Witold Taszycki

Witold Taszycki
Data i miejsce urodzenia

20 czerwca 1898
Zagórzany

Data i miejsce śmierci

8 sierpnia 1979
Kraków

Profesor nauk humanistycznych
Specjalność: historia języka polskiego
Alma Mater

Uniwersytet Jagielloński

Doktorat

1922

Habilitacja

1925

Profesura

1936

Polska Akademia Nauk / Umiejętności
Status PAN

członek rzeczywisty

Status PAU

członek krajowy

Doktor honoris causa
Uniwersytet Śląski – 1977
Uczelnia

Uniwersytet Jagielloński
Uniwersytet Lwowski

Odznaczenia
Order Sztandaru Pracy I klasy Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski Medal 10-lecia Polski Ludowej Medal Komisji Edukacji Narodowej Odznaka tytułu honorowego „Zasłużony Nauczyciel PRL”

Witold Taszycki (ur. 20 czerwca 1898 w Zagórzanach, zm. 8 sierpnia 1979 w Krakowie) – polski historyk języka polskiego, badacz onomastyki i dialektologii historycznej.

Życiorys

Urodził się 20 czerwca 1898 w Zagórzanach, woj. krakowskim, w rodzinie Bolesława (1864–1932) i Jadwigi z Butrymowiczów (1965–1943)[1][2]. W 1917 ukończył gimnazjum klasyczne w Krakowie. Studiował filologię polską i słowiańską na Uniwersytecie Jagiellońskim (UJ) (1917–1921). Wśród jego wykładowców byli Jan Michał Rozwadowski, Jan Łoś i Kazimierz Nitsch. Studiował również na uniwersytetach w Sofii i Pradze. W 1922 obronił doktorat na UJ i został asystentem w Katedrze Językoznawstwa Indoeuropejskiego. Tematem jego rozprawy doktorskiej były Imiesłowy czynne teraźniejszy i przeszły I w języku polskim, a promotorem Jan Łoś. W 1925 habilitował się na UJ na podstawie rozprawy Najdawniejsze polskie imiona osobowe. W 1926 studiował w Pradze. W 1928 przeniósł się na Uniwersytet Stefana Batorego, a w latach 1929–1941 oraz w 1944 był profesorem Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie. W październiku 1936 otrzymał tytuł profesora zwyczajnego języka polskiego Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie[3]. W czasie okupacji niemieckiej prowadził tajne nauczanie uniwersyteckie we Lwowie, oficjalnie pracując jako nauczyciel w szkołach zawodowych: handlowej i zegarmistrzowskiej.

Był redaktorem serii Rozprawy z Onomastyki Słowiańskiej oraz szeregu czasopism i słowników. Był między innymi współautorem – wraz ze Stanisławem Jodłowskim – Zasad pisowni polskiej i interpunkcji ze słownikiem ortograficznym, edytorem wielu zabytków literatury staropolskiej: Psałterza floriańskiego, Najdawniejszych zabytków języka polskiego i Krótkiej rozprawy między trzema osobami: Panem, Wójtem i Plebanem Mikołaja Reja.

W latach 1945–1946 współorganizował slawistykę i polonistykę na Uniwersytecie im. Mikołaja Kopernika w Toruniu i na Uniwersytecie Wrocławskim, od 1946 profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Od 1939 był członkiem PAU, od 1946 uczestniczył w pracach Komisji Ustalania Nazw Miejscowości, kierownik referatu łużyckiego Komitetu Słowiańskiego, w 1956 został członkiem rzeczywistym PAN. 5 października 1977 uzyskał doktorat honoris causa Uniwersytetu Śląskiego[4].

1 lutego 1930[1] zawarł związek małżeński z Haliną z Gieysztorów (1909–1994)[5]. Jego córką była Maria Dobrosława Taszycka (1934–2015) – znawczyni zabytków tkanin polskich, pracownik Muzeum Narodowego w Krakowie.

Zmarł 8 sierpnia 1979 w Krakowie. Pochowany razem z żoną i córką na cmentarzu Salwatorskim (sektor SC9-B-2)[5].

