Wir powietrzny

Tornado w okolicach Elie w Manitobie (Kanada)
Wir pyłowy ok. 60 km na północny wschód od Broome (Australia)

Wiry powietrzne (ang. whirlwinds) – grupa zjawisk meteorologicznych, które przybierają postać kolumny powietrza szybko obracającej się wokół osi pionowej. W przyrodzie występuje szerokie spektrum wirów, od małych zawirowań, które tworzą się w pobliżu budynków po ich zawietrznej stronie, przez wiry pyłowe niezwiązane z chmurami, po znacznie potężniejsze tornada (trąby powietrzne) towarzyszące superkomórkom burzowym[1].

Rodzaj tego zjawiska jest zależny od specyfikacji obszaru i bieżących warunków pogodowych, które umożliwiają tworzenie się intensywnych zjawisk meteorologicznych[2]. Występują różnice w wyglądzie leju pomiędzy trąbą lądową i wodną. Te, które pojawiają się nad lustrem wody, przypominają bardziej cylinder, są też smuklejsze, słabsze i zwykle trwają krócej, a w początkowych fazach rozwoju często są niewidoczne[3].

Wir powietrzny powstaje, gdy nad jakimś obszarem zderzają się dwa prądy powietrzne, które mają różne właściwości[4]. Zjawisko przyjmuje postać leja, gdy ciśnienie w środku wiru się obniża. Lej staje się widoczny w efekcie kondensacji pary wodnej i porwanych z powierzchni ziemi cząsteczek kurzu, pyłu oraz odłamków różnego pochodzenia[5].

Schemat klasyfikacji wirów powietrznych
WiększeMniejsze

Źródło dla schematu klasyfikacji (TORRO): [6]

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ a b whirlwind, [w:] Encyclopædia Britannica [online] [dostęp 2018-05-01] [zarchiwizowane z adresu] (ang.).
  2. ↑ Jak powstaje trąba powietrzna?. tvnmeteo.tvn24.pl, 2017-08-01. [dostęp 2018-04-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-04-30)].
  3. ↑ Piotr Szuster: O burzach i mechanizmie ich powstawania słów kilka. lowcyburz.pl, 2013-05-22. [dostęp 2018-05-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-07-01)].
  4. ↑ Piotr Stanisławski: Niszczące wiry. focus.pl, 2008-01-20. [dostęp 2018-05-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-05-01)].
  5. ↑ Luiza Wieczorek: Zmienność czasowo-przestrzenna występowania trąb powietrznych w Europie i w Polsce w latach 1998–2013. [w:] Przegląd Geograficzny [on-line]. rcin.org.pl, 2016. s. 1. [dostęp 2018-05-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-05-01)].
  6. ↑ a b Terence Meaden: TORRO - Severe Storm Definitions & Whirlwind Classification. torro.org.uk. [dostęp 2018-05-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-05-01)]. (ang.).
  7. ↑ Overview | Sumter County, FL - Official Website. sumtercountyfl.gov. [dostęp 2018-04-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-08-31)]. (ang.).
  8. ↑ a b D. M. Elsom, G. T. Meaden, D. J. Reynolds, M. W. Rowe, J. D. C. Webb. Advances in tornado and storm research in the United Kingdom and Europe: the role of the Tornado and Storm Research Organisation. „Atmospheric Research”. 56 (1), s. 19–29, 2001. Elsevier Science B.V.. Elsevier. DOI: 10.1016/S0169-8095(00)00084-3. (ang.). 
  9. ↑ Plan for Hazards - Tornadoes - NYCEM. nyc.gov. [dostęp 2018-04-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-10-07)]. (ang.).
  10. ↑ Clive M. Countryman: Fire whirls…why, when, and where. frames.gov, 1971. [dostęp 2018-05-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-05-01)]. (ang.).
  11. ↑ Ronnie Grider. Wildfires I Have Encountered. „Alabama’s Treasured Forests”. 23 (1), s. 26, 2014 (wiosna). Alabama Forestry Commission. ISSN 0894-9654. (ang.). 
  12. ↑ Nature Note – Steam Devils. lakechamplaincommittee.org, 2014-12-19. [dostęp 2018-05-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-05-01)]. (ang.).
  13. ↑ a b Out of the South Comete the Whirlwind. W: Ruth Binney: Wise Words and Country Ways Weather Lore. F+W Media, Inc., 2012, s. 162. ISBN 978-1-4463-5677-7.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Whirlwind 2250.jpg
Autor: Ahlynka, Licencja: CC BY-SA 4.0
Whirlwind, 61 km NE of Broome, Western Australia
F5 tornado Elie Manitoba 2007.jpg
(c) Justin1569 z angielskiej Wikipedii, CC-BY-SA-3.0
F5 tornado (upgraded from initial estimate of F4) viewed from the southeast as it approached Elie, Manitoba on Friday, June 22nd, 2007.