Winnica (województwo świętokrzyskie)

Winnica

wieś
Państwo	Polska
Województwo	świętokrzyskie
Powiat	staszowski
Gmina	Połaniec
Liczba ludności (2021)	154[1]
Strefa numeracyjna	15
Kod pocztowy	28-230[2]
Tablice rejestracyjne	TSZ
SIMC	0803791[3]
Położenie na mapie gminy Połaniec Winnica
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Winnica
Położenie na mapie województwa świętokrzyskiego Winnica
Położenie na mapie powiatu staszowskiego Winnica
50°25′26″N 21°18′17″E/50,423889 21,304722

Winnica – wieś w Polsce położona w województwie świętokrzyskim, w powiecie staszowskim, w gminie Połaniec^[3][4].

W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa tarnobrzeskiego.

Historia

Ta sekcja od 2013-04 wymaga zweryfikowania podanych informacji. Należy podać wiarygodne źródła, najlepiej w formie przypisów bibliograficznych. Część lub nawet wszystkie informacje w sekcji mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tej sekcji.

Początki osadnictwa na terenie dzisiejszej Winnicy sięgają około 4 tysiąclecia p.n.e. – kultura pucharów lejkowych. Najstarsze ślady osadnictwa udokumentowane wykopaliskami archeologicznymi datuje się na okres kultury łużyckiej (1300 – 400 p.n.e.) W połowie XI wieku w ujścia rzeki Czarnej do Wisły powstał na prawym brzegu Czarnej gród (początki miejscowości Połaniec) Gród miał kształt wydłużonego owalu o wymiarach 105x70m przy wysokości ziemnego wału 10m. Zabudowę wnętrza grodu tworzyły pomieszczenia o charakterze gospodarczym i produkcyjnym usytuowane w pobliżu wału oraz ciągnące się rzędami poprzez majdan zabudowania mieszkalne. W części centralnej znajdował się „zamek” kasztelana – budowla naziemna, drewniana o solidnej konstrukcji. U podnóża wału i jego pobliżu usytuowane były magazyny oraz pracownie rzemieślnicze z paleniskami. Gród został 2-krotnie spalony, drugie spalenie (XIII w) było jednocześnie końcem jego funkcjonowania. Stanowisko archeologiczne zostało poważnie zniszczone podczas budowy wałów przeciwpowodziowych w dwudziestoleciu międzywojennym.

Bogaty materiał zabytkowy uzyskany podczas wykopalisk archeologicznych pozwala sądzić, że tutaj właśnie znajdował się wzmiankowany w źródłach pisanych pierwszy kasztelański gród połaniecki.

Równocześnie rozwija się osada na tzw. Winnej Górze materiał archeologiczny jest datowany na X – XI wiek oraz na XII -XIII wiek. Na Winnej Górze stał również pierwszy połaniecki kościół pod wezwaniem św. Katarzyny, wspomina o nim Jan Długosz w Kronikach w roku 1191. Kościół został rozebrany w roku 1786, obecnie na jego miejscu stoi krzyż i pamiątkowy obelisk.

W roku 1350 wielka powódź niszczy niżej położone zabudowania, miejscowość Połaniec zostaje przeniesiona na swoją obecną lokalizację. Prawdopodobnie można przyjąć tę datę jako początek funkcjonowania wsi Winnica jako osobnej osady.

W 1657 r. Stefan Czarniecki w pogoni za cofającym się Jerzym II Rakoczym stacjonował na miejscu dawnego dworu kasztelańskiego, wydał wówczas uniwersał do ludności przemyskiej.

Od 5 do 19 maja 1794 w korzystając z dogodnych warunków naturalnych sprzyjających możliwości fortyfikacji na terenie dzisiejszej wsi Winnica stacjonował Tadeusz Kościuszko. W 1795 roku, po III rozbiorze Polski, Winnica trafiła do zaboru austriackiego, a od 1815 r. do rosyjskiego.

10 lipca 1997 roku Winnica została częściowo zalana przez powódź tysiąclecia.

18 maja 2010 roku Winnica została częściowo zalana przez kolejna powódź.

We wsi znajdowała się samochodowa przeprawa promowa na Wiśle łącząca gminę Połaniec z gminą Borowa.

Dawne części wsi – obiekty fizjograficzne

W latach 70. ubiegłego wieku przyporządkowano i opracowano spis lokalnych części integralnych dla Winnicy zawarty w tabeli 1.

Tabela 1. Wykaz urzędowych nazw miejscowych i obiektów fizjograficznych^[5]

Nazwa wsi – miasta	Nazwy części wsi – miasta	Nazwy obiektów fizjograficznych – charakter obiektu
I. Gromada POŁANIEC
Winnica	Czarna	Bobrówka — pole Czarna — pole, rzeka Folwarcznie — pole Kępa — krzaki, łąka Rzeczysko — pole Sojdówka — pole Wiewiórówka — pole

Przypisy

Literatura

1. Kaczmarek Leon (red. nauk. zeszytu), Taszycki Witold (red. nauk. wyd.): Urzędowe Nazwy miejscowości i obiektów fizjograficznych. 33. Powiat staszowski województwo kieleckie. Komisja ustalania nazw miejscowości i obiektów fizjograficznych (do użytku służbowego). Z: 33. Warszawa: Urząd Rady Ministrów. Biuro do Spraw Prezydiów Rad Nadzorczych, 1970.

Linki zewnętrzne

• Winnica (4), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIII: Warmbrun – Worowo, Warszawa 1893, s. 552 .