Wiskitki

Wiskitki
	miasto w gminie miejsko-wiejskiej
	; Rynek w Wiskitkach
Herb	Flaga
Państwo	Polska
Województwo	mazowieckie
Powiat	żyrardowski
Gmina	Wiskitki
Prawa miejskie	1595–1870, 1916–1919, 2021
Burmistrz	Rafał Mitura
Powierzchnia	6,61 km²
Populacja (2022); • liczba ludności; • gęstość	; 1411; 213 os./km²
Kod pocztowy	96-315
Tablice rejestracyjne	WZY
	Położenie na mapie gminy Wiskitki Wiskitki
	Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Wiskitki
	Położenie na mapie województwa mazowieckiego Wiskitki
	Położenie na mapie powiatu żyrardowskiego Wiskitki
	52°05′13″N 20°22′58″E/52,086944 20,382778
TERC (TERYT)	1438054
SIMC	0739656
	Strona internetowa

Wiskitki (jid. וויסקיט, Wiskit) – miasto w Polsce położone w województwie mazowieckim, w powiecie żyrardowskim, w gminie Wiskitki^[3]^[4] nad Pisią Gągoliną. Siedziba gminy miejsko-wiejskiej Wiskitki. Leżą 4 km od Żyrardowa, przy węźle autostrady A2 z drogą krajową nr 50.

Historia

Miasto założone przed 1349 rokiem, ponowne nadanie praw miejskich przez Zygmunta III Wazę w 1595 roku^[5]. Miasto królewskie, w 1792 roku położone w starostwie guzowskim w ziemi sochaczewskiej województwa rawskiego^[6]. Prawa miejskie utraciły 31 maja 1870^[7], przywrócone przejściowo przez okupanta podczas I wojny światowej (1916–1919). Miejscowość odzyskała status miasta z dniem 1 stycznia 2021^[8].

1867–1939 siedziba jednoosadowej gminy Wiskitki^[7], 1940–1954 w gminie Żyrardów-Wiskitki z siedzibą w Żyrardowie^[9], 1954–1972 siedziba gromady Wiskitki^[10], a od 1973 w obecnej gminie Wiskitki^[11]. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa skierniewickiego.

Dawny herb Wiskitek

Pierwsze wzmianki o Wiskitkach pochodzą z 1221. Osada powstała przy dworze myśliwskim (stąd w herbie głowa tura i topór) na terenie obecnej wsi Stare Wiskitki (Starowiskitki). Zlokalizowana była w Puszczy Wiskickiej przy trakcie z Rawy do Sochaczewa. Później została przeniesiona na obecne miejsce i była zwana Wiskitkami Młodymi lub Kościelnymi.

18 lutego 1345 roku w Wiskitkach zmarł piastowski książę Siemowit II rawski. W Wiskitkach na polowaniach bywali królowie: Władysław Jagiełło, Jan Olbracht, Zygmunt August.

Prawa miejskie nadał Wiskitkom król Zygmunt III w 1595 (1593^[12]), jednak prawdopodobnie nie był to pierwszy przywilej lokacyjny, gdyż już od XIV wieku osada jest nazywana na przemian miastem i wsią. Jako datę wcześniejszej lokacji podaje się 1349. W 1870 Wiskitki utraciły prawa miejskie.

Podczas II wojny światowej mieścił się tu sztab powiatowy Gwardii Ludowej a później dowództwo powiatowe Armii Ludowej (po wojnie w budynek szkoły została wmurowana tablica pamiątkowa upamiętniająca ten fakt)^[13].

Do 1954 istniała gmina Żyrardów-Wiskitki. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa skierniewickiego.

1 października 2018 na miejscowym cmentarzu został pochowany dziennikarz Ignacy Stanisław Krasicki (1928–2018)^[14].

