Wincenty Lewoniuk i 12 towarzyszy

Błogosławieni
Męczennicy z Pratulina
Ilustracja
Data i miejsce śmierci24 stycznia 1874
Pratulin
Czczeni przezKościół katolicki
Beatyfikacja6 października 1996
przez Jana Pawła II
Wspomnienie23 stycznia
Patronidiecezji chełmskiej i unitów
Szczególne miejsca kultuSanktuarium Unitów Podlaskich, Parafia św. Apostołów Piotra i Pawła w Pratulinie
Ikona męczenników w cerkwi św. Nikity w Kostomłotach – Sanktuarium Unitów Podlaskich
Relikwiarz męczenników w kościele św. św. Piotra i Pawła w Pratulinie

Męczennicy z Pratulina, Męczennicy podlascy, Męczennicy pratulińscy, Męczennicy uniccy – 13 unitów zamordowanych w Pratulinie, błogosławieni Kościoła katolickiego.

24 stycznia 1874[1] wojsko rosyjskie (w tym formacje kozackie) otworzyło ogień do parafian modlących się przed świątynią skonfiskowaną przez zaborcę na rzecz prawosławia. Akt ten był najgłośniejszym epizodem prześladowań, które nastąpiły w związku z kasatą unickiej diecezji chełmskiej i przymusowym podporządkowywaniem unitów Rosyjskiej Cerkwi Prawosławnej, w ramach polityki rusyfikacji.

Geneza męczeństwa

W drugiej połowie XIX wieku car Aleksander II podpisał program likwidacji Kościoła unickiego, co w praktyce miało doprowadzić do wcielenia unickiej diecezji chełmskiej do Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego. Realizacja programu miała doprowadzić do zerwania jedności unitów z Kościołem katolickim i ułatwić rusyfikację. Księży sprzeciwiających się carskim reformom usuwano z parafii, zsyłano bądź więziono.

W Pratulinie po wywiezieniu proboszcza parafianie przeciwstawili się przekazaniu świątyni duchownemu prawosławnemu. Wobec braku możliwości porozumienia mieszkańców z przydzielonym księdzem gubernator carski wprowadził wojsko. Miejscowi unici świadomi zagrożenia życia udali się pod świątynię by jej bronić. Zostali rozstrzelani w pozycji klęczącej w czasie modlitwy[1].

Do podobnych wydarzeń doszło 17 stycznia 1874 w Drelowie, gdzie od kul carskich żołnierzy zginęło 13 unitów. Był wśród nich lokalny przywódca unickiego oporu Semen Pawluk.

13 męczenników z Pratulina

  • Wincenty Lewoniuk – l. 25, pochodzący z Woroblina. Wśród sąsiadów i znajomych cieszył się opinią pobożnego i przywiązanego do Kościoła człowieka. Podczas obrony świątyni zginął od pierwszej salwy karabinowej.
  • Daniel Karmasz – l. 48, żonaty. Jako przewodniczący bractwa, podczas obrony Kościoła stanął na czele z krzyżem, który przechowywany jest w Pratulinie po dzień dzisiejszy.
  • Łukasz Bojko – l. 22. Był człowiekiem szlachetnym i cieszył się dobrą opinią wśród mieszkańców Pratulina. Podczas obrony świątyni bił w dzwony.
  • Konstanty Bojko – l. 49. Mieszkał w Zaczopkach. Był ubogim rolnikiem i sprawiedliwym człowiekiem.
  • Konstanty Łukaszuk – l. 45. Razem z żoną prowadził gospodarstwo, miał siedmioro dzieci. Szanowano go za rzetelność i uczciwość.
  • Bartłomiej Osypiuk – l. 30. Był przykładnym ojcem i mężem, człowiekiem głęboko wierzącym. Od dłuższego czasu pełnił straż przy pratulińskiej świątyni i tam też został śmiertelnie ranny.
  • Anicet Hryciuk – l. 19. Ze względu na niezwykłą pobożność i dobroć przyrównywano go do św. Stanisława Kostki.
  • Filip Geryluk – l. 44, z Zaczopek. Miał opinię troskliwego ojca i pobożnego człowieka. Zachęcał innych do trwania przy świątyni i sam przy niej zginął.
  • Ignacy Frańczuk – l. 50, z Derła. W opinii najbliższych ponad wszystko przekładał wierność wierze. Po śmierci Daniela Karmasza podniósł krzyż i stał na czele obrońców.
  • Onufry Wasyluk – l. 21. Pełnił funkcję sołtysa w Zaczopkach. Cieszył się dużym uznaniem u ludzi.
  • Maksym Hawryluk – l. 34. Pochodził z Derła. Wraz z żoną pracował na skromnym gospodarstwie. Umarł w domu rodzinnym od rany postrzałowej w brzuch.
  • Jan Andrzejuk – l. 26. Uważany za człowieka bardzo roztropnego, pełnił funkcję kantora w parafii. Ciężko ranny podczas obrony świątyni niebawem zmarł w domu rodzinnym.
  • Michał Wawrzyszuk – l. 21. Pochodził z Derła. U ludzi cieszył się dobrą opinią. Zmarł na skutek poniesionych ran następnego dnia po obronie świątyni[2].

Pochówek

Wojsko rosyjskie dokonało pogrzebania męczenników, bez udziału najbliższych, w odosobnionym miejscu, a mogiła została zrównana z ziemią. Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę w 1918 roku mieszkańcy Pratulina upamiętnili to miejsce, a 18 maja 1990 roku szczątki zamordowanych przeniesiono do kościoła parafialnego Świętych Apostołów Piotra i Pawła[3].

Kult

6 października 1996 papież Jan Paweł II beatyfikował Wincentego Lewoniuka i 12 towarzyszy.

W diecezji siedleckiej 23 stycznia obchodzone jest wspomnienie liturgiczne: Błogosławionego Wincentego Lewoniuka i 12 Towarzyszy, męczenników z Pratulina. Grupa patronuje diecezji chełmskiej i Kościołowi unickiemu[3]. Szczególnym miejscem kultu są parafia św. Apostołów Piotra i Pawła w Pratulinie i Sanktuarium Unitów Podlaskich.

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ a b „L'Osservatore Romano”. Numer 10 (187) 1996. Mario Agnes – redaktor naczelny. ISSN 1122-7249 (pol.). 
    1) Bp Jan Wiktor Nowak W obronie wyznawanej wiary
    2) Ks. Franciszek Juchimiuk Męczennicy podlascy: Wincenty Lewoniuk i 12 towarzyszy
  2. ↑ Tadeusz Krawczak: Likwidacja Unii w Królestwie Polskim. W: Stowarzyszenie "Martyrium": Martyrologia Unitów Podlaskich w świetle najnowszych badań naukowych. T. 1.: Unici Podlascy. Siedlce: Stowarzyszenie Martyrium, 1996. ISBN 83-906068-0-1.
  3. ↑ a b 13 bł. MĘCZENNIKÓW PRATULIŃSKICH. [dostęp 2017-08-08].

Bibliografia

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Relikwiarz męczenników z Pratulina.jpg
Autor: Loraine, Licencja: CC BY-SA 4.0
Relikwiarz męczenników unickich w kościele w Pratulinie
Męczennicy z pratulina ikona.jpg
Autor: Loraine, Licencja: CC BY-SA 4.0
Ikona męczenników z Pratulina w cerkwi św. Nikity w Kostomłotach