Wirydarz

Wirydarz przy konkatedrze św. Jana Chrzciciela w Kamieniu Pomorskim

Wirydarz (łac. viridarium – gaj, park) – kwadratowy lub prostokątny ogród umieszczony wewnątrz murów klasztornych^[1]. Często otoczony jest krużgankami. Na środku zazwyczaj umieszczona jest studnia albo fontanna. Wirydarz był przewidziany regułą wielu średniowiecznych zakonów (benedyktynów, cystersów, kartuzów) jako nieodłączna część założenia klasztornego.

Niekiedy wirydarze budowane były przy kościołach. Jedyny przykościelny wirydarz w Polsce znajduje się w Kamieniu Pomorskim, przy konkatedrze św. Jana Chrzciciela.

Nazwa ta była stosowana także dla określenia dworskich ogrodów z kwiatami, ziołami, z ustawionymi w cienistych miejscach ławkami. Budowano w nim sadzawki z rybami a nawet wyznaczano miejsce na gaje ze zwierzętami. Wirydarz nazywany bywa też "rajskim dworem"^[1][2].

Wirydarze w formie ogródków kwiatowo-ziołowych rozpowszechniły się w XVI wieku. Sadzono w nich majeranek, bazylię, szałwię, rutę, fiołki, goździki, lilie, róże, kosaciec, boże drzewko, rozmaryn, lawendę, krokosz, szpikanard i wiele innych. Zastąpiono je później włoskimi ogrodami kwiatowymi, w których rosły tulipany, narcyzy, nieśmiertelniki i aloesy. W ogrodach tego typu można było pływać łódkami po sadzawkach. Hodowano kuropatwy, przepiórki i bażanty oraz ptactwo śpiewające. W zwierzyńcach niemal swobodnie żyły zające, króliki, sarny i jelenie. Utrzymany w tym stylu ogród założono w 1585 r. przy pałacu królewskim w Łobzowie^[3].

Przypisy