Wincenty Juliusz Wdowiszewski

Wincenty Juliusz Wdowiszewski
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

1849 lub 1850
Kraków

Data i miejsce śmierci

24 stycznia 1906
Kraków

Miejsce spoczynku

Cmentarz Rakowicki w Krakowie

Narodowość

polska

Tytuł naukowy

inżynier

Rodzice

Wincenty

Małżeństwo

Olga Julia z d. Choroszczakowska

Dzieci

Olga Maria, Witold Wacław, Emilia, Joanna

Krewni i powinowaci

Jan (brat)

Wincenty Juliusz (Julian) Wdowiszewski herbu Gryf (ur. 1849 lub 1850 w Krakowie, zm. 24 stycznia 1906 tamże) – polski inżynier, architekt i historyk sztuki, pisarz.

Życiorys

Wincenty Juliusz[1][2][3] (wzgl. Julian[4]) Wdowiszewski[a] urodził się w 1849[3] lub w 1850[4]. Wywodził się z rodu Wdowiszewskich herbu Gryf[5]. Był synem Wincentego[5] (1827-1887, więzień stanu z 1848 i 1863, urzędnik krakowskiego magistratu, dyrektor archiwum miejskiego w Krakowie)[6][7][4]. Miał brata Jana (1853-1904, architekt, dyrektor Muzeum Techniczno-Przemysłowego w Krakowie)[8].

W 1870 ukończył studia inżynierskie w Instytucie Technicznym w Krakowie[4]. Po studiach pracował przy budowie kolei z Przemyśla na Węgry prowadzonej przez Przełęcz Łupkowską[9]. Następnie wstąpił do służby rządowej[9][10]. Od około 1874 był praktykantem budownictwa przy oddziale technicznym C. K. Namiestnictwa we Lwowie i w tym charakterze przydzielony do oddziału budowniczego urzędu c. k. starostwa w Bochni[11], od około 1876 do około 1877 zatrudniony tam etatowo[12][13]. Następnie od około 1877 do około 1878 był praktykantem budownictwa w oddziale budowniczym urzędu c. k. starostwa w Nadwórnej[14][b].

Potem zamieszkiwał w Sanoku, gdzie od około 1879 do około 1886 jako autoryzowany inżynier cywilny prowadził prywatne biuro techniczne[c][15][16][1][9][10]. W tym okresie zajmował się budową dróg, mostów, budownictwem lądowym[9]. Był autorem planu budowy gmachu C. K. Gimnazjum w Sanoku[17]. W mieście był prezesem „Gwiazdy” oraz założycielem i wiceprezesem „Stowarzyszenia rękodzielniczo-przemysłowego”[1]. W mieście stworzył sklep spożywczy (przy nim wydawano tygodnik „Pośrednik”), organizował także wieczory pamiątkowe, patriotyczne i odczyty[1]. W latach od około 1881 do około 1885 należał do oddziału sanocko-lisko-brzozowsko-krośnieńskiego C. K. Galicyjskiego Towarzystwa Gospodarskiego[18].

Z Sanoka powrócił do Krakowa, gdzie od około 1887 przez resztę życia był autoryzowanym inżynierem cywilnym[19]. Równolegle podjął pracę w wydziale budownictwa Magistratu Stołecznego Królewskiego Miasta Krakowa, gdzie był zatrudniony od 1886 lub od około 1888 jako II inspektor budownictwa[d][20], od około 1893 jako I inspektor budownictwa[21][e], od maja 1897 do końca życia sprawował stanowisko dyrektora tegoż wydziału[16][22][23][1][f].