Grób prof. Witolda Taszyckiego na cmentarzu Salwatorskim w Krakowie

Ordery i odznaczenia

Wybrane publikacje

  • Polskie nazwy osobowe (1924)
  • Najdawniejsze polskie imiona osobowe (1926)
  • Najdawniejsze zabytki języka polskiego (1927)
  • Językoznawstwo polskie w latach 1915–1930 (1931)
  • Językoznawstwo polskie w latach 1915–1930. Cz. 2. Onomastyka (1932)
  • Apostołowie słowian św. Cyryl i Metody (1933)
  • Nasza mowa ojczysta (1933)
  • Dwie nazwy rzeczne Nary i Pełry: kilka uwag o dawnych tematach na -ū- (1934)
  • Gwary ludu polskiego (1934)
  • Zasady pisowni polskiej i interpunkcji ze słownikiem ortograficznym (wraz ze Stanisławem Jodłowskim) (1936)
  • Działalność naukowa Stanisława Szobera (1879–1938) (1938)
  • Dwa rozdziały z historycznej dialektologii polskiej. 1, Przejście połączenia tart → tert. 2, Przyrostki -k, -c i formy podobne (1947)
  • Patronimiczne nazwy miejscowe na Mazowszu (1947)
  • Dawność t. zw. mazurzenia w języku polskim (1948)
  • Jak kobieta w niewiastę się przeobraziła (1948)
  • Nazwy wrocławskich dzielnic i przedmieści (1948)
  • Południowo-zachodnia granica mazurzenia i przejścia -ch → -k (1950)
  • Dotychczasowy stan badań nad pobytem drużyn germańskich na ziemiach polskich w świetle toponomastyki (1951)
  • Język ludowy w „Krakowiakach i Góralach” W. Bogusławskiego (1951)
  • Geneza polskiego języka literackiego w świetle faktów historyczno-językowych (1951)
  • Kultura językowa polskiego Renesansu (1953)
  • Onomastyka (1958)
  • Odmiana rzeczowników typu: sędzia, sędziego... w perspektywie historycznej (1964)
  • Historia języka polskiego (1965)
  • Onomastyka i historia języka polskiego (1968)

Przypisy

  1. ↑ a b Stanisław Łoza (red.): Czy wiesz kto to jest? Uzupełnienia i sprostowania. Warszawa: 1939, s. 313. [dostęp 2021-11-18].
  2. ↑ Lokalizator Grobów - Zarząd Cmentarzy Komunalnych, zck-krakow.pl [dostęp 2021-11-18].
  3. ↑ Nowi profesorowie na Uniwersytecie lwowskim. „Gazeta Lwowska”, s. 2, Nr 245 z 24 października 1936. 
  4. ↑ Doktorzy honoris causa Uniwersytetu Śląskiego. [dostęp 2011-02-21].
  5. ↑ a b Cmentarz parafialny Kraków Salwator - wyszukiwarka osób pochowanych, krakowsalwator.artlookgallery.com [dostęp 2021-11-18].
  6. ↑ Wysokie odznaczenia państwowe. „Dziennik Bałtycki”. Nr 279, s. 12, 23 listopada 1962. 
  7. ↑ M.P. z 1954 r. nr 108, poz. 1460 „w 10 rocznicę Polski Ludowej za wybitne zasługi w dziedzinie nauki”.
  8. ↑ M.P. z 1955 r. nr 101, poz. 1400 - Uchwała Rady Państwa z dnia 15 stycznia 1955 r. Nr 0/165 - na wniosek Ministra Szkolnictwa Wyższego.
  9. ↑ a b c Maria Malec. Witold Taszycki (1898–1979). „LingVaria”. Rok IV, nr 2 (8), s. 171–178, 2009. Kraków: Wydziału Polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego. ISSN 1896-2122. [dostęp 2021-11-18]. 
  10. ↑ Ewa Rzetelska-Felszko. Witold Taszycki (20 VI 1898–8 VIII 1979). „Poradnik Językowy”. Z. 10 (373), s. 469–475, 1979. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe. ISSN 0551-5343. 

Bibliografia

  • Sławomir Kalembka (red.), Pracownicy nauki i dydaktyki Uniwersytetu Mikołaja Kopernika 1945–2004. Materiały do biografii, Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2006, s. 690, ISBN 83-231-1988-0.
  • Pochowani na salwatorze. Witold Taszycki (1898–1979), Tygodnik Salwatorski.

Media użyte na tej stronie

Grób prof. Witolda Taszyckiego.jpg
Autor: Kordiann, Licencja: CC BY-SA 4.0
Grób prof. Witolda Taszyckiego na cmentarzu Salwatorskim w Krakowie
POL Odznaka tytułu honorowego Zasłużony Nauczyciel Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej BAR.png
Autor: Jakubkaja, Licencja: CC BY-SA 3.0
Baretka odznaki tytułu honorowego Zasłużony Nauczyciel Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej
POL Order Sztandaru Pracy 1 klasy BAR.svg
Baretka: Order Sztandaru Pracy I klasy