 roku było miastem królewskim[21].

Wilno w XIX w. (Zygmunt Vogel)

W trakcie insurekcji kościuszkowskiej, w nocy z 22/23 kwietnia 1794 doszło w Wilnie do walk, w trakcie których wyparto z miasta Rosjan. W 1795 roku po III rozbiorze Polski Wilno znalazło się w zaborze rosyjskim i stało się stolicą guberni. Podczas wojen napoleońskich w 1812 pomimo grabieży armii napoleońskiej był to dla miasta okres ponownej krótkotrwałej wolności (lipiec – grudzień 1812). Już 10 grudnia 1812 Wilno znowu zajęli Rosjanie.

Wilno w XIX w. (Marcin Zaleski)

W XIX wieku Wilno było miejscem rozwoju licznych patriotycznych polskich organizacji np. filaretów, filomatów, Związek Patriotyczny i Szubrawców. Po powstaniu listopadowym z 1831 Rosjanie zamknęli uniwersytet. Od 1861 sytuacja w mieście zaczęła być coraz bardziej napięta, gdy podczas polskich pochodów patriotycznych kozacy zaatakowali manifestację (masakra w Wilnie 1861). Wybuchło powstanie styczniowe, podczas którego w okolicy Wilna trwały zacięte walki. Według spisu ludności z 1897, w Wilnie Litwini stanowili 2% ludności, a Polacy 30,1% (choć w rzeczywistości liczba Polaków w Wilnie była znacznie wyższa niż ukazana w spisie z 1897, ponieważ wielu z nich zapisano m.in. jako Rosjan i szacuje się, że liczba Polaków w Wilnie w tym czasie mogła wynosić 40–50%).

Katedra w Wilnie na pocz. XX w.

W grudniu 1862 uruchomiono Kolej Warszawsko-Petersburską, której Wilno stało się ważnym węzłem. W 1906 z inicjatywy Alfonsa Parczewskiego powstało polskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk w Wilnie[22], w 1912 Tadeusz Wróblewski założył Bibliotekę Wróblewskich w Wilnie[23].

Uroczystość przyłączenia Wileńszczyzny do Polski w 1922 r.
Odezwa Komitetu Głównego Budowy Pomnika Adama Mickiewicza w Wilnie z lat 30. XX w. (miejsce przechowywania: Archiwum Państwowe w Poznaniu).

W latach 1915–1918 Wilno było okupowane przez Niemców. Po ustąpieniu Niemców rozgorzał polsko-litewski konflikt o Wilno, większość miejscowej ludności opowiadała się po polskiej stronie. Podczas wojny 1920 miasto zostało zdobyte dwukrotnie przez Armię Czerwoną (zob. m.in. zajęcie Wilna). 12 lipca 1920 rząd sowiecki zawarł układ z rządem litewskim na mocy którego m.in. Wilno i Suwalszczyzna miały być oddane Litwie. Sowieci, uciekając, przekazali Wilno Litwinom. Piłsudski zdecydował się na nietypowe rozwiązanie problemu. Aby zająć Wilno, posunął się do podstępu. Zlecił gen. Lucjanowi Żeligowskiemu, dowódcy Litewsko-Białoruskiej Dywizji Piechoty, upozorować „bunt” i wkroczyć do Wilna. 9 października 1920 oddziały Żeligowskiego weszły do miasta. Proklamowano utworzenie etnicznie polskiej Litwy Środkowej zależnej od Polski. 20 lutego 1922 Sejm Litwy Środkowej przyjął uchwałę o włączeniu Litwy Środkowej do Polski; Wilno zostało stolicą województwa wileńskiego i powiatu wileńsko-trockiego (choć samo Wilno nie wchodziło w skład powiatu). W 1922 otwarto Państwową Szkołę Techniczną[24], w 1928 odbyły się pierwsze Targi Północne[25]. W 1931 roku Wilno było zamieszkiwane w 65,9% przez Polaków, 28% przez Żydów, 3,8% przez Rosjan, tylko 0,8% przez Litwinów i 1,5% innych. Natomiast powiat wileńsko-trocki był zamieszkały w aż 84,9% przez Polaków[26].

