Wiosna

Wiosna na wyspie Mainau

(c) Benjamin Gimmel, CC-BY-SA-3.0

Wiosna na polach Szwajcarii

Wiosna w lesie − dywan zawilców gajowych

Giuseppe Arcimboldo – Wiosna

Obraz, alegoria wiosny pędzla René Lelonga pt. Radości wiosny, ok. 1890-1900

Kwiaty rosnące na drzewie

Wiosna w Parku Skaryszewskim w Warszawie (fotografia barwna, 1939)

Wiosna − jedna z czterech pór roku w przyrodzie, w strefie klimatu umiarkowanego. Charakteryzuje się umiarkowanymi temperaturami powietrza z rosnącą średnią dobową oraz umiarkowaną ilością opadu atmosferycznego.

Meteorologia

Ta sekcja od 2020-03 wymaga zweryfikowania podanych informacji. Należy podać wiarygodne źródła, najlepiej w formie przypisów bibliograficznych. Część lub nawet wszystkie informacje w sekcji mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte. Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tej sekcji. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tej sekcji.

Wiosna astronomiczna rozpoczyna się w momencie równonocy wiosennej i trwa do momentu przesilenia letniego, co w przybliżeniu oznacza na półkuli północnej okres pomiędzy 21 marca a 22 czerwca (na półkuli południowej między 23 września a 22 grudnia); czasami daty te wypadają dzień wcześniej lub dzień później, a w roku przestępnym mogą być dodatkowo cofnięte o jeden dzień. Podczas wiosny astronomicznej dzienna pora dnia jest dłuższa od pory nocnej, a ponadto z każdą kolejną dobą dzień jest dłuższy, noc krótsza, aż do przesilenia letniego, od tego dnia dni stają się krótsze, a noce dłuższe. Temperatura powietrza wiosną rzadko spada poniżej 0 °C.

Za wiosnę klimatyczną przyjmuje się okres roku, w którym średnie dobowe temperatury powietrza wahają się pomiędzy 5 a 15°C. Zasadniczo wiosnę poprzedza zima, jednak pomiędzy tymi okresami znajduje się klimatyczny etap przejściowy − przedwiośnie. Za początek wiosny fenologicznej przyjmuje się początek wegetacji oraz kwitnienie przebiśniegów i krokusów. W zależności od kontynentu i strefy klimatycznej, pory roku zmieniają się wcześniej, bądź później i trwają dłużej, bądź krócej.

Dla półkuli południowej wszystkie opisane daty i zjawiska są przesunięte o pół roku. Za miesiące wiosenne na półkuli północnej uznaje się marzec, kwiecień i maj, a na południowej wrzesień, październik i listopad.

Data początku wiosny

Pierwszy dzień wiosny obchodzony jest w dniu równonocy wiosennej, który najczęściej przypada w dniu 21 marca, dnia poprzedniego lub następnego, w zależności, gdzie jest obserwowany. W XX wieku wiosna w strefie czasowej Polski rozpoczynała się zwykle 21 marca, zaś w miarę przybliżania się końca stulecia coraz częściej 20 marca. W 2011 roku pierwszy dzień wiosny przypadł na 21 marca (godz. 00:21), zaś wszystkie kolejne do roku 2043 będą przypadać wyłącznie 20 marca, a od 2044 roku – 19 albo 20 marca. Kolejny początek wiosny w dniu 21 marca nastąpi dopiero w roku 2102^[1]. Przyczyną zjawiska jest różnica czasu trwania roku kalendarzowego i zwrotnikowego, wyrównywana poprzez stosowanie kalendarza gregoriańskiego. Rok 2000 był rokiem przestępnym (w przeciwieństwie do lat 1700, 1800, 1900) i przez to data równonocy wiosennej (jak i daty równonocy jesiennej i przesileń) przesunęły się w kierunku początku roku (efekt "spóźniania się kalendarza"). W roku 2100, w wyniku pominięcia jednego roku przestępnego, daty znów przesuną się o 1 dzień dalej, "powracając" na swoje miejsce.

