Wissarion (Puiu)

Wissarion

Victor Puiu
Metropolita Bukowiny
Kraj działania	Francja
Data i miejsce urodzenia	27 lutego 1879 Pascani
Data i miejsce śmierci	13 sierpnia 1964 Viels Maisons
Miejsce pochówku	Cmentarz Montparnasse
Biskup rumuński dla Europy Zachodniej
Okres sprawowania	1946–1958
Wyznanie	prawosławne
Kościół	Rosyjski Kościół Prawosławny poza granicami Rosji
Śluby zakonne	22 grudnia 1905
Diakonat	25 grudnia 1905
Prezbiterat	6 grudnia 1908
Nominacja biskupia	marzec 1921
Chirotonia biskupia	25 marca 1921

Wissarion, imię świeckie Victor Puiu (ur. 27 lutego 1879 w Pascani, zm. 13 sierpnia 1964) – rumuński biskup prawosławny.

Życiorys

Wczesna działalność

Był synem prawosławnego duchownego Ioana Puiu i jego małżonki Eleny. Naukę w seminarium duchownym rozpoczął w Romanie, ukończył zaś w Jassach. W 1905 uzyskał stopień licencjata^[a] na wydziale teologicznym w Bukareszcie. 22 grudnia tego samego roku złożył wieczyste śluby mnisze, zaś 25 grudnia w kaplicy należącej do rumuńskiej parafii prawosławnej w Paryżu został wyświęcony na hierodiakona^[1].

Po powrocie do Rumunii został skierowany do służby w soborze katedralnym w Romanie. W 1907 wyjechał na dalsze studia teologiczne na Kijowskiej Akademii Duchownej, gdzie uczył się przez rok. 6 grudnia 1908 w soborze św. Mikołaja w Gałaczu został wyświęcony na hieromnicha przez metropolitę Mołdawii Pimena. W soborze w Gałaczu służył do 1918, od 1909 jako archimandryta. Od 1909 był również kierownikiem kancelarii eparchii Dolnego Dunaju i rektorem miejscowego seminarium duchownego. W 1918, gdy Rumunia zajęła Besarabię, archimandrycie Wissarionowi powierzono prowadzenie seminarium duchownego w Kiszyniowie (dotąd należącego do Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego, w ramach eparchii kiszyniowskiej), a następnie także nadzór nad monasterami w Besarabii^[1].

Biskup

Metropolita Wissarion podejmuje króla Karola II na ceremonii konsekracji wzniesionego z inicjatywy hierarchy soboru w Bielcach, 1935

25 marca 1921 w soborze Zaśnięcia Matki Bożej w Curtea de Argeș został wyświęcony na biskupa Argeș. Jego chirotonię poprowadził metropolita-zwierzchnik Rumuńskiego Kościoła Prawosławnego Miron. Po dwóch latach został przeniesiony na katedrę chocimską, zaś w 1935 objął urząd metropolity bukowińskiego oraz arcybiskupa czerniowieckiego. Na terenie metropolii wzniósł nową rezydencję ordynariusza eparchii w Bielcach, ufundował szereg szkół, sanatorium, drukarnię, współfinansował budowę wodociągów i kanałów ściekowych w Bielcach, jak również zbudował nowy sobór katedralny^[1]. W Czerniowcach zakończył zainicjowaną przez poprzedniego metropolitę Bukowiny budowę soboru św. Mikołaja^[2], nadto zaś fundował stołówki robotnicze, współfinansował miejski pałac kultury i uzdrowisko Vatra Dornei. Utrzymywał kontakty z Rosyjskim Kościołem Prawosławnym poza granicami Rosji, udzielał pomocy finansowej świętym miejscom prawosławia położonym pod opieką Patriarchatów Jerozolimskiego i Antiocheńskiego^[1]. W 1939 wystosował list protestacyjny do Stalina, wzywając do zaprzestania prześladowań Cerkwi w Rosji. Jego poglądy polityczne były silnie antykomunistyczne^[1].

Jako jedyny biskup Rumuńskiego Kościoła Prawosławnego sprzeciwił się decyzji patriarchy Rumunii Mirona dotyczącej wprowadzenia w Kościele kalendarza gregoriańskiego. W 1940, wskutek konfliktu z królem Karolem, został zmuszony do odejścia w stan spoczynku^[1].

