Witold Uklański

Witold Uklański
Witold Sawicki

Herold

Witold Uklański (ze zbiorów NAC)
major
Pełne imię i nazwisko	Witold Edward Uklański
Data i miejsce urodzenia	13 marca 1893 Gołonóg
Data i miejsce śmierci	3 maja 1954 Wronki
Przebieg służby
Lata służby	1914–1934 i 1939–1945
Siły zbrojne	Armia Imperium Rosyjskiego Wojsko Polskie Polskie Siły Zbrojne w ZSRR (1941–1942) Polskie Siły Zbrojne Armia Krajowa
Jednostki	4 Pułk Huzarów Marimpolskich (armia carska) 1 Pułk Ułanów Krechowieckich Pułk Jazdy Tatarskiej 14 Pułk Ułanów Jazłowieckich 27 Pułk Ułanów 2 Dywizja Kawalerii (II RP) 6 Pułk Ułanów Kaniowskich DO Korpusu nr VIII 4 Pułk Ułanów Zaniemeńskich Ośr. Zapas. Wileńskiej Brygady Kawalerii 6 Dywizjon Kawalerii Okręg Kraków AK
Stanowiska	d-ca plutonu d-ca szwadronu km. d-ca szwadronu d-ca szwadronu szkolnego d-ca szwadronu marszowego d-ca dywizjonu kawalerii
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa wojna polsko-bolszewicka II wojna światowa kampania wrześniowa działania zbrojne podziemia antykomunistycznego w Polsce
Odznaczenia

Witold Edward Uklański vel Witold Sawicki, ps. Herold (ur. 13 marca 1893 w Gołonogu, zm. 3 maja 1954 we Wronkach) – żołnierz armii rosyjskiej, major kawalerii Wojska Polskiego, cichociemny.

Życiorys

Po uzyskaniu matury w 1913 roku w gimnazjum filologicznym w Kielcach kontynuował naukę na Politechnice Warszawskiej, jednak już w sierpniu 1914 roku wstąpił ochotniczo do armii carskiej. Służył w 4 pułku huzarów marimpolskich. Był dwukrotnie ranny, za męstwo został odznaczony Krzyżem Zasługi Wojskowego Orderu Świętego Jerzego.

W maju 1917 roku wstąpił w szeregi tworzącego się I Korpusu Polskiego w Rosji. Został skierowany do 1 pułku ułanów. Od 11 listopada 1918 roku służył w odrodzonym Wojsku Polskim. Po ukończeniu w czerwcu 1920 roku Szkoły Podchorążych Kawalerii skierowano go do Tatarskiego Pułku Ułanów, a od września 1920 roku służył w 14 pułku ułanów. W walkach o niepodległość Polski był trzykrotnie ranny: 11 lutego 1918 roku, 23 stycznia 1919 roku i 10 sierpnia 1920 roku. W wolnej Polsce służył kolejno w:

• 27 pułku ułanów (1921–1923, dowódca szwadronu karabinów maszynowych)
• (uczył się w Centralnej Szkole Kawalerii w Grudziądzu, 1923–1924),
• 27 pułku ułanów (1924–1925, dowódca 1 szwadronu),
• 2 Dywizji Kawalerii (1925, dowódca szwadronu szkolnego),
• 27 pułku ułanów (1925–1926, dowódca 2 szwadronu),
• 6 pułku Ułanów Kaniowskich (1926–1930, dowódca 3 szwadronu),
• Dowództwie Okręgu Korpusu nr VIII w Toruniu (1930–1932, referent),
• 4 pułku Ułanów Zaniemeńskich (1932–1934, dowódca 4 szwadronu, od 1934 roku – zastępca oficera mobilizacyjnego pułku).

30 czerwca 1934 roku przeszedł w stan spoczynku i rozpoczął pracę jako kierownik sekretariatu Wojewódzkiego Zarządu PCK w Wilnie.

