Wincenty Aksamitowski
 | |
| generał dywizji | |
| Data i miejsce urodzenia | 15 września 1760 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Przebieg służby | |
| Lata służby | |
| Siły zbrojne | |
| Główne wojny i bitwy | |
| Odznaczenia | |
   | |
Wincenty Aksamitowski herbu Gryf[1] (ur. 15 września 1760 w Nagórzanach koło Kamieńca Podolskiego, zm. 13 stycznia 1828 w Warszawie) – generał dywizji armii Księstwa Warszawskiego.
Życiorys
Był synem Ignacego herbu Gryf (zmarłego w 1810), łowczego podolskiego, posła, oraz Tekli de Witte; po matce był wnukiem inżyniera i generała Jana de Witte. Od 1774 w armii, kadet w Szkole Artylerii Koronnej w Warszawie. Podporucznikiem został w 1781 roku[1]. Od 1783 oficer w służbie liniowej.
Walczył w stopniu kapitana w wojnie z Rosją w 1792 roku jako dowódca kompanii w bitwach pod Zieleńcami i Ostrogiem. Tam dostał się do niewoli. Przejął czasowo służbę w wojsku rosyjskim i awansował na majora. Po wybuchu powstania 1794 roku przedostał się do wojsk polskich i ponownie w stopniu kapitana walczył w obronie Warszawy; dalszy awans uniemożliwiła niedawna służba w armii rosyjskiej (Tadeusz Kościuszko zarzucał mu "przywiązanie do Moskali").
Po upadku powstania przez Galicję przedostał się do Włoch. Od 1797 walczył w Legionach, w których pełnił funkcję szefa batalionu. Zorganizował również legionową artylerię. Bronił Mantui a po jej kapitulacji dostał się do niewoli austriackiej. Po uwolnieniu na słowo powrócił do służby. Od 1801 był dowódcą 2 półbrygady wysłanej do San Domingo. W wyprawie tej udziału nie wziął zasłaniając się koniecznością uporządkowania finansów jednostki. Posądzony o złe intencje w tej sprawie, popadł w konflikt ze środowiskiem polskim i w latach 1803-1806 służył w armii francuskiej. Walczył pod Jeną. Z ramienia armii francuskiej był w 1806 komendantem Poznania.
Wkrótce przeszedł do armii Księstwa Warszawskiego w stopniu generała z 1806 na stanowisko dowódcy artylerii. Od 1807 dowódca artylerii i inżynierii. W wyniku nieporozumień z księciem J. Poniatowskim jesienią 1808 dyscyplinarnie przeniesiony do służby francuskiej. Od 1809 ponownie w Wojsku Polskim, dowódca 2 Brygady Piechoty w 1 Dywizji komendanta departamentu poznańskiego, w 1812 gubernator Poznania.
W kampanii moskiewskiej 1812 zastępca szefa sztabu króla Neapolu Joachima Murata, a w kampanii 1813 dowodził jazdą w Dywizji Dąbrowskiego. Walczył pod Lipskiem i Hanau, potem ponownie w służbie J. Murata. W kampanii francuskiej 1814 dowodził Brygadą Ciężkiej Jazdy w Dywizji gen. J. Defranca. Po upadku Napoleona zastępca przewodniczącego Centralnej Rady Administracji Korpusu Polskiego.
W 1815 powrócił do kraju i działał w armii Królestwa Polskiego. Był komendantem wojskowym departamentu siedleckiego. W kwietniu 1816 przeszedł do rezerwy ze względu na stan zdrowia.
W Paryżu od 1802 był adeptem 33. stopnia obrządku szkockiego loży masońskiej stopni wyższych.
Był mistrzem katedry w loży wolnomularskiej Bracia Polscy Zjednoczeni, założonej przez gen. Aleksandra Rożnieckiego[2]. W 1820 roku był wielkim pieczętarzem Wielkiego Wschodu Narodowego Polski[3].
Autor wydawnictwa pt.: Historia artylerii polskiej w Legionach we Włoszech.
Odznaczenia
Był odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Virtuti Militari (1808), a także francuskim Krzyżem Kawalerskim i Oficerskim Orderu Legii Honorowej (1807 i 1812)[4].
Przypisy
- ↑ a b Ryszard Morawski: Wojsko Księstwa Warszawskiego. Generalicja i sztaby. s. 15.
- ↑ Marek Tarczyński, Generalicja powstania listopadowego, 1980, s. 60.
- ↑ Stanisław Małachowski-Łempicki, Wykaz polskich lóż wolnomularskich oraz ich członków w latach 1738-1821, w: Archiwum Komisji Historycznej, t. XIV, Kraków 1930, s. 137.
- ↑ Tadeusz Jeziorowski: The Napoleonic Orders. Ordery Napoleońskie. Warszawa 2018, s. 147
Bibliografia
- R. Bielecki – Encyklopedia wojen Napoleońskich, Warszawa 2002
- Henryk P. Kosk – Generalicja polska, tom I, Oficyna Wydawnicza "Ajaks", Pruszków 2001, ISBN 83-87103-81-0
- Ryszard Morawski, Henryk Wielecki: Wojsko Księstwa Warszawskiego. Generalicja i sztaby. Warszawa: Wydawnictwo Belona, 1996. ISBN 83-11-08511-0.
- Jan Pachoński, Oficerowie Legionów Polskich 1796-1807, część II: Słownik biograficzny oficerów Legionów Polskich 1796-1807 (do druku przygotowali Kamil Stepan i Adam Roliński), Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego, Księgarnia Akademicka, Kraków 1998-2003, s. 4-6
- Stefan Pomarański, w: Polski Słownik Biograficzny. T. 1. Kraków: Polska Akademia Umiejętności – Skład Główny w Księgarniach Gebethnera i Wolffa, 1935, s. 39–40. Reprint: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Kraków 1989, ISBN 83-04-03484-0