Kultura symboliczna

Mezopotamia

W starożytnej Mezopotamii obchodzono uroczystości związane ze zbiorem zbóż. Święto to nosiło nazwę Akitu. Uroczystości noworoczne obchodzono w większości miast starożytnej Mezopotamii. Gdy pomiędzy sobą stanęli Marduk i Aszur akitu zyskało nowe znaczenie jako święto narodowe, obchodzone na początku roku w stolicy z udziałem króla, oraz elit dworskich i kapłańskich.

Iran

Nouruz to tradycyjne irańskie święto nowego roku, obchodzone w dniu równonocy wiosennej, od 2010 obchodzone na arenie międzynarodowej. Nazwa święta pochodzi z języka staroperskiego od słów nava (nowy) i rəzaŋh (dzień), i zachowuje swoje znaczenie również we współczesnym języku perskim.

Polska

W religii chrześcijańskiej wiosną obchodzone są uroczystości Wielkiejnocy, która jest najważniejszym świętem tego wyznania^[2]. Uroczystości wielkanocne poprzedza Wielki Tydzień. Ostatnie trzy doby tego tygodnia: Wielki Czwartek (wieczór), Wielki Piątek, Wielka Sobota i Niedziela Zmartwychwstania znane są jako Triduum Paschalne (Triduum Paschale).

Z obchodami świąt wielkanocnych związanych jest wiele zwyczajów ludowych. Przetrwały one do współczesności w formie szczątkowej, jak na przykład pożegnanie zimy polegające na rytualnym spaleniu bądź utopieniu kukły symbolizującej Marzannę – boginię zimy i śmierci^[3]. Wspólne spożywanie malowanych jajek (pisanek), również pochodzące jeszcze z tego okresu, z czasem stało się częścią obchodów wielkanocnych^[4]. W rodzimowierstwie słowiańskim nadejście wiosny celebruje święto Jarych Godów, przypadające na wiosenną równonoc. W wierzeniach rodzimowierców jest to czas, gdy bóg Jaryło pokonuje boga Welesa, a wyznawcy wykonują zabiegi mające zapewnić płodność ziemi^[5].

1 maja obchodzone jest Święto Pracy, obchodzone od 1890. Święto mające na celu podkreślenia pracy ludzkiej, upamiętnia je pochód pierwszomajowy. W Polsce od 1950 jest świętem państwowym, wolnym od pracy^[6].

3 maja obchodzone jest w Polsce Święto Narodowe Trzeciego Maja, ustanowione w 1919^[7], oraz ponownie w 1990^[8] w rocznicę uchwalenia Konstytucji 3 maja Rzeczypospolitej Obojga Narodów.

Zwierzęta

Wiosną wszystkie organizmy zwiększają swoją aktywność po zimowym uśpieniu. Zwierzęta rozpoczynają rozmnażanie. W każdym środowisku sieć pokarmowa jest bardziej skomplikowana niż zimą. Świat zwierząt przechodzi okres budzenia się do życia, a następnie rozpoczyna się pierwsza faza okresu rozmnażania, czyli dobieranie się w pary i zapłodnienie u zwierząt. Niektóre ptaki powracają z cieplejszych stref klimatycznych.

Rośliny

Gdy dni stają się coraz dłuższe, a odczuwalna temperatura powietrza wzrasta, rośliny budzą się, wypuszczają liście bądź zakwitają. Na drzewach pojawiają się liście, np. na Mazowszu najwcześniej około 24 marca, a najpóźniej w ostatniej dekadzie kwietnia^[9].

Zobacz też

• klimatyczne pory roku (w klimacie umiarkowanym): przedwiośnie − wiosna − lato − jesień − przedzimie − zima
• terminy związane z wiosną: nowalijka − przednówek − przymrozek − roztopy − Wielkanoc − Równonoc wiosenna

Przypisy

Bibliografia

• Aleksander Gieysztor: Mitologia Słowian. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego. ISBN 978-83-235-0234-0.
• Daria Węckowska: „Sława Bogom!”, czyli o dynamice komunikacji ze słowiańskimi bogami. W: Antropologia komunikacji. Od starożytności do współczesności. Wrocław: Polska Akademia Nauk oddział we Wrocławiu, 2015, s. 107–120. ISBN 978-83-934204-6-9.

Linki zewnętrzne

• Wiosna w wierszach Wiersze, kartki, zdjęcia dotyczące wiosny. mirpralat.republika.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-10-30)].
• Wiosenna pogoda bywa zdradliwa.