We wrześniu 1939 roku służył w Ośrodku Zapasowym Wileńskiej Brygady Kawalerii, następnie jako dowódca szwadronu marszowego 4 pułku Ułanów Zaniemeńskich. 20 września przekroczył granicę polsko-litewską. Został internowany na Litwie, po zajęciu Litwy przez ZSRR był więziony w obozie w Kozielsku, później został zesłany na Syberię. Po podpisaniu układu Sikorski-Majski wstąpił do Armii Andersa, gdzie został dowódcą 6 dywizjonu kawalerii 6 Lwowskiej Dywizji Piechoty i jej Ośrodka Zapasowego.

W Palestynie zgłosił się do służby w kraju^[a]. We wrześniu 1942 roku został przerzucony do Wielkiej Brytanii. Odbył przeszkolenie ze specjalnością w dywersji i został zaprzysiężony 22 kwietnia 1944 roku w Oddziale VI Sztabu Naczelnego Wodza, a następnie przetransportowany do Głównej Bazy Przerzutowej w Brindisi we Włoszech. Został zrzucony w Polsce w nocy z 26 na 27 grudnia 1944 roku w ramach operacji lotniczej o kryptonimie „Staszek 2” dowodzonej przez mjr. naw. Eugeniusza Arciuszkiewicza na placówkę odbiorczą „Wilga 1” w rejonie góry Mogielica (26 km na północny wschód od Nowego Targu).

Po skoku pozostawał w dyspozycji Komendy Okręgu Kraków AK. Po rozwiązaniu AK (17 stycznia 1945 roku) kontynuował działalność konspiracyjną w Delegaturze Sił Zbrojnych na Kraj. W sierpniu 1945 opuścił Polskę i 29 września dotarł do Londynu. 24 listopada powrócił do Polski jako Witold Sawicki. Został aresztowany 27 listopada przez UB, oskarżony o przynależność do AK i pracę w charakterze emisariusza WiN oraz skazany na karę śmierci. 17 maja 1947 roku zamieniono mu wyrok na dożywocie. Został zamordowany w więzieniu we Wronkach 3 maja 1954 roku i pochowany na miejscowym cmentarzu.

Tablica w kościele św. Jacka w Warszawie, upamiętniająca poległych cichociemnych, w tym Witolda Uklańskiego

Awanse

• kapral armii Imperium Rosyjskiego – 7 czerwca 1915 roku
• podporucznik – 15 kwietnia 1921 roku, ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1921 roku
• porucznik – 29 maja 1922 roku
• rotmistrz – 12 kwietnia 1924 roku, ze starszeństwem z dniem 1 lipca 1923 roku
• major – ze starszeństwem dniem 26 grudnia 1944 roku.

Odznaczenia

• Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari nr 13649^[1]
• Medal Niepodległości
• Krzyż Świętego Jerzego – 7 czerwca 1915 roku.

Życie rodzinne

Był synem Adolfa, naczelnika stacji PKP, i Marii z domu Jurkowskiej. Ożenił się w 1925 roku z Natalią Pietrusewicz (1902–1990). Nie mieli dzieci.

Upamiętnienie

W lewej nawie kościoła św. Jacka przy ul. Freta w Warszawie odsłonięto w 1980 roku tablicę Pamięci żołnierzy Armii Krajowej, cichociemnych – spadochroniarzy z Anglii i Włoch, poległych za niepodległość Polski. Wśród wymienionych 110 poległych cichociemnych jest nazwisko Witolda Uklańskiego.

Uwagi

Bibliografia

• Krzysztof A. Tochman: Słownik biograficzny cichociemnych. T. 1. Oleśnica: Firma „Kasperowicz – Meble”, 1994, s. 135–137. ISBN 83-902499-0-1.
• Jędrzej Tucholski: Cichociemni. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Pax”, 1984, s. 428. ISBN 83-211-0537-8.
• Jędrzej Tucholski: Cichociemni 1941–1945 – Sylwetki spadochroniarzy. Wojskowy Instytut Historyczny, s. 264–265.

Linki zewnętrzne

• biogram na stronie elitadywersji.org – kompendium wiedzy o 316 Cichociemnych spadochroniarzach Armii Krajowej