Uroczystość przyłączenia Wilna do Litwy w pobliżu katedry wileńskiej w 1939 roku

19 września 1939 po krótkiej obronie Wilno zajęła Armia Czerwona. 28 października 1939 Sowieci przekazali miasto oraz 1/5 część Wileńszczyzny Litwinom, ludność – w zdecydowanej większości polska – niechętnie odnosiła się do władz litewskich, ponieważ zaczęto prześladować i szwankować Polaków, zwolniono wielu polskich profesorów z Uniwersytetu Wileńsku, nauczycieli szkół czy polskich pracowników, wprowadzono język litewski jako urzędowy, choć litewski znało mniej niż 1% mieszkańców miasta, co wiązało się z protestem Polaków. Wielu rdzennym mieszkańcom Wilna zabrano obywatelstwo (szczególnie Polakom i propolskim Żydom), a do miasta ściągano Litwinów, którzy praktycznie go nie znali i jego układu. Zaczęto stosować metodę, w której rdzenną ludność Wilna zaczęto traktować jako obcych, a tak naprawdę obcych Litwinów jako rdzenną ludność. W świetle prawa międzynarodowego zajęcie Wilna przez Litwinów było nielegalne i była to litewska okupacja[27][28][29]. 15 czerwca 1940 roku jednak ponownie je zajęli wraz z aneksją państw bałtyckich. 14 lipca 1940 zaczęły się wywózki na Syberię. W czasie wojny prześladowania i deportacje objęły ok. 35 tys. mieszkańców Wileńszczyzny, głównie polskiego pochodzenia. 22 czerwca 1941 Niemcy zbombardowali miasto, a 24 czerwca 1941 Wilno zajął Wehrmacht. Wycofujący się Sowieci zamordowali co najmniej kilkuset więźniów z wileńskich więzień i aresztów. W latach 1941–1944 we wsi Ponary niemiecka SS i litewskie Ypatingasis būrys (YB) zamordowało ok. 100 tys. osób, w tym 72 tys. Żydów i około 1,5–2 tys. Polaków[30]. 7 lipca 1944 skoncentrowana pod miastem polska Armia Krajowa rozpoczęła atak na Wilno (operacja Ostra Brama). W kilka dni po nadejściu Armii Czerwonej NKWD aresztowało wszystkich polskich żołnierzy i oficerów oraz wydarło Wilno z rąk polskich. Następnie Litwę razem z Wilnem ponownie włączono do Związku Radzieckiego. Po 1944 większość polskich mieszkańców została przesiedlona. Od tego czasu w Wilnie zaczęli masowo osiedlać się Litwini i Rosjanie.

Ruchy niepodległościowe zapoczątkowane w czerwcu 1988 przez Litewski Ruch na Rzecz Przebudowy (Sąjūdis) nasiliły się w 1990, a w styczniu 1991 doszło do starć pod wieżą telewizyjną. 11 marca 1990 Litwa ogłosiła deklarację niepodległości, a Wilno jest stolicą niepodległej Litwy.

Przynależność państwowa Wilna

Gmach przedwojennego Urzędu Wojewódzkiego Wileńskiego

Kultura i historia kultury

W 2009 Wilno było Europejską Stolicą Kultury. W tym samym roku miały miejsce obchody 1000-lecia Litwy[31]. W 2021 Wilno – historyczne miasto poetów[32] otrzymało tytuł Miasta Literatury UNESCO.

Muzyka w dawnym Wilnie

W XIV wieku w Wilnie działał chór katedralny oraz kapela na dworze książęcym. W 1387 powstał cech muzyków. W XVI wieku miasto stało się ważnym ośrodkiem budowy organów. Przy kościele św. Janów powstała szkoła muzyczna (śpiewu) dla chłopców, w Akademii nauczano śpiewu wielogłosowego. Znakomitą opinią cieszyła się kapela dworska Władysława IV, w której śpiewali włoscy soliści. W 1634 w Wilnie wystawiono pierwszą operę. Była to Il ratto di Helena, której kompozytorem przypuszczalnie był Marco Scacchi.

Poczynając od końca XVIII wieku coraz częściej organizowano publiczne koncerty i przedstawienia operowe. W 1827 powstał pierwszy stały zespół operowy, wystawiający głównie repertuar włoski, a w latach 1835–1844 działał niemiecki zespół operowy.

W latach 1802–1826 w Akademii wileńskiej nauczał Jan Dawid Holland. W latach 1840–1858 główną postacią wileńskiego życia muzycznego był Stanisław Moniuszko. To właśnie w Wilnie wystawiona była po raz pierwszy Halka: w 1848 w wersji estradowej, w 1854 w wersji scenicznej. Miasto odwiedzali wybitni wirtuozi, m.in. Henryk Wieniawski i Antoni Kątski. W 1867 powstała pierwsza szkoła muzyczna.

Wydarzeniem ważnym dla kultury litewskiej było wystawienie w 1906 sztuki teatralnej Biruta z muzyką Mikasa Petrauskasa, uważanej za pierwszą litewską operę narodową. W 1907 w Wilnie zamieszkał na kilka lat Mikalojus Konstantinas Čiurlionis, który przez Litwinów ceniony jest jako twórca narodowej sztuki litewskiej.

W latach 1919–1939 w Wilnie dominowało środowisko polskich i żydowskich muzyków. Działało Konserwatorium (od 1921) i Żydowski Instytut Muzyki (od 1924). Najbardziej aktywnymi postaciami w środowisku polskim byli: Tadeusz Szeligowski, Stanisław Szpinalski, Witold Rudziński[33].

Demografia

Udział procentowy Polaków na Litwie (według spisu ludności z 2011 r.).

Wilno zamieszkuje ok. 527 tys. osób (2011), a skład narodowościowy mieszkańców w 2011 wynosił: Litwini 63,2%, Polacy 16,5% (co daje ponad 87 tys. Polaków w Wilnie); Rosjanie 12%; Białorusini 3,5%; Żydzi 0,4%; inne narodowości 4,4%[34].