Zabytki

Cmentarz żydowski

Kościół pw. Wszystkich Świętych i św. Stanisława w Wiskitkach

Kościół pw. Wszystkich Świętych i św. Stanisława, wybudowany w 1585, później przebudowany.
„Kamienica hrabska” z XVIII wieku w narożu rynku. Mieściła się w niej karczma, a w XIX wieku została przebudowana na koszary wojskowe.
Cmentarz katolicki z kaplicą grobową Łubieńskich (I połowa XIX wieku)
Cmentarz żydowski
Cmentarz wojenny z I i II wojny światowej
Cmentarz protestancki z początku XIX wieku

Przypisy

↑ ^a ^b ^c Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2022 roku, Główny Urząd Statystyczny, 7 grudnia 2022 [dostęp 2022-12-08] .
↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1459 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22] .
↑ ^a ^b GUS. Wyszukiwarka TERYT
↑ Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
↑ Stanisław Pazyra, Geneza i rozwój miast mazowieckich, Warszawa 1959, s. 106, 112
↑ Karol de Perthées, Mappa szczegulna woiewodztwa rawskiego, 1792
↑ ^a ^b Postanowienie z 20 marca (1 kwietnia) 1870, ogłoszone 19 (31) maja 1870 (Dziennik Praw, rok 1870, tom 70, nr 241, str. 127)
↑ (Dz.U. z 2020 r. poz. 1332) Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 31 lipca 2020 r. w sprawie ustalenia granic niektórych gmin i miast, nadania niektórym miejscowościom statusu miasta, zmiany nazwy gminy oraz siedziby władz gminy
↑ Podział administracyjny Rzeczypospolitej Polskiej: Praca zespołowa pod redakcją prof. Stanisława Srokowskiego. Warszawa: Biblioteka Samorządowca Nr 77, 1948
↑ Uchwała Nr VI/10/4/54 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Warszawie z dnia 5 października 1954 r. w sprawie podziału na gromady powiatu grodziskomazowieckiego; w ramach Zarządzenia Nr Or. V-0/1/54 Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Warszawie z dnia 29 listopada 1954 r. w sprawie ogłoszenia uchwał Wojewódzkiej Rady Narodowej w Warszawie z dnia 4 października 1954 r., dotyczących reformy podziału administracyjnego wsi (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Warszawie z dnia 1 grudnia 1954 r., Nr. 11, Poz. 67)
↑ chwała Nr XX/93/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Warszawie z dnia 1 grudnia 1972 w sprawie utworzenia gmin w województwie warszawskim (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Warszawie z dnia 12 grudnia 1972, Nr 20, Poz. 407)
↑ Słowniczek krajoznawczy wraz z najważniejszymi informacjami praktycznymi. W: Marek Dąbrowski, Roman Kościński, Zbigniew Kozłowski, Zygmunt Malinowski, Wiesław Szczepanek: Trasy kolarskie wokół Warszawy. Warszawa: Zakład Wydawniczo-Propagandowy PTTK, 1981, s. 86.
↑ Rada Ochrony Pomników Walki i Męczeństwa ”Przewodnik po upamiętnionych miejscach walk i męczeństwa lata wojny 1939- 1945", Sport i Turystyka 1988, ISBN 83-217-2709-3, str. 681
↑ Ignacy Stanisław z Siecina. nekrologi.wyborcza.pl, 27 września 2018. [dostęp 2018-09-26].

Linki zewnętrzne

Wiskitki (1), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIII: Warmbrun – Worowo, Warszawa 1893, s. 571 .
Gmina Wiskitki

[gus2022-1] Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2022 roku, Główny Urząd Statystyczny, 7 grudnia 2022 [dostęp 2022-12-08] .

[poczta-2] Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1459 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22] .

