Witold Tyloch

Witold Tyloch

Państwo działania	Polska
Data i miejsce urodzenia	16 marca 1927 Chojnice
Data i miejsce śmierci	23 sierpnia 1990 Warszawa
profesor zwyczajny
Specjalność: religioznawstwo, qumranistyka
Alma Mater	Katolicki Uniwersytet Lubelski
Doktorat	1958 KUL
Habilitacja	1969 Uniwersytet Warszawski
Profesura	1983
Uczelnia	Uniwersytet Warszawski
Okres zatrudn.	od 1959
Odznaczenia

Witold Tyloch (ur. 16 marca 1927 w Chojnicach, zm. 23 sierpnia 1990 w Warszawie)^[1]) – polski religioznawca i qumranista. Profesor Uniwersytetu Warszawskiego. Specjalista w zakresie rękopisów hebrajskich znad Morza Martwego, semitystyki (głównie hebraistyki) i judaistyki.

Życiorys

Był duchownym rzymskokatolickim. W 1956 ukończył studia magisterskie na Wydziale Teologicznym Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego (KUL), broniąc pracę magisterską Sługa Jahwe a Mistrz sprawiedliwości. Tam w 1958 obronił także pracę doktorską Sługa Jahwe w świetle dokumentów z Qumran napisaną pod kierunkiem Eugeniusza Dąbrowskiego^[2][3].

Po odejściu z kapłaństwa, od 1959 pracował na Uniwersytecie Warszawskim^[4], od 1960 jako adiunkt w Katedrze Semitystyki w Instytucie Orientalistycznym UW^[1]. W 1969 uzyskał stopień doktora habilitowanego na podstawie pracy Aspekty społeczne gminy z Qumran w świetle rękopisów znad Morza Martwego i tekstów autorów starożytnych^[5]. Od 1969 do 1973 kierował Zakładem Afrykanistyki i Semitystyki (zastąpił Stefana Strelcyna)^[1][6], od 1979 do 1990 Zakładem Starożytnego Wschodu i Hebraistyki^[7]. W latach 1970–1975 był prodziekanem Wydziału Filologii Obcych UW^[4]. W 1975 uzyskał tytuł profesora nadzwyczajnego, w 1983 tytuł profesora zwyczajnego^[4].

Jego najważniejsze prace naukowe dotyczyły qumranistyki. Był uważany za wybitnego znawcę tej tematyki w Polsce oraz za jednego z najlepszych znawców problematyki społecznej w rękopisach z Qumran na świecie^[8]. W 1963 opublikował pracę Rękopisy z Qumran nad Morzem Martwym^[5], która stała się w Polsce podstawowym podręcznikiem tej tematyki, zawierała też przekład Reguły Zrzeszenia, Reguły Całego Zgromadzenia, Dokumentu Damasceńskiego, Reguły Wojny, Księgi Hymnów i Komentarza do Proroctw Habakuk^[8]. Dalsze tłumaczenia opublikowanych rękopisów zamieszczał w kolejnych latach w piśmie Euhemer (były to m.in. Zwój Świątynny, Aramejski Apokryf Księgi Rodzaju oraz odnalezione w grocie 4 Florilegium, Zbiór tekstów mesjańskich, Peszery Nahum, Komentarz do Psalmu 37 i Midrasz eschatologiczny Malkizedek)^[8]. W 1968 opublikował książkę Aspekty społeczne gminy z Qumran w świetle rękopisów znad Morza Martwego i tekstów autorów starożytnych^[5]. W swoich pracach opowiadał się za poglądem, że rękopisy były dziełem wspólnoty esseńskiej, uznawał także poglądy esseńczyków za podstawowe źródło chrześcijaństwa^[9]. Jego stanowisko w okresie PRL było wykorzystywane dla pokazania naturalnego (a nie nadprzyrodzonego) pochodzenia doktryny chrześcijaństwa i było przedmiotem polemik z udziałem teologów i biblistów katolickich^[8][9]. W środowiskach kościelnych w Polsce dorobek W. Tylocha już po jego śmierci dowartościował ks. Stanisław Mędala, który doprowadził do wznowienia Rękopisów z Qumran nad Morzem Martwym. W edycjach z 1997 i 2001 znalazły się także tłumaczenia rozproszone, opublikowane wcześniej w prasie naukowej^[8].

Na UW wykładał historię literatury hebrajskiej, historię Żydów i starożytnego Izraela oraz dzieje judaizmu, prowadził też zajęcia z języka hebrajskiego^[5]. Zajmował się gramatyką porównawczą języków semickich, problematyką literacką Starego Testamentu oraz tekstami z Ugarit^[10] Był autorem książek Gramatyka języka hebrajskiego (1980), Odkrycia w Ugarit a Stary Testament (1980), Dzieje ksiąg Starego Testamentu. Szkice krytyki biblijnej (1981) oraz Judaizm (1987)^[5], Bogowie czterech stron świata (1988), Opowieści mędrców Talmudu (wyd. pośmiertnie 1993). W refleksji religioznawczej odwoływał się do metodologii marksistowskiej^[8] i stanowisko to podtrzymywał do końca lat 80.^[11].

W latach 80. był współautorem (razem z Zenonem Kaweckim) programu nauczania w szkołach średnich religioznawstwa, w którym odwoływano się do założeń naukowego ateizmu oraz podręcznika Wybrane problemy religioznawstwa zatwierdzonego jako materiał pomocniczy dla uczniów IV klas szkół średnich liceów ogólnokształcących i średnich szkół zawodowych^[12][13].

Od 1961 wchodził w skład rady wydawniczej, od 1963 był członkiem zespołu redakcyjnego, od 1982 do śmierci w 1990 redaktorem naczelnym pisma Euhemer^[14]. Był zastępcą redaktora naczelnego pisma Przegląd Orientalistyczny^[10]. Pełnił również funkcję sekretarza Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Religioznawczego^[15]. W latach 1987–1989 był członkiem Rady Naukowej Żydowskiego Instytutu Historycznego^[10].

Należał do PZPR, był członkiem POP na Wydziale Neofilologii UW^[16]

Został odznaczony Medalem Komisji Edukacji Narodowej i Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski^[10].

Przypisy

Bibliografia

• Karol Wozikowski, Orientalista z Chojnic. Prof. Witold Tyloch (1927–1990), „Kwartalnik Chojnicki” nr 13/2015.