Pierwszego spisu ludności miasta dokonano w 1873 r. Według tego spisu ówczesne Wilno liczyło 96 tys. mieszkańców w czym więcej niż połowa Żydów[35].

Według spisu dokonanego przez okupacyjne władze niemieckie 14 grudnia 1916 w Wilnie mieszkało 74 466 (53,67%) Polaków, 57 516 (41,45%) Żydów, 2909 (2,09%) Litwinów, 2219 (1,59%) Rosjan, 611 (0,44%) Białorusinów, 880 (0,63%) Niemców i 193 (0,13%) osób innych narodowości. Łączna liczba ludności wyniosła wówczas 138 794[36].

Według spisu powszechnego z 9 grudnia 1931 Polacy stanowili 65,9% mieszkańców miasta (128,6 tys. osób), Żydzi 28% (54,6 tys. osób), Rosjanie 3,8% (7,4 tys. osób), Białorusini 0,9% (1,7 tys. osób), Litwini 0,8% (1579 osób), Niemcy 0,3% (600 osób), Ukraińcy 0,1% (200 osób), inni 0,2% (ok. 400 osób). Wiarygodność spisu jest podważana przez niektórych historyków[37][38].

Podział administracyjny

Mapa podziału administracyjnego Wilna

Wilno dzieli się na 20 dzielnic (gmin):

Zabytki

Ulica Zamkowa

W 1994 Stare Miasto w Wilnie zostało wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO.

W Wilnie jest 40 kościołów, z których najbardziej okazały, to barokowy kościół św. Piotra i Pawła na Antokolu (1668–1676) zawierający ponad 2000 rzeźb oraz kaplica w Ostrej Bramie (Bramie Miednickiej) ze słynnym obrazem Matki Boskiej Ostrobramskiej. Miasto leży na trasie Europejskiego Szlaku Gotyku Ceglanego.

Zabytki gotyckie

Zabytki renesansowe

Zabytki barokowe

Kościół św. Kazimierza w Wilnie – pierwsza barokowa świątynia miasta

Zabytki klasycystyczne

Plac Ratuszowy

Zabytki eklektyczne i neostylowe

Filharmonia

Zabytki XIX- i XX-wiecznej architektury cerkiewnej – styl bizantyjsko-rosyjski i eklektyczny

Zabytki modernistyczne sprzed 1939

Inne zabytki

Nekropolie

Transport

Wieżowiec Europa – najwyższy wieżowiec w krajach bałtyckich o wysokości 148 m.
Biurowce w centrum biznesowym, 2016

Miasto posiada bezpośrednie połączenie kolejowe z Kownem, Szawlami, Kłajpedą, Kiejdanami, Turmontem, Mariampolem, Szostakowem, Święcianami, Oranami, Trokami i in. Ważniejsze połączenia międzynarodowe to Moskwa, Kaliningrad, Mińsk i Mohylów. Nie istnieje bezpośrednie połączenie kolejowe Wilna z Polską, a istniejące do 2013 połączenie pociągiem przez Suwałki z przesiadką w Szostakowie (Šeštokai) również zostało zawieszone. Dzięki współpracy przygranicznych regionów uruchomiono w 2016 weekendowe połączenia Białystok – Kowno z możliwą przesiadką do Wilna (w sumie 5,5 h).

Dworzec autobusowy zapewnia połączenia bezpośrednie ze wszystkimi ważniejszymi miastami Litwy. Można stąd dotrzeć również m.in. do Warszawy, Gdańska, Suwałk, Białegostoku, Rygi, Tallinna, Dyneburga, Mińska, Kijowa, Lwowa, Poznania, Berlina i in. Główni przewoźnicy autobusowi to TOKS, Kautra, Eurolines, Busturas, Svirka, Meteorit, Simple Express (Lux Express), Ecolines i in.

Istnieje możliwość zakupu biletu na autobus przez Internet. W 2009 wprowadzono połączenia autobusowe z podwyższonym komfortem na linii Wilno – Ryga oraz na linii Wilno – Kowno – Warszawa – Poznań – Berlin.

Oświata

W mieście Wilnie w składzie okręgu wileńskiego ZCZW w roku szkolnym 1919/1920 działało 128 szkół powszechnych, 14 szkół średnich, 6 szkół zawodowych, 3 seminaria nauczycielskie i 4 kursy. Ogółem w szkołach uczyło się 21 302 dzieci i pracowało 732 nauczycieli[42].

Media

Na terenie Wilna swą działalność prowadzą wszystkie ważniejsze wydawnictwa czasopism i gazet litewskich, a także pisany w języku polskim Kurier Wileński. Swą siedzibę w Wilnie mają także liczne stacje telewizyjne, m.in.:

i radiowe, m.in.:

  • LRT Radijas,
  • Radio Centras,
  • Radijo Marija,

a także nadawane w języku polskim Radio znad Wilii.

