Winona Ryder

Winona Ryder

(c) Karon Liu, CC BY 2.0 Ryder we wrześniu 2010
Imię i nazwisko	Winona Laura Horowitz
Data i miejsce urodzenia	29 października 1971 Winona (Minnesota)
Zawód	aktorka, producent filmowy
Lata aktywności	od 1986

Winona Ryder (2009)

Ray Liotta, Winona Ryder i Michael Shannon (TIFF 2012)

Winona Ryder, właśc. Winona Laura Horowitz (ur. 29 października 1971 w mieście Winona^[1]) – amerykańska aktorka filmowa.

Wystąpiła w filmach reżyserów, takich jak Martin Scorsese, Francis Ford Coppola, Jim Jarmusch czy Tim Burton.

Życiorys

Urodziła się w Winonie w stanie Minnesota, a od 1978 wychowywała się w komunie hippisów w Karolinie Północnej^[2]. Jej ojciec był pisarzem i wydawcą, a matka – propagatorką buddyzmu i pisarką, a także bliską przyjaciółką Allena Ginsberga. Winona swoje pochodzenie określa jako żydowskie^[3][4][5], gdyż dziadkowie ze strony jej ojca byli żydowskimi imigrantami z Rosji. Ojcem chrzestnym Winony został Timothy Leary. W 1981 przeniosła się z rodziną do Petalumy w Kalifornii, gdzie uczęszczała do prywatnej szkoły i uczyła się aktorstwa w American Conservatory Theatre.

Pozycję zawodową ugruntowała sobie na przełomie lat 80. i 90. rolami w filmach: Śmiertelne zauroczenie, Syreny i Edward Nożycoręki^[2]. W 1994 za rolę w filmie Wiek niewinności Martina Scorsese zdobyła Złoty Glob dla najlepszej aktorki drugoplanowej oraz nominację do Oscara w tej samej kategorii. Rok później była nominowana do Oscara dla najlepszej aktorki pierwszoplanowej za rolę w Małych kobietkach. Występ w filmie poświęciła morderstwu Polly Klaas^[6].

W 1998 zasiadała w jury konkursu głównego na 51. MFF w Cannes. W 1999 zagrała główną rolę w Przerwanej lekcji muzyki (1999), filmie opowiadającym historię chorej umysłowo Susanny Kaysen, opartym na jej wspomnieniach zawartych w powieści o tym samym tytule^[2].

Od 2016 roku gra rolę Joyce Byers w serialu Netfliksa Stranger Things, za którą była nominowana m.in. do Złotego Globu.

Życie prywatne

W latach 90. była związana z aktorem Mattem Damonem^[7]. Ponadto przez trzy lata była związana z aktorem Johnnym Deppem.

Filmografia

• 1986: Lucas jako Rina
• 1987: Amerykański kadryl (Square Dance) jako Gemma
• 1988: Sok z żuka (Beetlejuice) jako Lydia Deetz
• 1988: Rok 1969 (1969) jako Beth
• 1989: Wielkie kule ognia (Great Balls Of Fire!) jako Myra Gale Lewis
• 1989: Śmiertelne zauroczenie (Heathers) jako Veronica Sawyer
• 1990: Syreny (Mermaids) jako Charlotte Flax
• 1990: Edward Nożycoręki (Edward Scissorhands) jako Kim Boggs
• 1990: Witaj w domu, Roxy Carmichael (Welcome Home, Roxy Carmichael) jako Dinky Bossetti
• 1991: Noc na ziemi (Night on Earth) jako Corky
• 1992: Drakula (Bram Stoker’s Dracula) jako Mina Murray / Elisabeta
• 1993: Wiek niewinności (The Age of Innocence) jako May Welland
• 1993: Dom dusz (The House of Spirits) jako Blanca
• 1994: Orbitowanie bez cukru (Reality Bites) jako Lelaina Pierce
• 1994: Małe kobietki (Little Women) jako Jo March
• 1995: Skrawki życia (How to Make an American Quilt) jako Finn Dodd
• 1996: Sposób na Szekspira (Looking for Richard) jako lady Anne
• 1996: Czarownice z Salem (The Crucible) jako Abigail Williams
• 1996: Chłopcy (Boys) jako Patty Vare
• 1997: Obcy: Przebudzenie (Alien: Resurrection) jako Annalee Call
• 1998: Celebrity jako Nola
• 1999: Przerwana lekcja muzyki (Girl, Interrupted) jako Susanna Kaysen
• 2000: Miłość w Nowym Jorku (Autumn in New York) jako Charlotte
• 2000: Stracone dusze (Lost souls) jako Maya Larkin
• 2002: Mr. Deeds – milioner z przypadku (Mr. Deeds) jako Babe Bennett
• 2002: Simone (S1m0ne) jako Nicola Anders
• 2006: Przez ciemne zwierciadło (A Scanner Darkly) jako Donna Hawthorne
• 2006: Nagrody Darwina (The Darwin Awards) jako Siri Taylor
• 2007: Jak złamać 10 przykazań (The Ten) jako Kelly
• 2007: Sexlista 101 (Sex and Death 101) jako Gillian
• 2008: Informers (The Informers) jako Cheryl Laine
• 2009: Star Trek jako Amanda Grayson
• 2009: Stay Cool jako Scarlet Smith
• 2009: Prywatne życie Pippy Lee (Private Lives of Pippa Lee, The) jako Sandra Dulles
• 2010: Czarny łabędź (Black Swan) jako Beth Macintyre
• 2010: Gdy miłość to za mało (When Love Is Not Enough: The Lois Wilson Story) jako Lois Wilson
• 2011: Sekrety i grzeszki (The Dilemma) jako Geneva Backman
• 2012: Frankenweenie jako Elsa van Helsing (głos)
• 2012: The Letter jako Martine
• 2012: The Iceman jako Deborah Kuklinski
• 2013: W obronie własnej jako Sheryl Marie Mott
• 2015: Eksperymentator jako Alexandra 'Sasha' Milgram
• od 2016: Stranger Things jako Joyce Byers (serial Netfliksa)
• 2018: Weselne przeznaczenie (Destination Wedding) jako Lindsay
• 2020: Spisek przeciwko Ameryce jako Evelyn Finkel (miniserial)

Nagrody

• Złoty Glob Najlepsza aktorka drugoplanowa: 1994 Wiek niewinności

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Winona Ryder w bazie IMDb (ang.)
• Winona Ryder w bazie Filmweb
• Winona Ryder w Internetowej Bazie Filmowej (fdb.pl)