Działalność podczas II wojny światowej

Od listopada 1942 do grudnia 1943 był metropolitą Naddniestrza (zajmowanej przez Rumunów Transnistrii), z katedrą w Odessie. Otworzył szereg cerkwi zamkniętych w okresie stalinowskim, starał się organizować działalność charytatywną metropolii i prowadzić aktywność misyjną. Dopuszczał używanie w cerkwiach kalendarza juliańskiego i języka cerkiewnosłowiańskiego. W sierpniu 1944 wyjechał do Zagrzebia, by reprezentować patriarchę rumuńskiego Nikodema na intronizacji zwierzchnika Chorwackiego Kościoła Prawosławnego – metropolity Hermogena. Rumuński Kościół Prawosławny był jedyną kanoniczną Cerkwią autokefaliczną, która uznała – z powodów politycznych – Cerkiew Chorwacką za kanoniczną^[1]. Dowiedziawszy się o zamachu stanu w Rumunii, zawieszeniu broni i wkroczeniu Armii Czerwonej do Rumunii, metropolita Wissarion nie wrócił do ojczyzny, obawiając się aresztowania i śmierci^[1].

Działalność na emigracji

Z Zagrzebia metropolita Wissarion pragnął dotrzeć do Wiednia, został jednak zatrzymany w okolicach Salzburga i tam na krótko uwięziony, pod zarzutem członkostwa w Żelaznej Gwardii. Ostatecznie w 1945 zwolniono go, co pozwoliło mu na wyjazd do Włoch, gdzie spotkał się m.in. z papieżem Piusem XII. Następnie przez trzy lata mieszkał w Szwajcarii. 21 lutego 1946 rumuński Trybunał Ludowy zaocznie skazał go na śmierć, uznając go za winnego zbrodni wojennych w Transnistrii^[1].

Na mocy ustaleń poczynionych wcześniej z patriarchą Nikodemem, również antykomunistą, Wissarion utworzył za granicą autonomiczną Rumuńską Eparchię Europy Zachodniej, która weszła w skład Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego poza granicami Rosji, by nie podlegać Patriarchatowi Rumuńskiemu – potencjalnej ofierze komunistycznej infiltracji i nacisków. Katedrą administratury został sobór Świętych Archaniołów w Paryżu, tam też rozmieszczono rezydencję biskupią. Sam Wissarion mieszkał początkowo w Niemczech, następnie w różnych miejscach we Francji, by osiąść ostatecznie w Viels Maisons^[1].

W 1950 Synod Rumuńskiego Kościoła Prawosławnego pod przewodnictwem patriarchy Justyniana oskarżył metropolitę Wissariona o zorganizowanie „szkodliwej zagranicznej grupy prawosławnej” oraz o działanie na szkodę Kościoła, czego wyrazem miał być opublikowany na łamach rumuńskiego pisma greckokatolickiego, jeszcze w 1925, artykułu, w którym wyraził szacunek wobec katolicyzmu i papieża. Zarzucono mu opuszczenie Rumunii bez zgody władz kościelnych i działanie w charakterze agenta imperialistycznego, zdradę interesów narodu rumuńskiego. Metropolitę pozbawiono wszystkich godności kościelnych, za nieważne uznano również jego śluby mnisze. Podjęta pod naciskiem władz komunistycznej Rumunii decyzja została przez Wissariona zignorowana, a jego zagraniczna eparchia rumuńska funkcjonowała bez zmian^[1]. Nigdy nie udało mu się jednak zjednoczyć w swojej jurysdykcji wszystkich emigracyjnych rumuńskich placówek prawosławnych. Znacznym problemem dla metropolity okazały się również wewnętrzne konflikty wśród rumuńskiej emigracji, ponadto część podległych mu duchownych domagała się zerwania z Rosyjską Cerkwią Zagraniczną i przystąpienia do Patriarchatu Konstantynopolitańskiego, by uniknąć izolacji. Rozczarowany postawą rumuńskiego duchowieństwa, w tym wyświęconego na jego prośbę biskupa pomocniczego Teofila, jak również stałymi konfliktami w środowisku emigracyjnym, w 1958 Wissarion ogłosił samolikwidację swojej eparchii. Resztę życia przeżył w ubóstwie i zapomnieniu^[1].

Nagrobek metropolity Wissariona na cmentarzu Montparnasse

Zmarł w 1964. Jego pogrzeb odbył się w kościele katolickim w Viels Maisons pod przewodnictwem rumuńskiego duchownego z Niemiec, Emiliana Vasiloschiego. Śmierć metropolity upamiętnił również Zachodnioeuropejski Egzarchat Parafii Rosyjskich. Po kilku latach szczątki duchownego sprowadzono z cmentarza w Viels Maisons na cmentarz Montparnasse w Paryżu^[1].

W 1990 Rumuński Kościół Prawosławny anulował decyzję Synodu sprzed czterdziestu lat, uznając pozbawienie go stanu duchownego i godności za nieważne^[1]. Nigdy nie został natomiast anulowany wyrok śmierci wydany na niego przez komunistyczny trybunał^[3].

Uwagi

Przypisy