Sport

Nieistniejący już Stadion na Pióromoncie – dawny stadion piłkarski polskich klubów Pogoń Wilno i Ognisko Wilno

Wilno jest siedzibą wielu klubów sportowych, m.in. koszykówki – Lietuvos Rytas Wilno, piłki nożnej – Žalgiris Wilno oraz REO Wilno.

W Wilnie istnieje też polski klub sportowy Polonia Wilno założony w 1990 roku[43].

W czasach II RP w Wilnie istniały też kluby piłkarskie:

  • Śmigły Wilno (klub wojskowy) – najlepszy klub piłkarski przedwojennego Wilna, występujący m.in. w ekstraklasie pod koniec lat 30.
  • WKS 1 ppLeg Wilno (klub wojskowy, w 1933 roku z fuzji WKS 1 ppLeg i WKS 6 ppLeg Wilno powstał Śmigły)
  • Pogoń Wilno (klub wojskowy)
  • Ognisko Wilno (klub kolejowy) – siatkarski wicemistrz Polski 1933
  • Elektrit Wilno (klub zakładów Elektrit)
  • Wilia Wilno (także pod nazwami Sokół i Strzelec)
  • Lauda Wilno (klub cywilny)
  • AZS Wilno (Akademicki Klub Sportowy działający przy Uniwersytecie Stefana Batorego w Wilnie) – siatkarski mistrz Polski 1938
  • Makkabi Wilno (klub mniejszości żydowskiej)

Wilno było przed II wojną światową jednym z większych ośrodków wioślarskich w Polsce. W mieście w okresie międzywojennym istniały następujące kluby wioślarskie lub posiadające sekcję wioślarską:

Niektóre osoby związane z miastem

Tablica upamiętniająca Adama Mickiewicza na ścianie jego dawnego domu
Tablica upamiętniająca miejsce zamieszkania Adama Mickiewicza w 1822
Dom Adama Mickiewicza w 1823
Tablice upamiętniające Stanisława Moniuszkę na fasadzie domu, w którym mieszkał w l. 1840-1858
Tablica upamiętniająca Marcina Poczobutta-Odlanickiego
Popiersie Juliusza Słowackiego upamiętniające jego miejsce zamieszkania
Tablica upamiętniająca miejsce śmierci Władysława Syrokomli

Ważniejsze rody

Ważniejsze rody mieszkające w Wilnie i jego okolicach:

Wilno z lotu ptaka

Panorama Wilna

Miasta partnerskie

Miasta partnerskie Wilna[46]:

Współpraca miast bez umowy

Zobacz też

Przypisy

  1. Statistinės suvestinės: Gyventojų skaičius pagal savivaldybes 2020 m. sausio 1 d. [dostęp 2020-11-13].
  2. Powstanie uniwersytetu w Wilnie – Muzeum Historii Polski, muzhp.pl [dostęp 2022-12-08] (pol.).
  3. Матвей Кузьмич Любавский, Литовско-русский Сейм. Опыт по истории учреждения в связи с внутренним строем и внешней жизнью государства, Москва 1900, s. 182.
  4. Zigmantas Kiaupa – Wilno w czasach pierwszych Wazów, w:Litwa w epoce Wazów, Warszawa 2006, s. 87.
  5. Na czas okupacji rosyjskiej przeniesione w 1659 roku do Kamieńca Litewskiego.
  6. Wojciech Kriegseisen, Sejmiki Rzeczypospolitej szlacheckiej w XVII i XVIII wieku, Warszawa 1991 r., s. 34.
  7. Józef Krajewski: Wilno i okolice: Przewodnik. Pruszków: Oficyna Wydawnicza Rewasz, 2012, s. 33. ISBN 978-83-62460-33-5.
  8. Po konferencji jałtańskiej (4–11 lutego 1945), wyłoniony w konsekwencji jej ustaleń Tymczasowy Rząd Jedności Narodowej podpisał 16 sierpnia 1945 umowę z ZSRR, uznając nieco zmodyfikowaną linię Curzona za wschodnią granicę Polski, w oparciu o porozumienie o granicy zawarte pomiędzy PKWN i rządem ZSRR 27 lipca 1944. W konsekwencji umowy Wilno i zachodnią część województwa wileńskiego włączono do Litewskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej.
  9. Polacy na Litwie, www.polonia.org [dostęp 2022-12-08] (pol.).
  10. Leonard Drożdżewicz, PRZESŁANIE MIŁOSIERDZIA ZNAD WILII, „Znad Wilii”, nr 3 (67) z 2016 r., s. 34., 2016.
  11. Leonard Drożdżewicz, Kultura literacka Wilna, „Znad Wilii”, nr 2 (58) z 2014 r., s. 152–153, http://www.znadwiliiwilno.lt/wp-content/uploads/2020/04/Znad-Wilii-58.pdf.
  12. Weather Information for Vilnius. [dostęp 2006-12-12]. (ang.).
  13. Stanisław Alexandrowicz, Geneza i rozwój sieci miasteczek Białorusi i Litwy do połowy XVII wieku, w: Acta Baltico-Slavica, t. VII, Białystok 1970, s. 48.
  14. Stan Lewicki, Historja handlu w Polsce na tle przywilejów handlowych: (prawo składu), Warszawa 1920, s. 144.
  15. Władysław Konopczyński, Dzieje Polski nowożytnej, t. I, 1936, s. 163.
  16. Wanda Rewieńska, Miasta i miasteczka magdeburskie w woj. wileńskim i nowogródzkim, Lida 1938, s. 6–7.
  17. Ignacy Schiper, Dzieje handlu żydowskiego na ziemiach polskich, Warszawa 1937, s. 27.
  18. Henryk Wisner, Rzeczpospolita Wazów. Czasy Zygmunta III i Władysława IV, t. 1, Warszawa 2002, s. 47.
  19. a b Wilno. Przewodnik krajoznawczy Juljusza Kłosa Prof. Uniwersytetu St. Batorego. Wydanie trzecie poprawione, Wydawnictwo Wileńskiego Oddziału Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego, Wilno 1937, s. 21, 140.
  20. Polska Encyklopedia Szlachecka, t. I, Warszawa 1935, s. 42.
  21. Magazin für die neue Historie und Geographie Angelegt, t. XVI, Halle, 1782, s. 15.
  22. Towarzystwo Przyjaciół Nauk w Wilnie, Wilno s.d., s. 2.
  23. S. Rygiel, H. Drège, Bibljoteka im. Wróblewskich w Wilnie: 1912–1931, Wilno 1934, s. 2.
  24. Marian Balul: Państwowa Szkoła Techniczna w Wilnie im. Marszałka Józefa Piłsudskiego. Warszawa: Wydawnictwo „Arkady”, 1991, s. 21. ISBN 83-213-3603-5.
  25. Paweł Krasnopolski (red.): Wilno i Województwo Wileńskie: Informator społeczno-gospodarczy i księga adresowa m. Wilna i Województwa Wileńskiego. Wilno: Wiktoria Krasnopolska, 1937, s. 7.
  26. Województwo wileńskie (II Rzeczpospolita), Wikipedia, wolna encyklopedia, 14 września 2022 [dostęp 2022-12-08] (pol.).
  27. Litewska okupacja Wileńszczyzny, Magna Polonia, 28 października 2018 [dostęp 2022-12-08] (pol.).
  28. Okupacja litewska Wileńszczyzny, Wikipedia, wolna encyklopedia, 26 listopada 2022 [dostęp 2022-12-08] (pol.).
  29. Dominik Wilczewski. Burzliwe stulecie Bałtów. „Polityka – Pomocnik Historyczny”. Dzieje wokół Bałtyku. 4/2020, s. 105, 2020. Warszawa: Polityka. ISSN 2391-7717. 
  30. Monika Tomkiewicz: Zbrodnia w Ponarach 1941–1944. Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej, 2008, s. 215–216. ISBN 978-83-60464-91-5.
  31. Zob. Dominik Szulc, Wilno – centrum obchodów Tysiąclecia Litwy i Europejska Stolica Kultury w 2009 roku, „Histmag.org”, 5 lipca 2009.
  32. Helena Drożdżewicz, Leonard Drożdżewicz, Powroty poezji do miasta poetów, „Znad Wilii”, nr 4(88), 2021, s. 25–26.
  33. „Wilno”, [w:] The Grove Dictionary of Music and Musicians, London 2001.
  34. Litewski Departament Statystyczny.
  35. Czarkowski, Ludwik: Wilno w latach 1867–1885 (Ze wspomnień osobistych). Wilno 1929, s. 21.
  36. Spisy ludności m. Wilna za okupacji niemieckiej od d. 1 listopada 1915 r., kpbc.umk.pl [dostęp 2017-11-20] (pol.).
  37. Marian Siemiakowicz. Spisy ludności a zagadnienie narodowościowe z uwzględnieniem spraw szkolnictwa dla mniejszości białoruskiej w II Rzeczypospolitej.
  38. Bronisław Makowski. Litwini w Polsce 1920-1939.
  39. Zob. Wilno – przewodnik turystyczny, opr. L. Dowdo, Wydawnictwo Polskie w Wilnie 2008, s. 130–132.
  40. Wilno – zwiedzanie i informacje praktyczne, Podróże po Europie, 7 lutego 2017 [dostęp 2019-10-05] (pol.).
  41. Brygita Łapszewicz, Ambasada Polski w Wilnie przenosi się do nowej siedziby, Kurier Wileński, 28 sierpnia 2018 [dostęp 2019-10-05] (ang.).
  42. Joanna Gierowska-Kałłaur: Rozdział VII. Szkolnictwo na ziemiach podległych Zarządowi Cywilnemu Ziem Wschodnich. W: Joanna Gierowska-Kałłaur: Zarząd Cywilny Ziem Wschodnich (19 lutego 1919 – 9 września 1920). Wyd. 1. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, Instytut Historii PAN, 2003, s. 242. ISBN 83-88973-60-6. (pol.).
  43. Klub sportowy „Polonia” Wilno. [dostęp 2010-04-23]. (pol.).
  44. Ryszard Lucjan Kobendza, Zarys 80-letniej działalności Polskiego Związku Towarzystw Wioślarskich, Warszawa: Komisja Historyczna PZTW, 2001, s. 254–263, ISBN 83-915043-0-1, OCLC 749366255.
  45. Herby szlacheckie Herb Machwicz i herbowni. (pol.).
  46. Miestai partneriai | Vilnius.
  47. Miasta partnerskie Wrocławia, VisitWroclaw.eu [dostęp 2019-07-17] (pol.).

