Witamina B1

Witamina B1
Ogólne informacje
Wzór sumaryczny

C12H17N4OS

Masa molowa

265,36 g/mol

Identyfikacja
Numer CAS

59-43-8, 67-03-8

PubChem

1130

Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą
stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)

Witamina B1, tiamina – heterocykliczny związek chemiczny, złożony z pierścieni tiazolowego i pirymidynowego, połączonych mostkiem metylenowym.

Tiaminę wyodrębnił w 1911 roku z otrębów ryżowych Kazimierz Funk. On też zaproponował dla niej i podobnych jej, niezbędnych ludziom do życia, substancji nazwę witamina (związek jest aminą, a Funk słusznie zakładał, że podobnych substancji jest więcej, ale błędnie, że wszystkie są aminami). Wyniki badań i swoje wnioski opublikował początkowo, wskutek niechęci przełożonych, w artykułach przeglądowych On the chemical nature of the substance which cures polyneuritis in birds induced by a diet of polished rice oraz The etiology of the deficiency diseases. Beri-beri, polyneuritis in birds, epidemic dropsy, scurvy, experimental scurvy in animals, infantile scurvy, ship beri-beri, pellagra[2].

Forma aktywna

DPT – difosfotiamina – pirofosforan tiaminy (TPP) – kokarboksylaza. Reszta pirofosforanowa jest wbudowywana do tiaminy przy udziale transferazy, dawcą pirofosforanu jest ATP.

Funkcja biochemiczna

Rola w organizmie

Rozpuszczalna w wodzie, odgrywa zasadniczą rolę w procesach oddychania tkankowego, głównie w przemianie węglowodanów, jest częścią składową koenzymu karboksylazy (pirofosforanu tiaminy). Wzmaga czynność acetylocholiny, hamuje esterazę cholinową, działa synergicznie z tyroksyną i insuliną, pobudza wydzielanie hormonów gonadotropowych. Tiamina przyspiesza gojenie się ran i wykazuje działanie uśmierzające ból.

Dzienne zapotrzebowanie dorosłego człowieka na witaminę B1 wynosi 1,1 mg dla kobiet i 1,2 mg dla mężczyzn[3].

Skutki niedoboru

  • zaburzenia czynności centralnego układu nerwowego: osłabienie, zmęczenie, oczopląs, zaburzenia pamięci, koncentracji, depresja,
  • niewydolność krążenia: przyspieszona akcja serca, powiększenie wymiarów serca, obrzęki kończyn górnych i dolnych,
  • zaburzenia ze strony przewodu pokarmowego: utrata łaknienia, nudności, wymioty, biegunka, ból z okolic brzucha, brak apetytu, zmniejszenie masy ciała.

W przypadku silnej awitaminozy B1 może wystąpić choroba beri-beri, objawiająca się zaburzeniami pracy neuronów i włókien mięśniowych, powodującymi ból kończyn, osłabienie mięśni, drżenie, niewydolność układu krążenia.

Normalnie odżywiając się, nie można doprowadzić do niedoboru witaminy B1. Problemem jest niedobór wit. B1 wywołany spożywaniem alkoholu. W tym przypadku można rozpoznać takie objawy jak:

Skutki nadmiaru

Nadmiar witaminy B1 nie jest szkodliwy[3], nawet przy spożywaniu jej w ilości 50 mg dziennie. Wynika to prawdopodobnie z zahamowania jej wchłaniania przy dawkach przekraczających 5 mg[4]. Hiperwitaminoza możliwa jest tylko w przypadku przyjmowania witaminy B1 w formie zastrzyków. Objawy: osłabienie, obrzęki, poty, nudności, zmęczenie, duszność, obrzęk krtani, zawroty głowy, drżenie mięśni, zaburzenia rytmu serca, reakcje alergiczne, a w skrajnych przypadkach może dojść do śmierci – śmiertelny wstrząs tiaminowy.

Źródła witaminy

Szczególnie dużo witaminy B1 jest w tkankach aktywnych metabolicznie (wątroba, serce), a także w produktach zbożowych grubego przemiału, mięsie, wędlinach (szczególnie w wieprzowinie), roślinach strączkowych (grochu, fasoli) oraz drożdżach, orzechach, słoneczniku, rybach, owocach i warzywach.

Tiamina jest zgromadzona głównie w warstwie zewnętrznej ziaren zbóż, dlatego procesy technologiczne polegające na łuskaniu i polerowaniu zubażają w nią mąkę. Tiaminę rozkłada tiaminaza, enzym obecny w surowych rybach.

Przypisy

  1. Wielka encyklopedia zdrowia. Wojciech Twardosz (red.). T. I: Ab–Az. Poznań: Wydawnictwo HORYZONT, 2002, s. 60. ISBN 83-89242-01-X.
  2. Małgorzata Stachoń, Katarzyna Lachowicz: KAZIMIERZ FUNK – NAUKOWIEC NA MIARĘ NASZYCH CZASÓW. [dostęp 2019-07-09].
  3. a b Thiamin. Fact Sheet for Consumers. [w:] Dietary Supplement Fact Sheets [on-line]. National Institutes of Health, Office of Dietary Supplements, kwiecień 2015 (data sprawdzenie treści). [dostęp 2015-06-23].
  4. Thiamin. Fact Sheet for Health Professionals. [w:] Dietary Supplement Fact Sheets [on-line]. National Institutes of Health, Office of Dietary Supplements, styczeń 2015 (data sprawdzenie treści). [dostęp 2015-06-23].

Star of life.svg Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.

Media użyte na tej stronie

Star of life.svg

The Star of Life, medical symbol used on some ambulances.

Star of Life was designed/created by a National Highway Traffic Safety Administration (US Gov) employee and is thus in the public domain.
Tiamina.svg
Thiamin or thiamine, also known as vitamin B1 and aneurine hydrochloride, is the term for a family of molecules sharing a common structural feature responsible for its activity as a vitamin. [1]