Witold Broniewski

Witold Broniewski
Ilustracja
Witold Broniewski (1926)
Data i miejsce urodzenia

15 października 1880
Psków, gubernia pskowska, Imperium Rosyjskie

Data i miejsce śmierci

11 stycznia 1939
Warszawa, Polska

Minister robót publicznych
Okres

od 15 maja 1926
do 30 września 1926

Poprzednik

Mieczysław Rybczyński (p.o.)

Następca

Jędrzej Moraczewski

Odznaczenia
Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski
Grób prof. Witolda Firlej Broniewskiego na cmentarzu Bródnowskim w Warszawie

Witold Firlej Broniewski (ur. 15 października 1880 w Pskowie[1], zm. 11 stycznia 1939 w Warszawie) – polski naukowiec, metaloznawca, metalurg. Minister robót publicznych w okresie II Rzeczypospolitej.

Życiorys

Urodził się w polskiej inteligenckiej rodzinie Juliana Firley-Broniewskiego i Anatolii z Suchockich. Ukończył II Gimnazjum Klasyczne w Petersburgu (1900). Od 1901 studiował matematykę i fizykę na Uniwersytecie w Petersburgu, następnie fizykę na Uniwersytecie Jagiellońskim (1901–1904), elektrotechnikę w Instytucie Elektrotechniki i Mechaniki Stosowanej uniwersytetu w Nancy (1904–1908, uzyskał tytuł inżyniera elektryka) i fizykę na paryskiej Sorbonie, gdzie był uczniem m.in. Marii Skłodowskiej-Curie (1908–1911, uzyskał doktorat nauk fizycznych). Habilitację otrzymał na Politechnice Lwowskiej (1912). Podczas studiów w Krakowie należał do Związku Młodzieży Polskiej „Zet”, organizacji narodowo-demokratycznej „Młodość” oraz Towarzystwa Szkoły Ludowej[2]. Do 1914 był członkiem Ligi Narodowej[3].

W latach 1914–1919 wykładowca metalografii na Uniwersytecie Paryskim. W 1919 wstąpił do Armii Polskiej we Francji. Ukończył szkołę podoficerską artylerii w Vincennes, a następnie szkołę oficerską artylerii w Fontainableau i służył jako instruktor w III Grupie Artylerii Polowej w Le Mans. 11 lutego 1919 uzyskał stopień podporucznika. W czerwcu 1919 wraz z armią gen. Józefa Hallera powrócił do kraju i został zwolniony z wojska.

Od września 1919 do 1920 profesor nadzwyczajny i kierownik katedry maszyn przemysłowych i chemicznych Politechniki Lwowskiej, od 1920 do śmierci w 1939 profesor zwyczajny Politechniki Warszawskiej.

Od lipca do listopada 1920 jako ochotnik walczył na froncie w wojnie polsko-bolszewickiej[2].

Prowadził badania w zakresie metalografii i fizykochemii metali, a także obróbki plastycznej i cieplnej. Pionier polskich badań nad zjawiskiem pełzania metali.

W 1920 członek założyciel Akademii Nauk Technicznych (w latach 1928–1936 jej sekretarz generalny). Od 15 maja do 24 września 1926 minister robót publicznych w pierwszym i drugim rządzie Kazimierza Bartla.

19 października 1936 został skazany przez Sąd Okręgowy w Warszawie na karę dwóch miesięcy aresztu w zawieszeniu oraz 500 zł grzywny w procesie o zniesławienie wytoczonym przez prof. Jana Czochralskiego[4].

Był laureatem m.in. nagrody im. Alhumberta Akademii Francuskiej (1910)[5].

Pochowany na cmentarzu Bródnowskim w Warszawie (kwatera 29A-6-7).

Publikacje

  • Recherches sur les propriétés électriques des alliages d’aluminium, 1911.
  • Zasady metalografii, Lwów-Warszawa 1921.
  • O stopach antymonu z cyną i antymonu z ołowiem / W. Broniewski i L. Śliwowski. O stopach miedzi z cyną: bibliografja / W. Broniewski i B. Hackiewicz, Warszawa 1929: wyd. Akademji Nauk Technicznych.
  • Travaux pratiques de metallographie, 1930.
  • Sur l’ecrouissage du fer, 1931.

Ordery i odznaczenia

Upamiętnienie

Imieniem Witolda Broniewskiego nazwano jedno z audytoriów w gmachu wydziału mechaniczno-technologicznego Politechniki Warszawskiej, a 10 października 1967 odsłonięto w nim tablicę pamiątkową[2].

Przypisy

  1. Stanisław Łoza (red.), Czy wiesz kto to jest?, (Przedr. fotooffs., oryg.: Warszawa : Wydaw. Głównej Księgarni Wojskowej, 1938.), Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe : na zam. Zrzeszenia Księgarstwa, 1983, s. 73.
  2. a b c Broniewski Witold, Giganci Nauki [dostęp 2022-06-01].
  3. Stanisław Kozicki, Historia Ligi Narodowej (okres 1887–1907), Londyn 1964, s. 571.
  4. Skazanie prof. Broniewskiego. „Gazeta Lwowska”, s. 1, Nr 241 z 20 października 1936. 
  5. a b Sylwetki profesorów Politechniki Warszawskiej. Witold Broniewski (1880–1939) [dostęp 2022-06-01].
  6. M.P. z 1928 r. nr 111, poz. 174 („za wybitne zasługi na polu naukowem”).
  7. Odznaczenia orderem „Polonia Restituta”. „Kurier Warszawski”. Nr 133, s. 13, 14 maja 1928. 

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Godło II Rzeczypospolitej.png
Godło Rzeczypospolitej Polskiej ustalone Rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach (Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980)
Witold Firlej Broniewski grób.JPG
Autor: Mateusz Opasiński, Licencja: CC BY-SA 3.0
Grób prof. Witolda Firlej Broniewskiego na Cmentarzu Bródnowskim w Warszawie
Kazimierz Bartel.jpg
Kazimierz Bartel, Primer Minister of Poland
Witold Broniewski.jpg
Autor: Marian Fuks, Licencja: CC0
Witold Broniewski - minister robót publicznych (1926)