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Vilnius County flag.svg
Flag of Vilnius County, Lithuania
Flag of the United States.svg
The flag of Navassa Island is simply the United States flag. It does not have a "local" flag or "unofficial" flag; it is an uninhabited island. The version with a profile view was based on Flags of the World and as a fictional design has no status warranting a place on any Wiki. It was made up by a random person with no connection to the island, it has never flown on the island, and it has never received any sort of recognition or validation by any authority. The person quoted on that page has no authority to bestow a flag, "unofficial" or otherwise, on the island.
Flag of Finland.svg
Flaga Finlandii
Flag of Albania.svg
Flag of Albania
Flag of Canada (Pantone).svg
Flag of Canada introduced in 1965, using Pantone colors. This design replaced the Canadian Red Ensign design.
Coat of arms of Vilnius Gold.png
Coat of arms of Vilnius
Godło II Rzeczypospolitej.png
Godło Rzeczypospolitej Polskiej ustalone Rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach (Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980)
Flag of Portugal.svg
Flag of Portugal, created by Columbano Bordalo Pinheiro (1857-1929), officially adopted by Portuguese government in June 30th 1911 (in use since about November 1910). Color shades matching the RGB values officially reccomended here. (PMS values should be used for direct ink or textile; CMYK for 4-color offset printing on paper; this is an image for screen display, RGB should be used.)
Flag of Croatia.svg
Łatwo można dodać ramkę naokoło tej grafiki
Vilnius - view4.jpg
Autor: Albert040397, Licencja: CC BY-SA 3.0
Vilnius - capital of Lithuania
Aušros Vartu 8 1.JPG
Autor: Alma Pater, Licencja: CC BY-SA 3.0
Gothic house in Vilnius (15th-16th centuries), Aušros Vartų g. 8
Bernardine.jpg
Autor: Juliux, Licencja: CC-BY-SA-3.0
St. Francis Church of Vilnius
VILLINUS OLD TOWN LITHUANIA SEP 2013 (9851246475).jpg
Autor: calflier001, Licencja: CC BY-SA 2.0
VILLINUS OLD TOWN LITHUANIA SEP 2013
Celebrations of Vilnius return to Lithuania near Vilnius Cathedral in 1939.jpg
Autor: Unspecified, Licencja: GFDL
Celebrations of Vilnius return to Lithuania near Vilnius Cathedral in 1939. The banner reads: Inhabitants of Vilnius welcome the Lithuanian Army
Mickiewicz, Wilno, plaque, 27.6.2001.jpg
Autor: MOs810, Licencja: CC BY-SA 4.0
Tablica na Domu Mickiewicza w Wilnie.
Miuler house in Vilnius.jpg
Miuler's house in Vilnius (Vokiečių g. 26). Here lived Stanislaw Moniuszko (1840-1858)
Herb Rzeczypospolitej Obojga Narodow.svg
Autor: Author: Olek Remesz (wiki-pl: Orem, commons: Orem), Licencja: CC-BY-SA-3.0
Herb Rzeczypospolitej Obojga Narodów - ogólny wzorzec, nie związany z konkretnym przedziałem czasowym, szczególnie w odniesieniu do postaci orła
Žalgiris-Stadion.jpg
Autor: Smull, Licencja: CC BY-SA 3.0
View of Žalgiris stadium in Vilnius, capital of Lithuania
Vilnius - view8.jpg
Autor: Albert040397, Licencja: CC BY-SA 3.0
Cathedral Square in Vilnius
Tyzenhauz Palace in Vilnius.jpg
Tyzenhauz Palace in Vilnius. Vokiečių 28
Street in Vilnius.jpg
Dominikonų Gatvė Vilniuje 19a. Vilnius in 19th century
Flag of Vilnius.svg
Flag of Vilnius. Redraw
Vilnius - view14.jpg
Autor: Albert040397, Licencja: CC BY-SA 3.0
Vilnius - capital of Lithuania / Old Town (EU)
VilniusPanorama1.jpg
Autor: Joergsam, Licencja: CC BY-SA 3.0
Vilnius Altstadt-Panorama
Vilnius - view12.jpg
Autor: Albert040397, Licencja: CC BY-SA 3.0
Vilnius - capital of Lithuania (EU)
La cathédrale et le beffroi de Vilnius (7667465050).jpg
Autor: Jean-Pierre Dalbéra from Paris, France, Licencja: CC BY 2.0

Située sur un très ancien lieu de culte païen, la cathédrale catholique a été reconstruite plusieurs fois en raison des destructions causées par les guerres. Les premières églises ont été élevées par Mindaugas en 1251. A gauche le beffroi qui date de 1522.