[teryt-3] GUS. Wyszukiwarka TERYT

[roz-4] Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)

[5] Stanisław Pazyra, Geneza i rozwój miast mazowieckich, Warszawa 1959, s. 106, 112

[6] Karol de Perthées, Mappa szczegulna woiewodztwa rawskiego, 1792

[autonazwa1-7] Postanowienie z 20 marca (1 kwietnia) 1870, ogłoszone 19 (31) maja 1870 (Dziennik Praw, rok 1870, tom 70, nr 241, str. 127)

[miasto-8] (Dz.U. z 2020 r. poz. 1332) Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 31 lipca 2020 r. w sprawie ustalenia granic niektórych gmin i miast, nadania niektórym miejscowościom statusu miasta, zmiany nazwy gminy oraz siedziby władz gminy

[9] Podział administracyjny Rzeczypospolitej Polskiej: Praca zespołowa pod redakcją prof. Stanisława Srokowskiego. Warszawa: Biblioteka Samorządowca Nr 77, 1948

[10] Uchwała Nr VI/10/4/54 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Warszawie z dnia 5 października 1954 r. w sprawie podziału na gromady powiatu grodziskomazowieckiego; w ramach Zarządzenia Nr Or. V-0/1/54 Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Warszawie z dnia 29 listopada 1954 r. w sprawie ogłoszenia uchwał Wojewódzkiej Rady Narodowej w Warszawie z dnia 4 października 1954 r., dotyczących reformy podziału administracyjnego wsi (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Warszawie z dnia 1 grudnia 1954 r., Nr. 11, Poz. 67)

[11] wała Nr XX/93/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Warszawie z dnia 1 grudnia 1972 w sprawie utworzenia gmin w województwie warszawskim (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Warszawie z dnia 12 grudnia 1972, Nr 20, Poz. 407)

[kol-12] Słowniczek krajoznawczy wraz z najważniejszymi informacjami praktycznymi. W: Marek Dąbrowski, Roman Kościński, Zbigniew Kozłowski, Zygmunt Malinowski, Wiesław Szczepanek: Trasy kolarskie wokół Warszawy. Warszawa: Zakład Wydawniczo-Propagandowy PTTK, 1981, s. 86.

[13] Rada Ochrony Pomników Walki i Męczeństwa ”Przewodnik po upamiętnionych miejscach walk i męczeństwa lata wojny 1939- 1945", Sport i Turystyka 1988, ISBN 83-217-2709-3, str. 681

[NEKR-14] Ignacy Stanisław z Siecina. nekrologi.wyborcza.pl, 27 września 2018. [dostęp 2018-09-26].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

Na prawach powiatu	Ostrołęka Płock Radom Siedlce Warszawa
Powiatowe	Białobrzegi Ciechanów Garwolin Gostynin Grodzisk Mazowiecki Grójec Kozienice Legionowo Lipsko Łosice Maków Mazowiecki Mińsk Mazowiecki Mława Nowy Dwór Mazowiecki Ostrów Mazowiecka Ożarów Mazowiecki Otwock Piaseczno Płońsk Pruszków Przasnysz Przysucha Pułtusk Sierpc Sochaczew Sokołów Podlaski Szydłowiec Węgrów Wołomin Wyszków Zwoleń Żuromin Żyrardów
Gminne	Bieżuń Błonie Brok Brwinów Cegłów Chorzele Czerwińsk nad Wisłą Drobin Gąbin Glinojeck Góra Kalwaria Halinów Iłża Jedlnia-Letnisko Józefów Kałuszyn Karczew Kobyłka Konstancin-Jeziorna Kosów Lacki Lubowidz Łaskarzew Łochów Łomianki Marki Milanówek Mogielnica Mordy Mrozy Mszczonów Myszyniec Nowe Miasto Nowe Miasto nad Pilicą Piastów Pilawa Pionki Podkowa Leśna Raciąż Radzymin Różan Sanniki Serock Skaryszew Sochocin Solec nad Wisłą Sulejówek Tarczyn Tłuszcz Warka Wiskitki Wyszogród Wyśmierzyce Zakroczym Ząbki Zielonka Żelechów