Jako historyk sztuki pracował na polu naukowym i był członkiem Komisji Historii Sztuki Akademii Umiejętności[24][3]. Przez 22 lata był członkiem Towarzystwa Technicznego w Krakowie, w strukturze tegoż w 1886 i 1887 pełnił funkcję sekretarza (wówczas był redaktorem „Czasopisma Technicznego”), w lutym 1899 wybrany prezesem[25], później przez cztery lata był w komitecie redakcyjnym pisma „Architekt”[4]. W 1889 był członkiem komitetu ku wsparciu pogorzelców z Bobowy[26]. Zapowiadał swój udział na Drugi Zjazd Historyków Polskich w 1890[27]. W maju 1896 został wybrany do składu zarządu miejskiej Kasy Chorych w Krakowie[28], w styczniu 1897 wybrany do wydziału Towarzystwa Miłośników Historii i Zabytków Krakowa[29]. Przed 1897 nadzorował budowę gmachu nowego teatru w Krakowie[16]. W 1899 był członkiem komitetu budowy pomnika Tadeusza Kościuszki w Krakowie[30].

Był autorem artykułów drukowanych w czasopismach fachowych oraz w prasie codziennej, pisał opracowania w zakresie krytyki literackiej i sztuki[1]. Pisywał także cieszące się wielką popularnością utwory sceniczne, komedie i powieści[16][9]. Jego utwory były z powodzeniem wystawiane w teatrach[16]. Niektórych z dzieł literackich dotyczyły mieszkańców Sanoka i okolic: Szambelani – o szlachcie, Takich więcej – o rękodzielnikach, Dwaj polscy malarze – o braciach artystach-malarzach Maksymilianie i Franciszku Ksawerym Siemianowskich[1]. Swe cenne zbiory, które gromadził przez całe życie, na kilka dni przed śmiercią przekazał krakowskiemu Muzeum Narodowemu[9][2].

Zmarł 24 stycznia 1906 w Krakowie w wieku 56 lat[1][9][2]. Został pochowany 26 stycznia 1906 na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie (kwatera Z)[9][3][31].

Był żonaty z Olgą Julią z domu Choroszczakowską, z którą miał dzieci: Olgę Marię (zm. 1880 w Sanoku w wieku 5 lat)[32], Witolda Wacława (ur. 1881 w Sanoku)[5], bliźniaczki Emilię i Joannę (ur. 1885)[33].

Publikacje

  • Kobieta w historii sztuki (1874)[34][9]
  • Takich więcej: Komedia w dwóch aktach (1880)[35]
  • Dwaj polscy malarze (Bracia Siemianowscy) (1881)[36]
  • Potomkowie senatorów. Komedja w trzech aktach (1884)[37]
  • Jeszcze nieco o zabytkach krakowskich, ich miłośnikach i ich niszczycielach (1888)[38]
  • Najnowszy plan król. stoł. miasta Krakowa: z wykreśleniem nowo powstałych ulic (1888)
  • Przepisy budownicze, ogniowe i porządkowe dla miasta Krakowa: podręcznik dla właścicieli domów, urzędników miejskich [...] w Krakowie zamieszkałych (1891)
  • W sprawie nowego krakowskiego teatru: rzecz na czasie (1892)[39]
  • Kurtyna teatru krakowskiego (1894)[40]
  • Kulturtraeger[2] wgl. Kulturtraegerzy[9] (nowela[9] wzgl. powieść[2])
  • Takich więcej (komedia mieszczańska)[9][2]
  • Ogniowe próby (sztuka teatralna)[9]
  • Szambelani (sztuka teatralna)[9]

Uwagi

  1. ↑ W ewidencji urzędników Austro-Węgier był określany w języku niemieckim jako „Vinzenz Wdowiszewski”.
  2. ↑ Tu podano, że Wincenty Wdowiszewski zanim został zatrudniony w Sanoku pracował jako technik rządowy w różnych miejscowościach Galicji Wschodniej. Architekt 1906 ↓, s. 70
  3. ↑ W Szymatyzmie z 1879 Wincenty Wdowiszewski nie figurował (w wykazie był tylko jego ojciec). Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1879. Lwów: 1879, s. 707.
  4. ↑ Po raz pierwszy jako II inspektor budownictwa Wincenty Wdowiszewski figurował w Szematyzmie z 1889, co zgodnie z zasadą publikowania w tychże wydawnictwach oznaczało służbę za rok poprzedni. W pośmiertnej relacji podano, że posadę inspektora budownictwa miejskiego w Krakowie objął wiosną 1886. Architekt 1906 ↓, s. 70
  5. ↑ Tu podano, że przed mianowanie na stanowisko dyrektora w maju Wincenty Wdowiszewski przez okres 2 lat i 8 miesięcy sprawował posadę kierownika urzędu budownictwa. Słowo 1897 ↓, s. 2
  6. ↑ Tu podano, że z posady inspektora został awansowany na zastępcę dyrektora, a w 1900 został naczelnym dyrektorem, Architekt 1906 ↓, s. 70 Tu podano, że dyrektorem został w 1897, Nowości 1906 ↓, s. 13