Article de Wikipedia sur la cathédrale fr.wikipedia.org/wiki/Cath%C3%A9drale_de_Vilnius

Site sur Vilnius

www.vilnius-tourism.lt/fr/tourisme/lieux-a-visiter/eglise...
Vilnius.ogg
Autor: Renata3 from English Wikipedia, Licencja: CC BY 2.5
This is a recording of Lithuanian pronunciation of en:Vilnius city
Faustyna Kowalska-Wilno.JPG
Autor: Bonio, Licencja: CC BY-SA 3.0
Dom siostry Faustyny Kowalskiej w Wilnie, ul. Vinco Grybo 29a (dawniej Senatorska).
Vilnius Town Hall 2019.jpg
Autor: Pofka, Licencja: CC BY-SA 4.0
Vilnius Town Hall.
Wilno, Adam Mickiewicz and Grazyna plaque, 27.6.2001.jpg
Autor: MOs810, Licencja: CC BY-SA 4.0
Tablica mickiewiczowska w Wilnie.
Vilnius (12663589314).jpg
Autor: xorge, Licencja: CC BY-SA 2.0
Vue de Vilnius.
Vilnius - view3.jpg
Autor: Albert040397, Licencja: CC BY-SA 3.0
Town Hall Square in Vilnius from the air (Lithuania)
Vilnius - view10.jpg
Autor: Albert040397, Licencja: CC BY-SA 3.0
Vilnius - capitala of Lithuania (Europe); center of the city.
Vilnius - Church of St. Johns 01.jpg
Autor: Lestat (Jan Mehlich), Licencja: CC-BY-SA-3.0
Dziedziniec Skargi na Uniwersytecie Wileńskim i kościół pw. Św. Janów wraz z dzwonnicą w Wilnie (Litwa).
Vilnius old town 7.JPG
Autor: Karmen media, Licencja: CC BY-SA 3.0
Vilniaus senamiesčio panorama nuo Šv. Jonų bažnyčios varpinės
Mikalojus Church.jpg
Autor: Julius, Licencja: CC BY 2.5
The Church of St. Nicholas in Vilnius, the oldest in Lithuania
Europe tower.jpg
Autor:

Bearas

, Licencja: CC BY-SA 3.0

Wieżowiec Europa w Wilnie, Litwa.

Vilnius - view2.jpg
Autor: Albert040397, Licencja: CC BY-SA 3.0
Presidential Palace in Vilnius from the air.
Vilnius - view7.jpg
Autor: Albert040397, Licencja: CC BY-SA 3.0
Vilnius - Capital of Lithuania (Europe)
Vilnius Pilies street.jpg
Autor: Marcin Białek, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Ulica Pilies w Wilnie, w głębi Wieża Giedymina
Vilnius - view9.jpg
Autor: Albert040397, Licencja: CC BY-SA 3.0
Vilnius - center of the city (Lithuania)
Vilnius - view15.jpg
Autor: Albert040397, Licencja: CC BY-SA 3.0
Vilnius - capital of Lithuania (EU)
St. Casimir Vilnius.JPG
Saint Casimis church in Vilnius at evening.
Gediminas Tower.jpg
(c) Tiia Monto, CC BY-SA 3.0
Gediminas Tower in Vilnius, Lithuania.
House of Adam Mickiewicz in Vilnius.jpg
House in Vilnius (Literatu g., zaul. Literacki). Here lived Adam Mickiewicz
POL województwo wileńskie II RP COA.svg

