Witold Wirpsza

Witold Wirpsza
Ilustracja
Witold Wirpsza w 1946 roku
Data i miejsce urodzenia

4 grudnia 1918
Odessa

Data i miejsce śmierci

16 września 1985
Berlin

Narodowość

polska

Dziedzina sztuki

literatura

Epoka

poezja lingwistyczna

Ważne dzieła
  • Faeton
  • Liturgia
Odznaczenia
Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
Nagrody

Nagroda literacka m. Szczecina, Johann-Heinrich-Voß-Preis, Nagroda ZAIKS-u, nagroda Deutsche Akademie für Sprache und Dichtung

Grób Witolda Wirpszy na nowym cmentarzu na Służewie przy ul. Wałbrzyskiej w Warszawie

Witold Wirpsza (ur. 4 grudnia 1918 w Odessie, zm. 16 września 1985 w Berlinie) – polski poeta, prozaik, krytyk, tłumacz literatury niemieckiej.

Życiorys

Pochodził z rodziny szlacheckiej pieczętującej się herbem Odrowąż. Studiował na Wydziale Prawa UW oraz w Wyższej Szkole Muzycznej w klasie fortepianu w Warszawie. Przed wojną koncertował na fortepianie. Jako poeta debiutował w 1935 na łamach „Kuźni Młodych”.

Uczestnik kampanii wrześniowej – bronił Oksywia, w czasie wojny więzień oflagów. Po wyzwoleniu oflagu przez Armię Czerwoną brał udział w bitwie o Berlin.

Po wojnie zamieszkał w Krakowie, później w Warszawie i Szczecinie (1947–1956). W latach 1945–1947 był żołnierzem ludowego Wojska Polskiego. Był m.in. redaktorem tygodnika „Żołnierz Polski”, kierownikiem Wydziału Kultury Wojewódzkiej Rady Narodowej w Szczecinie, redaktorem szczecińskiej rozgłośni Polskiego Radia, członkiem redakcji tygodników „Po Prostu” i „Nowa Kultura”, redaktorem działu germanistycznego w PIW-ie. Laureat nagrody literackiej miasta Szczecina (1955). W latach 1966–1967 przebywał na stypendium w Austrii. Wystąpił z PZPR po Marcu 1968 i w tym samym roku wyjechał na kolejne stypendium do Wiednia, skąd później przeniósł się do Szwajcarii, gdzie wydał Pole, wer bist du? (Polaku, kim jesteś?). Po jej nieprzychylnym przyjęciu w Polsce zdecydował się na emigrację, przyjął obywatelstwo niemieckie i zamieszkał w Berlinie Zachodnim, gdzie prowadził wykłady m.in. o poezji konkretnej na Uniwersytecie Technicznym w Berlinie. Został pochowany pierwotnie na cmentarzu w berlińskim Ruhleben[1]. Jego dokumenty i rękopisy zostały przekazane do Książnicy Pomorskiej w Szczecinie.

Autor poezji, opowiadań i powieści. Z żoną Marią Kurecką przetłumaczył Doktora Faustusa Manna.

Witold Wirpsza otrzymał w roku 1967 nagrodę Johann-Heinrich-Voß-Preis (niem.) dla tłumaczy.

Ojciec poety i krytyka literackiego Leszka Szarugi (ur. 1946) oraz Lidii Wirpszy-Wardzińskiej (ur. 1948, zm. 2000)[2].

Publikacje

Poezja

  • Sonata (1949)
  • Stocznia (1949)
  • Polemiki i pieśni (1951)
  • Dziennik Kożedo (1952)
  • Pisane w kraju (1952)
  • List do żony (1953)
  • Poematy i wiersze wybrane (1956)
  • Z mojego życia (1956)
  • Mały gatunek (1960)
  • Don Juan (1960)
  • Komentarze do fotografii (1962)
  • Drugi opór (1965)
  • Przesądy (1966)
  • Bruchsünden und todstücke (1967)
  • Traktat skłamany (1968)
  • Drei Berliner Gedichte (1976)
  • Prognosen oder Die Naturgeschichte der Drachen (1980)
  • Apoteoza tańca (1985)
  • Liturgia (1985)
  • Faeton (1988)
  • Nowy podręcznik wydajnego zażywania narkotyków (1995)
  • Cząstkowa próba o człowieku i inne wiersze (2005)
  • Spis ludności (2005)
  • Utwory ostatnie (2007)

Powieści

  • Na granicy (1954)
  • Pomarańcze na drutach (1964)
  • Wagary (1970)
  • Sama niewinność (fragmenty w 1978 i 1985[3], całość 2017[4])

Zbiory opowiadań

  • Stary tramwaj i inne opowiadania (1955)
  • Morderca (1966)

Eseje

  • Gra znaczeń (1965)
  • Polaku, kim jesteś? (1971)
  • Gra znaczeń, Przerób (2008) (2. wyd.)

Przekłady

  • Hermann Broch Śmierć Wergilego (razem z Marią Kurecką)
  • Johan Huizinga Homo ludens: zabawa jako źródło kultury (razem z Marią Kurecką)
  • Walter Jens Testament Odysa, 1960[5]
  • Tomasz Mann Doktor Faustus: żywot niemieckiego kompozytora Adriana Leverkühna, opowiedziany przez jego przyjaciela (razem z Marią Kurecką)
  • Fryderyk Schiller Maria Stuart
  • Albert Schweitzer Jan Sebastian Bach (razem z Marią Kurecką)
  • Valerian Tornius Wolfgang Amadé: powieść o Mozarcie (razem z Marią Kurecką)

Przypisy

  1. SQUAWS Kultura.
  2. Cecylia Judek. Szczeciński epizod Tadeusza Borowskiego. „Bibliotekarz Zachodniopomorski”, s. 41, 1997. Szczecin: Książnica Pomorska. ISSN 0406-1578. 
  3. Zbigniew Chojnowski. Edycje i reedycje książek Witolda Wirpszy. „Sztuka Edycji”, s. 63, 2015. DOI: 10.12775/SE.2015.018. ISSN 23917903. 
  4. Marta Zabłocka: Mikołów. Ukaże się "Sama niewinność" Witolda Wirpszy. Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego, 2017-11-04. [dostęp 2017-11-09].
  5. Jacek St. Buras: Bibliographie deutscher Literatur in polnischer Übersetzung. Vom 16. Jahrhundert bis 1994. Wiesbaden: Harrassowitz Verlag, 1996, s. 318. ISBN 3-447-03744-X.

Bibliografia

  • Lesław Bartelski, Polscy pisarze współcześni 1944-1970, Warszawa 1972
  • Współcześni polscy pisarze i badacze literatury. T. 9. Warszawa: WSiP, 2004, s. 149-150. ISBN 978-83-02-09242-8.

Media użyte na tej stronie

Witold Wirpsza.jpg
Witold Wirpsza (1918–1985), polski pisarz.
Witold wirpsza grób.JPG
Autor: Loraine, Licencja: CC BY-SA 4.0
Grave of Polish poet Witold Wirpsza and Maria Wirpsza-Kurecka.