Przypisy

  1. ↑ a b c d e f g h Gazeta 1906 ↓, s. 3.
  2. ↑ a b c d e f Nowości 1906 ↓, s. 14.
  3. ↑ a b c d Lista osób zasłużonych pochowanych na Cmentarzu Rakowickim (1803–1939). W: Karolina Grodziska–Ożóg: Cmentarz Rakowicki w Krakowie. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1987, s. 147. ISBN 83-08-01428-3.
  4. ↑ a b c d e Architekt 1906 ↓, s. 69.
  5. ↑ a b c Księga chrztów 1870–1882. Parafia rzymskokatolicka w Sanoku, s. 152 (poz. 126).
  6. ↑ Kronika miejscowa i zagraniczna. „Czas”. Nr 67, s. 2, 23 marca 1887. 
  7. ↑ Kronika. „Kurjer Lwowski”. Dodatek do numeru 84, s. 4, 24 marca 1887. 
  8. ↑ Z ostatniej chwili. Nekrologia. „Nowiny”. Nr 163, s. 6, 19 lipca 1904. 
  9. ↑ a b c d e f g h i j k l m n Architekt 1906 ↓, s. 70.
  10. ↑ a b Nowości 1906 ↓, s. 13.
  11. ↑ Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1875. Lwów: 1875, s. 6, 13, 76.
  12. ↑ Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1876. Lwów: 1876, s. 13.
  13. ↑ Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1877. Lwów: 1877, s. 10, 48.
  14. ↑ Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1878. Lwów: 1878, s. 26.
  15. ↑ Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1880. Lwów: 1880, s. 474.
    •Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1881. Lwów: 1881, s. 485.
    •Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkiem Księstwem Krakowskiem na rok 1882. Lwów: 1882, s. 213.
    •Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1883. Lwów: 1883, s. 216.
    •Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1884. Lwów: 1884, s. 195.
    •Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1885. Lwów: 1885, s. 195.
    •Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1886. Lwów: 1886, s. 195.
    •Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1887. Lwów: 1887, s. 196.
  16. ↑ a b c d e Słowo 1897 ↓, s. 2.
  17. ↑ Księga uchwał Rady miejskiej od maja 1878 do czerwca 1881. T. VII. sanockabibliotekacyfrowa.pl. s. 152-153. [dostęp 2022-02-05].
  18. ↑ Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkiem Księstwem Krakowskiem na rok 1882. Lwów: 1882, s. 570.
    •Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1883. Lwów: 1883, s. 570.
    •Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1884. Lwów: 1884, s. 554.
    •Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1885. Lwów: 1885, s. 554.
  19. ↑ Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1888. Lwów: 1888, s. 197.
    •Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1889. Lwów: 1889, s. 219.
    •Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1890. Lwów: 1890, s. 219.
    •Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1891. Lwów: 1891, s. 219.
    •Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1892. Lwów: 1892, s. 220.
    •Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1893. Lwów: 1893, s. 220.
    •Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1894. Lwów: 1894, s. 221.
    •Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1895. Lwów: 1895, s. 222.
    •Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1896. Lwów: 1896, s. 222.
    •Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1897. Lwów: 1897, s. 222.
    •Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1898. Lwów: 1898, s. 267.
    •Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1899. Lwów: 1899, s. 267.
    •Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1900. Lwów: 1900, s. 267.
    •Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1901. Lwów: 1901, s. 267.
    •Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1902. Lwów: 1902, s. 284.
