Witamina B6

Witamina B6 (ATC: A 11 HA 02) – grupa 6 organicznych związków chemicznych, pochodnych pirydyny: pirydoksyny, pirydoksalu i pirydoksaminy oraz ich 5'-fosforanów. Formą aktywną biologicznie jest fosforan pirydoksalu, do którego pozostałe formy są przekształcane enzymatycznie, w wyniku działania kinaz i oksydaz[1].

Jest to witamina z grupy B, rozpuszcza się w wodzie i jest prekursorem ważnych koenzymów, które kontrolują przebieg wielu kluczowych reakcji biochemicznych. Stosowanie izoniazydu jest najczęstszą przyczyną niedoboru tej witaminy[2].

Rola w organizmie

Witamina B6 bierze udział w przemianie aminokwasów, ułatwia ich rozkład, przemianę tłuszczów i węglowodanów, umożliwia magazynowanie energii, uczestniczy w tworzeniu enzymów, hormonów, hemoglobiny, uczestniczy w powstawaniu prostaglandyn, ma wpływ na ciśnienie krwi, skurcze mięśni, pracę serca, prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego, zwiększa odporność organizmu, łagodzi skutki uboczne leków, wspomaga leczenie nerek, zmniejsza nadmierne wydalanie kwasu szczawiowego z moczem, zapobiega tworzeniu się kamieni nerkowych, pomaga zwalczać ból i zesztywnienia nadgarstka i dłoni, łagodzi objawy napięcia przedmiesiączkowego (skuteczna dawka to 50 do 100 mg chlorowodorku pirydoksyny na dobę, przy czym 100 mg na dobę zdaje się wykazywać większą skuteczność)[3]. Wspomaga leczenie łojotokowego zapalenia skóry, wypadania włosów, zapalenia warg i języka. Mimo sprzecznych wyników badań, często podkreśla się że suplementacja witaminą B6 w zespole cieśni nadgarstka może przynieść znaczne złagodzenie objawów przy jednocześnie niewielkim ryzyku dla pacjenta w zalecanych dawkach (do 200 mg na dobę)[4]. Regularne przyjmowanie dużych dawek witaminy B6 istotnie zmniejsza ryzyko zapadnięcia na chorobę Parkinsona u osób palących papierosy[5]. Odnotowano korzystny wpływ połączenia magnez + witamina B6 na zachowanie dzieci z autyzmem[6].

Skutki niedoboru

Niedobór witaminy B6 może wywoływać objawy ze strony układu nerwowego, takie jak: drgawki, depresja[7], apatia, bezsenność, ogólne pogorszenie samopoczucia, obniżenie sprawności procesów myślowych, zapalenie nerwów. Do innych objawów niedoboru witaminy B6 należą: zmniejszenie odporności na infekcje, stany zapalne skóry (łojotokowe zmiany na twarzy, podrażnienie języka i błon śluzowych jamy ustnej), niedokrwistość, kamica nerkowa, zmęczenie, nudności, odruchy wymiotne, zaburzenia w funkcjonowaniu mięśnia sercowego, zwiększenie ryzyka powstawania nowotworów, natomiast u dzieci – opóźnienie umysłowe, nieprawidłowości w budowie kości, objawy padaczkowe, drażliwość. Niedobór witaminy B6 jest ważnym czynnikiem ryzyka rozwoju miażdżycy, stąd niedobór tej witaminy zwiększa ryzyko udaru i choroby niedokrwiennej serca[8].

Skutki nadmiaru

Witamina B6 w dużych dawkach jest neurotoksyczna. U niektórych osób (bardzo rzadko) anomalie w funkcjonowaniu obwodowego układu nerwowego mogą wystąpić już przy 50 mg chlorowodorku pirydoksyny na dobę, stosowanego przez odpowiednio długi czas[9]. Długotrwałe przyjmowanie dawek witaminy B6 powyżej 200 mg (zazwyczaj 1000 mg lub większych) może powodować neuropatię obwodową[10]. Zmiany te ustępują wraz z zaprzestaniem nadmiernej suplementacji witaminą B6. W wypadku zażywania dawek poniżej 200 mg na dobę, objawy uboczne występują bardzo rzadko[11].

Neurotoksyczne działanie wysokich dawek witaminy B6 obserwuje się w przypadku spożywania jej w formie pirydoksyny[1], nie występuje zaś dla fosforanu pirydoksalu.

Źródła w pożywieniu

Witamina B6 występuje w rozmaitych produktach żywnościowych. Do najbogatszych źródeł należą: groch włoski (ciecierzyca), ryby, mięso, ziemniaki i inne warzywa skrobiowe, a także niektóre owoce (np. banany, ale nie cytrusy)[12].

Zapotrzebowanie

Zapotrzebowanie dorosłego człowieka na witaminę B6 wynosi około 1–2 mg na dobę[13]. Terapeutycznie często stosuje się dawki znacznie wyższe, w przedziale 50–200 mg na dobę, a nawet 2–7 g/d[1].