Herb województwa wileńskiego II Rzeczypospolitej

Uwaga ta grafika jest wzorowana na projektowanym herbie województwa z 1928 r. Ostateczne projekty autorstwa Zygmunta Lorenca zostały opracowane w 1929 r. Jeśli masz do nich dostęp bardzo proszę o kontakt Poznaniak
Vilnius - view5.jpg
Autor: Albert040397, Licencja: CC BY-SA 3.0
Vilnius - capital of Lithuania (Europe)
Palace of the Grand Dukes of Lithuania 2019 2.jpg
Autor: Pofka, Licencja: CC BY-SA 4.0
Palace of the Grand Dukes of Lithuania in Vilnius, Lithuania.
Celebration of incorporation of Vilnius Region to Poland 1922.PNG
Uroczystość przyłączenia Wileńszczyzny do Polski w 1922 roku
Juliusz Slowacki Wilno1.JPG
Juliusz Słowacki memorial tablet in Vilnius
Evangelican Church Vilnius2.jpg
Autor: Alma Pater, Licencja: CC BY 3.0
Evangelican Reformers' Church in Vilnius (Pylimo g., Karol Podczaszyński, 1829-1835)
St. Anne's Church in Vilnius (Wilno).JPG
Autor: Pudelek (Marcin Szala), Licencja: CC BY-SA 3.0
St. Anne's Church in Vilnius (Wilno)
StanislawMoniuszkoOrgan.jpg
Organ in the Church of St. John and bust of Stanislaw Moniuszko (Vilnius)
JacobPhilip1.jpg
The Church of St. Jacob and St. Philip in Vilnius
Art Museum of Lithuania.jpg
Autor: Julius, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Art Museum of Lithuania. The Art Gallery in Chodkiewicz Palace lt: Chodkevičių rūmai
Moniushko bust.jpg
Autor: Juliux, Licencja: CC-BY-SA-3.0
pomnik Stanisława Moniuszki w Wilnie, ob. na Litwie
Syrokomla Wladyslaw died here in 1862.jpg
Władysław Syrokomla memorial tablet in Vilnius (Barboros Radvilaites g. 3).
Pilies gatvė 01(js) Vilnius.jpg
Autor: Jerzy Strzelecki, Licencja: CC BY-SA 3.0
Pilies Street in Vilnius
Wilno-dzielnice.png
Autor: Aotearoa, Licencja: CC BY-SA 3.0
Dzielnice Wilna
Bures business centre in Vilnius, 2016.jpg
Autor:

Guillaume Speurt, Tallinn, Estonia

, Licencja: CC BY-SA 2.0

Biurowce w centrum biznesowym w Wilnie, Litwa.
Opis oryginalny:
ang.: Burės business centre in Vilnius, Lithuania.

Vilnius - view13.jpg
Autor: Albert040397, Licencja: CC BY-SA 3.0
Vilnius - capital of Lithuania (EU)
Vilnius (12664060383).jpg
Autor: xorge, Licencja: CC BY-SA 2.0
Vue de Vilnius.
Allsaintsvilnius.jpg
Church of All Saints, Vilnius
Litwa-polacy.png
Autor: Pulek1, Licencja: CC BY-SA 4.0
Lithuanian municipalities with Polish minority exceeding 10% of the total population
Rasos Cemetery's general view.jpg
Autor: Sebk., Licencja: CC BY-SA 4.0
Cmentarz na Rossie, Wilno.
Tiškevičiųrūmai2010 02 09Vilnius41.JPG
Autor: Rimantas Lazdynas, Licencja: CC BY-SA 3.0
Tyszkiewicz Palace in Vilnius, Lithuania
Vilnius - view11.jpg
Autor: Albert040397, Licencja: CC BY-SA 3.0
Vilnius - capital of Lithuania (EU)
Church of the St Raphael the Archangel in Vilnius12.jpg
Autor: lt:Naudotojas:Algirdas, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Church of the St Raphael the Archangel and former jesuit monastery in Vilnius
Vilnius (Wilno) - city hall square (Rotušės aikštė).JPG
Autor: Pudelek (Marcin Szala), Licencja: CC BY-SA 3.0
Wilno - Plac Ratuszowy
Church of St. Catherine in Vilnius 02(js).jpg
Autor: Jerzy Strzelecki, Licencja: CC BY-SA 3.0
Kościół św. Katarzyny w Wilnie
Pac Palace.JPG
Autor: Alma Pater, Licencja: CC BY-SA 3.0
Palace of the Pac (family) in Vilnius (Švento Jono street 3), now Polish embasyy
Marcin Poczobutt-Odlanicki memorial tablet(js).jpg
Autor: Jerzy Strzelecki, Licencja: CC BY 3.0
Tablica pamiątkowa Macina Odlanickiego-Poczobutta (1728-1810), astronoma, matematyka, jezuity na dziedzińcu obserwatorium Uniwersytetu Wileńskiego
Kenessa Vilnius (5970197134).jpg
Autor: FaceMePLS from The Hague, The Netherlands, Licencja: CC BY 2.0

The Crimean Karaites are a community of ethnic Turkic adherents of Karaite Judaism in Eastern Europe. Originally centered in Crimea, Karaim were established in Lithuania and elsewhere in Europe from late medieval times.

De Karaïm vormen een zeer kleine etnische minderheid in Litouwen die bestaat uit de nazaten van Tartaarse Karaïeten die in de 14e eeuw door Vytautas de Grote van de Krim naar zijn rijk werden gehaald. Hun culturele centrum is Trakai, de toenmalige Litouwse hoofdstad.
VILNIUS, AB. 029.JPG
Autor: Antekbojar, Licencja: CC0
STARE MIASTO.
Vilnius - view1.jpg
Vilnius - capital of Lithuania. Center of the city.
Urząd Wojewódzki Wileński w Wilnie.jpg
Autor: Poznaniak, Licencja: CC BY-SA 2.5
Urząd Wojewódzki Wileński w Wilnie
Logo of Vilnius.svg
Logo of Vilnius
Vilnia. Вільня (T. Makoŭski, 1600).jpg
Vilnius city panorama, painted by Tomasz Makowski in 1600.