    •Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1903. Lwów: 1903, s. 284.
    •Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1904. Lwów: 1904, s. 263.
    •Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1905. Lwów: 1905, s. 288.
    •Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1906. Lwów: 1906, s. 305.
  20. ↑ Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1889. Lwów: 1889, s. 295.
    •Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1890. Lwów: 1890, s. 295.
    •Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1891. Lwów: 1891, s. 295.
    •Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1892. Lwów: 1892, s. 295.
    •Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1893. Lwów: 1893, s. 295.
  21. ↑ Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1894. Lwów: 1894, s. 295.
    •Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1895. Lwów: 1895, s. 295.
    •Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1896. Lwów: 1896, s. 295.
    •Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1897. Lwów: 1897, s. 295.
  22. ↑ Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1898. Lwów: 1898, s. 354.
    •Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1899. Lwów: 1899, s. 354.
    •Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1900. Lwów: 1900, s. 354.
    •Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1901. Lwów: 1901, s. 354.
    •Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1902. Lwów: 1902, s. 376.
    •Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1903. Lwów: 1903, s. 376.
    •Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1904. Lwów: 1904, s. 376.
    •Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1905. Lwów: 1905, s. 376.
    •Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1906. Lwów: 1906, s. 387.
  23. ↑ Hof- und Staatshandbuch der Österreichisch-Ungarischen Monarchie für das Jahr 1906. Wiedeń: 1906, s. 792.
  24. ↑ Kronika. „Kurjer Lwowski”. Nr 52, s. 5, 21 lutego 1890. 
  25. ↑ Vereins-Nachrichten. „Neuigkeits Welt Blatt”. Nr 32, s. 15, 9 lutego 1899. (niem.). 
  26. ↑ Podziękowanie. „Kurjer Lwowski”. Nr 297, s. 6, 26 października 1889. 
  27. ↑ Drugi zjazd historyków polskich. „Kurjer Lwowski”. Nr 31, s. 2, 31 stycznia 1890. 
  28. ↑ Wybory w miejskiej Kasie Chorych. „Krakauer Tagblatt”. Nr 104, s. 3, 5 maja 1896. 
  29. ↑ Kronika. „Kurjer Lwowski”. Nr 10, s. 4, 10 stycznia 1897. 
  30. ↑ Kronika. Pomnik Kościuszki. „Kurjer Lwowski”. Nr 282, s. 2, 11 października 1899. 
  31. ↑ Spis osób pochowanych na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie (osoby pochowane do 1939 r.). cmentarium.sowa.website.pl. [dostęp 2016-04-30].
  32. ↑ Księga aktów zejść rzym.-kat. Sanok 1878–1904. T. H. Sanok: Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku, s. 29 (poz. 120).
  33. ↑ Księga chrztów 1882–1892. Parafia rzymskokatolicka w Sanoku, s. 93 (poz. 177, 178).
  34. ↑ Kobieta w historji sztuki, polona.pl [dostęp 2019-07-17].
  35. ↑ Takich więcej : komedja w dwóch aktach, polona.pl [dostęp 2019-07-17].
  36. ↑ Dwaj polscy malarze (Bracia Siemianowscy), polona.pl [dostęp 2019-07-17].
  37. ↑ Potomkowie senatorów. Komedja w trzech aktach. Napisał Wincenty Juliusz Wdowiszewski. sbc.org.pl. [dostęp 2021-11-01].
  38. ↑ Jeszcze nieco o zabytkach krakowskich, ich miłośnikach i ich niszczycielach, polona.pl [dostęp 2019-07-17].
  39. ↑ W sprawie nowego krakowskiego teatru : rzecz na czasie, polona.pl [dostęp 2019-07-17].
  40. ↑ Kurtyna teatru krakowskiego, polona.pl [dostęp 2019-07-17].

Bibliografia

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Wincenty Wdowiszewski (-1906).jpg
Wincenty Wdowiszewski (-1906)