Przypisy

  1. ↑ a b c Robert Kincaid Murray, Daryl K. Granner, Victor W. Rodwell: Biochemia Harpera ilustrowana. Wyd. VI uaktualnione. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2010, s. 600-601. ISBN 978-83-200-4087-6.
  2. ↑ Graeme Maw, Peter Aitken, Isoniazid overdose : a case series, literature review and survey of antidote availability, „Clinical Drug Investigation”, 23 (7), 2003, s. 479–485, DOI: 10.2165/00044011-200323070-00007, PMID: 17535059.
  3. ↑ P. Sharma i inni, Role of bromocriptine and pyridoxine in premenstrual tension syndrome, „Indian Journal of Physiology and Pharmacology”, 51 (4), 2007, s. 368–374, PMID: 18476391.
  4. ↑ Elaine Aufiero i inni, Pyridoxine hydrochloride treatment of carpal tunnel syndrome: a review, „Nutrition Reviews”, 62 (3), 2004, s. 96–104, DOI: 10.1111/j.1753-4887.2004.tb00030.x, PMID: 15098856.
  5. ↑ L.M.L. de Lau i inni, Dietary folate, vitamin B12, and vitamin B6 and the risk of Parkinson disease, „Neurology”, 67 (2), 2006, s. 315–318, DOI: 10.1212/01.wnl.0000225050.57553.6d, PMID: 16864826.
  6. ↑ M. Mousain-Bosc i inni, Improvement of neurobehavioral disorders in children supplemented with magnesium-vitamin B6. II. Pervasive developmental disorder-autism, „Magnesium Research”, 19 (1), 2006, s. 53–62, PMID: 16846101.
  7. ↑ Anne-Mette Hvas i inni, Vitamin B6 level is associated with symptoms of depression, „Psychotherapy and Psychosomatics”, 73 (6), 2004, s. 340–343, DOI: 10.1159/000080386, PMID: 15479988.
  8. ↑ K. Robinson i inni, Low circulating folate and vitamin B6 concentrations: risk factors for stroke, peripheral vascular disease, and coronary artery disease. European COMAC Group, „Circulation”, 97 (5), 1998, s. 437–443, DOI: 10.1161/01.CIR.97.5.437, PMID: 9490237.
  9. ↑ Ramazan Demir i inni, Effects of excess vitamin B6 intake on cerebral cortex neurons in rat: an ultrastructural study, „Folia Histochemica Et Cytobiologica”, 43 (3), 2005, s. 143–150, PMID: 16201314 [dostęp 2019-02-23].
  10. ↑ Jin-Young Chung i inni, Pyridoxine induced neuropathy by subcutaneous administration in dogs, „Journal of Veterinary Science”, 9 (2), 2008, s. 127–131, DOI: 10.4142/jvs.2008.9.2.127, PMID: 18487933, PMCID: PMC2839089.
  11. ↑ M.B. Katan, [How much vitamin B6 is toxic?], „Nederlands Tijdschrift Voor Geneeskunde”, 149 (46), 2005, s. 2545–2546, PMID: 16320662 [dostęp 2019-02-23] (niderl.).
  12. ↑ Dietary Supplement Fact Sheet: Vitamin B6 (ang.). Office of Dietary Supplements, National Institutes of Health. [dostęp 2015-04-29].
  13. ↑ Dietary Reference Intakes: Vitamins. National Academy of Sciences, USA. [dostęp 2011-05-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-10-22)].

Bibliografia

  • Farmakologia: podstawy farmakoterapii. Podręcznik dla studentów medycyny i lekarzy pod redakcją Wojciecha Kostowskiego i Zbigniewa S. Hermana. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2008, s. 396-7. ISBN 978-83-200-3725-8.
  • Jan Kazimierz (-1997) Podlewski, Alicja Chwalibogowska-Podlewska, Robert Adamowicz: Leki współczesnej terapii. Warszawa: Split Trading, 2005, s. 545. ISBN 83-85632-82-4.
Substancja lecznicza w klasyfikacji anatomiczno-terapeutyczno-chemicznej (ATC)
A11: Witaminy
A11C – Witaminy A i D (włącznie z preparatami
zawierającymi obydwie witaminy)
A11CA – Witamina A
A11CC – Witamina D i jej analogi
A11D – Witamina B1 (włącznie z preparatami złożonymi
zawierającymi witaminę B6 i B12)
A11DA – Witamina B1
A11G – Kwas askorbinowy (włącznie z preparatami złożonymi)
A11GA – Kwas askorbinowy
A11H – Preparaty proste zawierające inne witaminy
A11HA – Preparaty proste
zawierające inne witaminy

Star of life.svg Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.

Media użyte na tej stronie

Star of life.svg

The Star of Life, medical symbol used on some ambulances.

Star of Life was designed/created by a National Highway Traffic Safety Administration (US Gov) employee and is thus in the public domain.
Pyridoxal2.svg
Structure of Pyridoxal
Pyridoxal phosphate.svg
structure of pyridoxal phosphate (PLP)
Pyridoxamin.svg
Structure of Pyridoxamine
Pyridoxin.svg
Structure of Pyridoxine