Wincenty Rutkowski

Wincenty Rutkowski

„Haszysz”, „Żwan”, „Kujawa”

podpułkownik artylerii
Data i miejsce urodzenia	17 lipca 1895 Słońsko
Data i miejsce śmierci	1953 Zakład Karny Wronki
Przebieg służby
Siły zbrojne	Armia Cesarstwa Niemieckiego Wojsko Polskie Armia Krajowa Zrzeszenie Wolność i Niezawisłość
Formacja	Armia Wielkopolska
Jednostki	237 Pułk Artylerii Lekkiej 10 Dywizjon Artylerii Konnej 24 Pułk Artylerii Lekkiej Inspektorat AK Podkarpacie
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa powstanie wielkopolskie wojna polsko-bolszewicka II wojna światowa kampania wrześniowa
Późniejsza praca	urzędnik
Odznaczenia

Wincenty Rutkowski^[1] ps. „Haszysz”, „Żwan”, „Kujawa” (ur. 17 lipca 1895 w Słońsku, zm. 1953 we Wronkach) – podpułkownik artylerii Wojska Polskiego.

Życiorys

Był synem Wojciecha Rutkowskiego, rolnika, i Łucji z Walczaków. Za mówienie po polsku w szkole w Słupsku, został na dwa tygodnie zaaresztowany przez Niemców. Uczęszczał do gimnazjum w Inowrocławiu a potem w Poznaniu, gdzie 22 czerwca 1915 r. został wcielony do niemieckiego wojska do 237 pułku artylerii lekkiej w Białogardzie i przydzielony na front francuski. Walczył pod Lasem Argońskim, pod Vienne-Varennes i pod Verdun, został ranny. Po wyleczeniu, wysłano go na front rosyjski i po bitwie po Sarmogoniem został odznaczony Krzyżem Żelaznym II kl. W kwietniu walczył na froncie francuskim pod Saint Quentin, a potem na Reine. Po podejrzeniu o dezercję uciekł z więzienia do Ojczyzny.

29 grudnia 1918 r. włączył się do organizacji powstańczych w powstaniu wielkopolskim. Za zdobycie stacji kolejowej w Radziwiłłowie dostał Krzyż Waleczny 22 maja 1919 r. Za udział w wojnie polsko-bolszewickiej odznaczony Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari 30 sierpnia 1920 r.

W latach 1921–1924 pełnił służbę w 1 pułku artylerii górskiej w Nowym Sączu^[2][3]. 3 maja 1922 roku został zweryfikowany w stopniu podporucznika ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 roku i 13. lokatą w korpusie oficerów artylerii^[4]. 12 lutego 1923 roku Prezydent RP Stanisław Wojciechowski awansował go z dniem 1 stycznia 1923 roku na porucznika ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1921 roku i 10. lokatą w korpusie oficerów artylerii^[5]. W listopadzie 1924 roku został przydzielony do 4 Dywizji Kawalerii we Lwowie na stanowisko adiutanta dowódcy artylerii konnej dywizji^[6][7]. Do kwietnia 1934 roku pełnił służbę w 10 dywizjonie artylerii konnej w Jarosławiu^[8][9]. W kwietniu 1934 został przeniesiony do 24 pułku artylerii lekkiej w Jarosławiu z równoczesnym przydziałem do Wojskowego Sądu Rejonowego Jarosław, na okres od 1 maja 1934 do 30 kwietnia 1936 roku^[10]. Na stanowisku oficera sądowego Wojskowego Sądu Rejonowego Jarosław pozostawał do 1939. W międzyczasie został przeniesiony do korpusu oficerów administracji^[11].

Od 1940 roku, w czasie okupacji niemieckiej był komendantem Inspektoratu Rejonowego ZWZ-AK Przemyśl. W 1944 roku, w czasie akcji „Burza”, dowodził Inspektoratem AK Podkarpacie (Sanok – Jasło – Krosno – Brzozów), na którego bazie odtworzona została 22 Dywizja Piechoty AK. W latach 1945–1946 stał na czele organizacji „NIE” i WiN. W latach 1946–1947 był komendantem Okręgu Śląsko-Dąbrowskiego WiN, a w 1947 roku komendantem Okręgu „Wybrzeże” WiN. Aresztowany, śledzony przez UB, sądzony, poniósł śmierć w Zakładzie Karnym we Wronkach.

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari
• Krzyż Walecznych
• Srebrny Krzyż Zasługi^[12]

Przypisy

Bibliografia

• Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2019-02-09].
• Spis oficerów służących czynnie w dniu 1.6.1921 r.. Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1921.
• Lista starszeństwa oficerów zawodowych. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1922.
• Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
• Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
• Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
• Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
• Irena Chodorowska-Dzikiewicz: Dramat ppłk Stefana W. Rutkowskiego – „Haszysza”, dowódcy 22 Dywizji Piechoty Górskiej, inspektora AK „Podkarpacie” (Krosno, Jasło, Brzozów, Sanok) = Jego łączniczki / Irena Chodorowska-Dzikiewicz („Sparta”) i Lech Dzikiewicz]. – Warszawa – Tuchów: Mała Poligrafia Redemptorystów, 1997.
• Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.