Wincenty Karuga

Wincenty Karuga, jako starosta krośnieński w otoczeniu chłopów z okolic Krosna Odrzańskiego (lato 1949 r.)
Podpis Starosty Powiatowego Krośnieńskiego Wincentego Karugi na piśmie z dnia 17 grudnia 1948 r.

Wincenty Karuga, ps. „Kazimierz Nemedyński” (ur. 19 lipca 1906 w Królewskiej Hucie[1], zm. 25 grudnia 1961 w Bytomiu[2]) – nauczyciel, działacz społeczny i polityczny, bezpartyjny Poseł na Sejm.

Życiorys

Wincenty Karuga urodził się w Królewskiej Hucie[1]. W trakcie III powstania śląskim był kurierem[3] z Naczelną Komendą Wojsk Powstańczych. Współorganizator i przywódca Związku Młodzieży Powstańczej[4].

Ukończył Seminarium Nauczycielskie w Pszczynie[3]. Podjął studia w Centralnym Instytucie Wychowania Fizycznego i rozpoczął pracę w szkołach w Chorzowie i w Katowicach[3]. Ukończył kurs sędziego lekkoatletycznego, organizował rozgrywki piłkarskie, działał w klubie motocyklowym w Katowicach[5].

Instytut Badania Spraw Narodowościowych w Warszawie. Był jednym z inicjatorów powstania Stowarzyszenia Młodzieży Polskiej w Biertułowicach[3], w 1933 został prezesem Bratniej Pomocy słuchaczy Centralnego Instytutu Wychowania Fizycznego[5], był jednym z organizatorów i członków zarządu Związku Młodzieży Powstańczej[6]. Został wpisany do Sonderfahndungsbuch Polen. Przez cały okres hitlerowskiej okupacji był poszukiwany przez Gestapo. Był członkiem Armii Krajowej. W tym czasie ukrywał się pod pseudonimem Kazimierz Nemedyński[7].

Od zakończenia wojny był starostą w Nysie, a w 1948 - w Krośnie Odrzańskim[8]. Odnalazł i zabezpieczył przed szabrownikami przewieziony przez Niemców z Warszawy do Nysy pomnik Mikołaja Kopernika i Chrystusa z kościoła św. Krzyża w Warszawie. Był inicjatorem odbudowy Nysy. Z powodu konfliktów z komunistycznymi działaczami był usuwany z funkcji polityczno-społecznych. Szef Krośnieńskiego Urzędu Bezpieczeństwa tak scharakteryzował byłego starostę nyskiego:

Karuga Wincenty przybył z powiatu Nysa, jest czł. P.P.S. o zapatrywaniach W.R.N.-owskich. Niechętnie, a nawet wrogo ustosunkowany do czł. P.P.R."[9]

W piśmie z 29 grudnia 1948 do Wojewódzkiego Urzędu UB w Poznaniu szef UB w Krośnie Odrzańskim raportował:

Administracja powiatowa - (…) Sam Starostwa powiatowy jest wyrzucony z partii P.P.S., poglądów reakcyjnych i do tego czasu nie zmieniono go. Z takim Starostą nie może być współpracy, bo nie można szczerze o jakiejś sprawie porozmawiać. Prosiłbym, aby można przysłać innego Starostę"[9].

Przez wiele lat pracował jako górnik dołowy w kopalni węgla kamiennego Rozbark w Bytomiu. Pracując w kopalni ukończył wieczorową szkołę górniczą i objął stanowisko sztygara[2]. Po zmianach 1956 roku powrócił do działalności politycznej. W wyborach z roku 1957 wybrany został do Sejmu PRL jako bezpartyjny[2].

Został pochowany w Goczałkowicach[2].

Przypisy

  1. ↑ a b Katarzyna Janiszewska, Magdalena Stokłosa, Aleksandra Wójcik: Sportowcy dla niepodległej. Opowieść na rok powstań śląskich. 2021, s. 88. ISBN 978-83-962258-2-5.
  2. ↑ a b c d Katarzyna Janiszewska, Magdalena Stokłosa, Aleksandra Wójcik: Sportowcy dla niepodległej. Opowieść na rok powstań śląskich. 2021, s. 97. ISBN 978-83-962258-2-5.
  3. ↑ a b c d Katarzyna Janiszewska, Magdalena Stokłosa, Aleksandra Wójcik: Sportowcy dla niepodległej. Opowieść na rok powstań śląskich. 2021, s. 88. ISBN 978-83-962258-2-5.
  4. ↑ Ryszard Hajduk, 'Nieznana karta tajnego frontu', MON, W-wa 1985, ISBN 83-11-07208-6.
  5. ↑ a b Katarzyna Janiszewska, Magdalena Stokłosa, Aleksandra Wójcik: Sportowcy dla niepodległej. Opowieść na rok powstań śląskich. 2021, s. 90. ISBN 978-83-962258-2-5.
  6. ↑ Katarzyna Janiszewska, Magdalena Stokłosa, Aleksandra Wójcik: Sportowcy dla niepodległej. Opowieść na rok powstań śląskich. 2021, s. 92. ISBN 978-83-962258-2-5.
  7. ↑ Katarzyna Janiszewska, Magdalena Stokłosa, Aleksandra Wójcik: Sportowcy dla niepodległej. Opowieść na rok powstań śląskich. 2021, s. 94-95. ISBN 978-83-962258-2-5.
  8. ↑ Katarzyna Janiszewska, Magdalena Stokłosa, Aleksandra Wójcik: Sportowcy dla niepodległej. Opowieść na rok powstań śląskich. 2021, s. 94-95. ISBN 978-83-962258-2-5.
  9. ↑ a b Sprawozdania dekadowe Komendy Powiatowej Milicji Obywatelskiej Krosno sierpień-wrzesień 1948 r., sygn. IPNPo 060/54/15, 28 września 1948.

Media użyte na tej stronie

Starosta krośnieński Wincenty Karuga z chłopami z okolic Krosna Odrzańskiego.png
Autor: Brak danych o autorze, Licencja: CC BY-SA 4.0
Starosta krośnieński Wincenty Karuga w otoczeniu chłopów z okolic Krosna Odrzańskiego - lato 1949 r.
Podpis Wincentego Karugi.jpg
Autor: dokument, Licencja: CC BY-SA 4.0
Podpis Wincentego Karugi w piśmie z dnia 17.12.1948 skierowanym przez Starostę Powiatowego Krośnieńskiego do Urzędu Wojewódzkiego Poznańskiego Ekspozytury w Gorzowie Wlkp. Numer pisma S.Pow. 12/17/48.