Miasto	Wiskitki
Wsie	Aleksandrów Antoniew Babskie Budy Cyganka Czerwona Niwa Czerwona Niwa-Parcel Duninopol Działki Feliksów Franciszków Guzów Guzów-Osada Hipolitów Janówek Jesionka Józefów Kamionka Łubno Miedniewice Morgi Nowa Wieś Nowy Drzewicz Nowe Kozłowice Nowy Oryszew Oryszew-Osada Podbuszyce Podoryszew Popielarnia Prościeniec Różanów Smolarnia Sokule Stare Kozłowice Starowiskitki Starowiskitki-Parcel Stary Drzewicz Stara Wieś Tomaszew Wola Miedniewska
Osady leśne	Babski Borek Miedniewice-Gajówka Sokule Drugie Sokule Pierwsze
Integralne części wsi	Kamionka Mała Miedniewice-Kolonia Miedniewice-Łąki Miedniewice-Parcela Siarkowiec Stary Hipolitów

Miasta	Mszczonów Wiskitki Żyrardów
Gminy miejskie	Żyrardów
Gminy miejsko-wiejskie	Mszczonów Wiskitki
Gminy wiejskie	Puszcza Mariańska Radziejowice

Przynależność wojewódzka	woj. warszawskie
Miasta (do 1869 → i ← 1948–75)	Błonie Brwinów (od 1950) Grodzisk Mazowiecki Milanówek (1951–52 → i ← od 1961) Mszczonów Nadarzyn (do 1869) Wiskitki (do 1869) Żyrardów (do 1948 →)
Gminy wiejskie (do 1869 → , ← 1948–54 i 1973–75)	Baranów (od 1973) Grodzisk (Mazowiecki) Guzów (do 1954) Helenów (do 1952 →) Jaktorów (od 1973) Kaski (do 1954) (Letnisko-)Brwinów (do 1949) (Letnisko-)Milanówek (do 1950) Młochów (do 1952) Mszczonów (od 1973) Pass (do 1952 →) Piekary (do 1954) Podkowa Leśna (1948–52 →) Radziejowice Radzików (do 1952 →) Skuły (do 1954) Wiskitki (od 1973) Wólka Grodziska (do 1869) Żabia Wola (od 1973) Żyrardów-Wiskitki (do 1954)
Gromady (1954–72)	Adamowice (1954–59) Adamowizna (1954–59) Baranów (1954–68) Bartoszówka (1954–72) Bobrowce (1954–59) Bronisławów (1954–59) Budy Zosiny (1954–61) Buszyce (1954–59) Cegłów (1961–72) Franciszków (1954–72) Gole (1954–61) Grodzisk / Grodzisk Mazowiecki (1959–72) Guzów (1954–72) Izdebno Nowe (1954–61) Jaktorów (1954–72) Kaski (1954–72) Korytów A (1954–72) Kozerki (1954–59) Kozłowice Nowe (1954–59) Książenice (1954–59) Kuklówka-Zarzeczna (1954–59) Miedniewice (1954–68) Międzyborów (1954–68) Mszczonów (1959–72) Natolin (1954–68) Ojrzanów (1954–61) Oryszew (← 1955–61) Osuchów (1954–72) Piekary (1954–68) Radziejowice (1954–72) Słubica Dobra (1954–59) Wiskitki (1954–72) Wręcza (1954–59) Żabia Wola (1954–72)

Przynależność wojewódzka	gubernia warszawska (1867–1915) woj. warszawskie (II RP) (1919–39) woj. warszawskie (1945–48)
Miasta (← →)	Błonie Grodzisk (Mazowiecki) (do 1870 i od 1919) Mszczonów Nadarzyn (do 1870) Wiskitki (do 1870) Żyrardów (od 1916)
Gminy wiejskie (← →)	Grodzisk (od 1870) Guzów Helenów Kaski Letnisko-Brwinów (od 1927) Letnisko-Milanówek (od 1919) Młochów Pass Piekary Radziejowice Radzików Skuły Wiskitki (1870–1939) Wólka Grodziska (do 1870) Żyrardów (do 1939) Żyrardów-Wiskitki (od 1939)

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne

Wiskitki

Spis treści

Historia

Zabytki

Przypisy

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie